Алтайдын Чолмоны

Ак-чек иштегени улуска да, бойына да јарамыкту

05.03.2019

Кочкор айдыҥ 21-чи кӱнинде Горно-Алтайск калада медицинский колледжтиҥ актовый залында Роспотребшиҥжӱниҥ Алтай Республика аайынча башкартузы 2018 јылда јасак-ээжилерди тузаланганыныҥ турулталары јанынаҥ јондык шӱӱжӱ ӧтти. 

Јуунды Роспотребшиҥжӱниҥ Алтай Республика аайынча башкартузыныҥ јааны, тергеениҥ баш государственный санитарный врачы Леонид Щучинов башкарып ӧткӱрди. Јуунныҥ ижинде АР-дыҥ башкарузыныҥ председателиниҥ ордынчызы Игорь Коршунов, Эл Курултайдыҥ акча-манат, калан ла экономикалык политика аайынча комитединиҥ председатели Сергей Ефимов, прокуратураныҥ, бӱдӱреечи јаҥныҥ органдардыныҥ, шиҥжӱ ӧткӱрер федерал ла тергеелик органдардыҥ, јербойында бойы башкарынарыныҥ чыгартулу улузы, Албатылык фронттыҥ тергеелик бӧлӱгиниҥ председатели Сергей Денчик ле ӧскӧ дӧ улус турушты. Јуунда болгондордыҥ текши тоозы 103.

Јуунды ачып тура, башкартуныҥ јааны Л. Щучинов Роспотребшиҥжӱниҥ тӧс ижи – ол тергее ичинде санитар-эпидемиологиялык айалгалар јарамыкту болорын, республикада јаткандардыҥ ла айылчылардыҥ су-кадыгын корыырын јеткилдеери деп темдектеди.

Республикадагы окылу јаҥныҥ ла јербойында бойы башкарынарыныҥ органдарыныҥ ӧмӧ-јӧмӧ ижиниҥ, онойдо ок албаты-јонныҥ јӧмӧлтӧзиниҥ шылтузында тергееде санитар-эпидемиологиялык айалгалар јарамыкту болуп артат. Кош-Агаш аймакта ла Монгол Республикада алдында јылдарда каа-јаада јеткерлӱ оорулу  тарбагандар туштап та туратан болгон болзо, башкартуныҥ ишчилери Кош-Агаш аймакта тындулар чума оорула  оорыган учуралдар болорын болдыртпаган. Эпидайалганы кирезинде тударга башкарту кӧп эп-аргаларды тузаланат. Олордыҥ ортозында шиҥжӱлӱ иштердеҥ башка база јаан кемдӱ иштер эдилет. Канча јылдардыҥ туркунына Роспотребшиҥжӱ аргачылыкты кату шиҥжӱдеҥ эмеш јайымжыдар амадула оныҥ јастыраларын болдыртпазына јаан ајару эдип келген. Кажы ла квартал сайын ээжилерди тузаланарыныҥ мындый јондык шӱӱжӱлеринде  шиҥжӱлӱ иштердиҥ турулталары кӧрӱлип, јастыралары ылгалып, аргачыларга јасакберимниҥ јаҥыртулары јетирилет.

Тергеениҥ башчызыныҥ адынаҥ јуулгандарды И. Коршунов уткыды. Бойыныҥ куучынында ол Роспотребшиҥжӱниҥ ле башкаруныҥ ӧмӧ-јӧмӧ ижин, јастыралар болдыртпазын јеткилдеп, јасактыҥ некелтелерин јартап турган службалардыҥ ишчилериниҥ јаан ижин темдектеди. Бу иш мынаҥ да ары ачык ла јарт болор учурлузын айтты.

