Алтайдын Чолмоны

Ӱредӱчиниҥ ижиниҥ айалгаларын јарандырарга

12.03.2019

Тулаан айдыҥ 5-чи кӱнинде АР-дыҥ Эл Курултайында «Ӱредӱчиниҥ профессиязыныҥ тоомјызын кӧдӱрери, ол тоодо ӱредӱлик организацияларда ӱредӱчиге бюрократический јӱктиҥ кемин јабызатканы ажыра» деп темала башкаруныҥ чазы ӧтти.

Оныҥ ижинде Алтай Республиканыҥ јасакчы јаҥынаҥ Федерация Совединиҥ турчызы Татьяна Гигель, республикан башкаруныҥ председателиниҥ баштапкы ордынчызы Наталья Екеева, АР-дыҥ башкарузыныҥ председателиниҥ ордынчызы, башчыныҥ ла башкаруныҥ Бирлик аппарадыныҥ башкараачызы Анатолий Донской, Эл Курултайдыҥ депутаттары ла ӧскӧ дӧ улус турушкан. Јуунда кӧрӱлген сурак јанынаҥ јетирӱни ӱредӱ ле билим аайынча республикан министрдиҥ ордынчызы Ольга Болтошева эткен. Ол бойыныҥ јетирӱ-докладында темдектегениле, калганчы јылдардыҥ туркунына ӱредӱликтиҥ тергеелик системазында ӱредӱчиниҥ профессиязыныҥ тоомјызын кӧдӱрерине ууландырылган иш-керектер ӧткӱрилет. Педагогтор федерал, республикан ла муниципал кеминде «Јылдыҥ ӱредӱчизи» деген профессионал конкурстарда, кӧрӱлерде,  јарымкаларда, фестивальдарда туружат. Анайда ок «За нравственный подвиг учителя» деп текшироссиялык конкурста, тӧрӧл тилдиҥ, ол тоодо орус тилдиҥ ӱредӱчилериниҥ текшироссиялык мастер-клазында туружып јат. Бистиҥ тергеениҥ ӱредӱчилериниҥ биригӱзиниҥ јылдыҥ сайын ӧткӱрилип турган «Ӱредӱчиниҥ јазы» деген республикан фестивали јаан учур алынган.

2018 јылдыҥ кӱчӱрген айыныҥ 21-чи кӱнинде Горно-Алтайсктагы педагогический колледжте «Педаго-гический класс—мотивированный абитуриент—успешный учитель» деп адалган јаҥы ӱлекердиҥ таныштырузы ӧткӧн. Педкласстыҥ амадузы — ӱренчиктер јонјӱрӱмдик адаптацияга ла келер ӧйдӧ педагогтыҥ профессиязын талдап аларына керектӱ билгирлер аларын јеткилдеери деп, Ольга Болтошева айткан.

2018 јылда СМИ-лерде педагогтордыҥ ижи керегинде 680 материал кепке базылган, орус ла алтай тилдерле 300-теҥ кӧп телевизионный сюжеттер болгон. Министрдиҥ ордынчызы анайда ок РФ-тыҥ Президентиниҥ Госсоветтиҥ 2015 јылда јаҥар айдыҥ 23-чи кӱнинде ӧткӧн јууныныҥ уч-турулталары аайынча ӱредӱчилерге јӱктиҥ кемин астадары јанынаҥ јакылталарын бӱдӱрерине ууландыра кандый иштер јербойында ӧткӱрилгени керегинде куучындаган. Ол иштердиҥ тоозында бистиҥ тергеениҥ государственный архивиле ӱредӱлик организациялардыҥ номенклатуразы јанынаҥ  иштеери, документтердиҥ ӧдӱштирӱзи ле олорды чеберлеери, андый иштерди бӱдӱрери учун каруулу улусты кӧстӧӧри ле ӧскӧ дӧ иштер болгон. Документтердиҥ ле јетирӱлердиҥ электрон ло чаазын бӱдӱмдерин дублировать эдери токтодылган.

Тергеениҥ ӱредӱлигиниҥ педагогический ле башкараачы ишчилери керегинде јетирӱлердиҥ электрон базазы тӧзӧлгӧн. 2017-2018 јылдарда педагогтордыҥ билгирлерин бийиктедериниҥ курстарыныҥ программазыныҥ дистанционный бӧлӱги јаанадылган, онызы ӱредӱ тушта јакылталарды бӱдӱрер ӧйдиҥ кемин астадар арга берген. Кӧп улус туружып турган башка-башка керек-јарактар ӧткӱрери керегинде ээжилер јаҥыдаҥ кӧрӱлген. Олордо педагогтор канайда туружып турганы јанынаҥ мониторинг ӧткӱрилет.