Вице-премьер јуунныҥ туружаачыларын «санитар культураны тыҥыдар, ого јаҥыс ла аргачыларды эмес, онойдо ок тегин албатыны курч сурактарды илелеп, аайына чыгар шӱӱлтелер табарын некеп, ӱредер керек» деп кычырды. Оныҥ темдектегениле, тергеебис ороонныҥ бастыра албатылык ӱлекерлеринде туружар, јаҥы объекттер, иш кӧп болор, оныла колбой улустыҥ су-кадыгына  оорулар каршузын јетирбезин јеткилдеер керек. И. Коршунов онойдо ок бу јуунда турушканы аргачылыкка да, јаҥныҥ ла јербойында бойы башкарынар органдарга да јарамыкту болорына иженгенин айтты.

Јасакчы органдардаҥ јуунда турушкан депутат Сергей Ефимовтыҥ айтканынаҥ: «Элдеҥ озо бойыстаҥ баштаар керек, улус бой-бойын тооп јӱрер учурлу». Онойдо ок ол баштапкы јастыралар учун кезедӱ-штраф салар эмес, озолондыра айдарын тузаланарын кӧптӧдӧр керек деп темдектеди.

Јуунныҥ улалганында Роспотребшиҥжӱниҥ специалисттери текши санитар-эпидемиологиялык шиҥжӱде ле садуныҥ ла јонды азыраар предприятиелердиҥ ижин шиҥдееринде јасак-ээжилерди тузаланарыныҥ сурактары, турулталары аайынча јетирӱлер этти.

Роспотребшиҥжӱ 2018 јылда 1169 шиҥжӱлӱ иш ӧткӱрген. Ол тоодо пландалган 585 шиҥдеш ле пландалбаган 584 шиҥдеш. Пландалбаган шиҥжӱлӱ  иштер, 2017 јылдагызына кӧрӧ, 11 процентке астаган. Олор эдилип турган шылтактар: озодо берген јакаруны бӱдӱргенин шиҥдеери, ФС-тыҥ јакарузы аайынча, албатыныҥ су-кадыгына каршу једер чочыду болзо, прокуратураныҥ сурагы аайынча, јӱрӱмге ле су-кадыкка каршу  эдилген учуралдарда.

Бастыра ӧткӱрилген шиҥжӱлӱ иштердиҥ 67,9 процент учуралдарында тап-эриктер бузулганы илезине чыгарылган.

2018 јылда јасакберим кубулталардыҥ (кичӱ ле орто аргачылыкты административный кату каруузына тургузарыныҥ аҥылу некелтелери кийдирилген) шылтузында озолондыра айдып салар ајару-кезедӱлердиҥ тоозы кӧптӧгӧн (107 кезедӱ эдилген, ол тоодоҥ 56-зы РФ-тыҥ КоАП-ыныҥ 4.1.1 тизими аайынча административный штрафтардыҥ ордына эдилген). Ӱч учуралда административный штрафтыҥ кеми статьяда айдылган эҥ јабыс кеминеҥ ас болгон.

Административный керектер кӧрӱлгени аайынча 3851,6 муҥ салковойго штраф салар текши 977 административный јӧптӧр чыгарылган. Јаргылар ээжи-некелтелерди бускандарга 2040 муҥ салковойго 177 кезедӱ-штраф салган, ол тоодо бир учуралда эдимдер айрылган.

Јаргы 25 ээлемдик тӧзӧлмӧгӧ ижин бир канча ӧйгӧ токтодор административный кезедӱ база эткен. Кӧп сабада јондык азыраштыҥ, аш-курсак садарыныҥ ла ӱредӱлик тӧзӧлмӧлӧргӧ андый кезедӱ эдилген.

Бӱгӱнги кӱнде кижиниҥ су-кадыгына каршу једер айалгалар табылгадыйыла колбой,  5932 субъект ле 9277 объект Роспотребшиҥжӱниҥ ајарузында тудулат.