Јетирӱлик јӱктиҥ кемин астадарга болуп,   аттестация ӧдӱп турган ӱредӱчилердеҥ кӧп јетирӱлер ле документтер некеери кирелендирилген. Тергеениҥ школдоҥ озо ло ӱредӱлик организацияларыныҥ бирлик структура аайынча белетелип тургузылган сайттары ӱредӱлик организациялардыҥ порталдарында салылган. Бастыра ӱредӱлик организацияларда шиҥжӱ-баалаар иш «Контингентен» системаны тузаланганы ажыра ӧдӧт.

Таскадаачылардыҥ, класстардыҥ башкараачыларыныҥ программаларын, таскамал иштиҥ ле социализацияныҥ, ӱзеери текшиӱредӱлик программаларды тургузарында бирлик некелтелер тузаланылат.

АР-дыҥ Эл Курултайыныҥ профильный комитединиҥ председатели Вячеслав Уханов бӱгӱнги јуун парламенттиҥ јасакберим, шиҥжӱ ле тӧзӧмӧл иш јанынаҥ планы аайынча ӧткӱрилип јатканын аҥылап темдектеген. РФ-тыҥ Президентиниҥ школдордо административный јӱктиҥ кемин астадары јанынаҥ јакылтазы бар, ол тоодо шиҥжӱ иштердиҥ тоозын, ӱредӱчилерге јӱктиҥ кемин астадары јанынаҥ. Мында куучын ӱредӱчилер отчеттор тургузары, школдорго ийген сурактарга каруулар берери јанынаҥ ӧдӧт. Ол јакылталар берилгениниҥ кийнинеҥ тӧртинчи јыл барып јат,  јербойында бу ууламјы јанынаҥ элбек кемдӱ иштер ӧткӱрилген.

Комитеттиҥ јааныныҥ айтканыла, РФ-тыҥ Јондык палатазы чаган айда ӱредӱчиниҥ бӱгӱнги обществодогы учуры јанынаҥ шиҥжӱ ӧткӱрген. Сурактарга каруулар берген россияндардыҥ 71 процентиниҥ шӱӱлтезиле болзо, ӱредӱчиниҥ профессиязыныҥ тоомјызыныҥ кеми јабыс, 26 проценти ӱредӱчиниҥ тоомјызы орто кеминде, ӱч проценти бийик деп темдектеген. Каруулар бергендердиҥ 80 процентиниҥ угусканыла, бу профессияныҥ тоомјызы там ла јабызап барып јаткан. Каруулар бергендердиҥ кӧбизи јурт јерлерде јадып турган. Респонденттердиҥ угусканыла, ӱредӱчилерге келижип турган јӱктиҥ кеми сӱрекей јаан, чаазын-отчеттордыҥ тоозы кӧп, ишјалдыҥ кеми јабыс.

Вячеслав Уханов бистиҥ тергееле јорыктап тура, ӱредӱчилерле, ӱренчиктерле туштажулар ӧткӱрип турганын айткан. «Кем ӱредӱчи болорго кӱӱнзеп турган?» деген суракка јарамыкту карууны ас тоолу ӱренчиктер берет деген. «Онызы да јарт: бӱгӱнги јашӧскӱрим, биске кӧрӧ, прагматичный. Бу иш уур-кӱч, чӱмдӱ, каруулу болгонын олор оҥдоп јат» — деп, парламентарий айткан.

Оныҥ угусканыла, ӱредӱчини бюрократический јӱктеҥ јайымдаары андый ла јеҥил эмес сурак. Ӱредӱчиниҥ ижин уурладып турган сурактардыҥ бирӱзи класстыҥ башкараачызыныҥ ижиле колбулу. Бу ишти бӱдӱрип турганы учун ӱредӱчиге 600 салковойдоҥ ала 1500 салковойго јетире акча тӧлӧлӧт. Ол ок ӧйдӧ ӱредӱчиге сӱрекей јаан јӱк келижет. «Экинчи курч сурак метод биригӱлердиҥ башкараачыларыла колбулу. Бу эки молју бӱткӱл ӧмӧликке келижет» — деп, ол айткан.

Јуунныҥ туружаачылары РФ-тыҥ ӱредӱлик аайынча министри Ольга Васильеваныҥ «Јаан аргалар: ӱредӱликте мониторингтиҥ јаҥы эп-аргалары» деп адалган албатылар ортодогы III  конференция ӧйинде эткен доклад керегинде јетирӱни соныркап уккан. Оныҥ ол конференцияда айтканыла болзо, ведомствоныҥ белге-шиҥжӱзинеҥ кӧрзӧ, ороондо јетпей турган педагог-предметниктердиҥ тоозы 2029 јылда 200 муҥга јуукташ боло берердеҥ айабас. Керек дезе математика, информатика ла ӧскӧ ороондордыҥ тилдери аайынча ӱредӱчилер једишпей барган. Бу предметтер бӱгӱнги ӧйдиҥ некелтелерине келижип турган тӧс деген предметтердиҥ тоозында болуп јат.

Эл  Курултайдыҥ депутаттары шӱӱжӱде эрчимдӱ туружып, бойыныҥ шӱӱлтелерин айткан.

АР-дыҥ Эл Курултайыныҥ пресс-службазы