2019 јылда пландалганы аайынча кичӱ ле орто аргачылыктыҥ 217 субъегинде шиҥжӱлӱ иштер ӧткӱрилер. Ол тоодо мынаҥ озо тузаланаачылардыҥ су-кадыгына ла јӱрӱмине каршузын јетиргедий кату јастыралар илелелген ле ижи бир канча ӧйгӧ токтодылган 43 субъект.

Бу јууктарга јетире 39 субъектте эдилген шиҥжӱлӱ иштердиҥ турултазыла олордыҥ кажызында ла јастыралар табылды. Шиҥжӱ болоры эртеледе темдектелип те турган болзо, бир субъектте орто кеминде 6-7 јастыра бар болгоны илезине чыгарылат.

РФ-тыҥ президенти В. Путин бойыныҥ баштануларында профилактикага ууламјылалган иштердиҥ јаан учуры керегинде јаантайын айдат. Роспотребшиҥжӱниҥ ишчилери шиҥжӱлӱ рейдттер, аргачыларга јартамалду шӱӱжӱ-јуундар ӧткӱрет, СМИ-лерде керектӱ јетирӱлер јарлайт ла оноҥ до башка керектӱ иштер ӧткӱрет. Тергееде кӧп улус јуулып турган јаан байрамдар, маргаандар, фестивальдар, јарымкалар ӧйинде рейдтер ӧткӱрилет. Туристтер кӧптӧп келген ӧйдӧ аҥылу ајару туристтерле иштеер тӧзӧлмӧлӧргӧ эдилет.

2018 јылдыҥ   туркунына Роспотребшиҥ-жӱниҥ тергеелик башкартузыныҥ ишчилери 3139 кижиниҥ баштанузына јартамалдар эткен. Улустыҥ, тузаланаачылардыҥ баштанулары аайынча иштеери Роспотребшиҥжӱниҥ ижиниҥ тӧс ууламјыларыныҥ бирӱзи болуп јат. Улуска эптӱ болзын деп, службада кажы ла иштеер кӱнде Јондык приемный, «курч сурактар аайынча чике колбу» иштейт, башкартуныҥ ишчилери улусла чике куучындажат ла онойдо ок Интернет-сайт ажыра баштанулар база кӧрӱлет.

Онойып, 2018 јылда «курч сурактар аайынча чике колбула» 1650 баштану келген,  јондык приемныйга — 699, башкартуныҥ јааныла, оныҥ ордынчызыла, специалисттериле чике куучында 334 баштану эдилген.

Онойдо ок јуунда шиҥжӱ иштердиҥ «контрольная закупка» (КЗ) бӱдӱми керегинде айдылды. Ол 2018 јылдыҥ чаган айыныҥ 1-кы кӱнинде кийдирилген де болзо, ээжилери јӱк кӱчӱрген айда јарадылган. Јӱрӱмде КЗ 2019 јылда  ӧткӱрилип башталган.

Роспотребшиҥжӱ кезик учуралдарда КЗ-ны прокуратурага угузу бичик јогынаҥ ӧткӱрер аргалу. Олор юридический лицого, таҥынаҥ аргачыга эртеледе айдылбай, иштеп келген ӧйинеҥ камааны јоктоҥ кажы ла ээлемдик субъектте эдилер аргалу.

Адакыда башкартуныҥ јааны Л. Щучиновтыҥ аҥылап темдектегени: «Роспотребшиҥжӱниҥ Алтай Республика аайынча башкартузыныҥ ишчилери штрафтар ла кезедӱлер некеп турган эмес, ӧмӧ-јӧмӧ амадубыс — улустыҥ јӱрӱминиҥ чыҥдыйын бийиктедери. Бис ончобыс улустыҥ комыдалын ла ачыныштарын болдыртпаска иштеер учурлу». Ак-чек аргачылыкка административный јанынаҥ кыстаары јабызаарын, шиҥжӱлӱ иштер чочыдулу јанын ајарып эдилерин, аргачыларла профилактикалык јаҥы иштер ӧткӱрилерин база айтты.

Э. КУДАЧИНА