Алтайдын Чолмоны

Јӱрӱминде байлыгы — калык чӱмделгези

15.03.2019

Алтаистиканыҥ С. С. Суразаковтыҥ адыла адалган билим-шиҥжӱлик институдында филологиялык билимдердиҥ кандидады К. Е. Укачинаныҥ 80 јажына учурлалган «Јӱрегимде — калыктыҥ јаҥжыккан јаҥжыгулары» деп адалган билим кычырыштар ӧтти.

Ады-јолы элбеде јарлу фольклорчы-билимчини учурлу јажыла бу институттыҥ јааны Николай Екеев, АР-дыҥ ӱредӱ ле билим аайынча министерствозыныҥ адынаҥ Марина Стафурская, Эл Курултайдыҥ комитединиҥ председатели Вячеслав Уханов,  культура аайынча министрдиҥ ордынчызы Елена Шатина ла ӧскӧ дӧ кӧп улус уткыдылар.

Вячеслав Уханов Алтайдыҥ тоомјылу эпшизин республиканыҥ парламентиниҥ адынаҥ уткып тура, бис Клавдия Ергековнадаҥ алтай эпшилердиҥ чындык сӱр-кеберин кӧрӧдис деп айтты. Керсӱ, тӧп, токыналу, јалакай, турумкай кылык-јаҥыла, укаа-санаазыла, кӧрӱмиле эбире јӱрген јаанга-јашка јозок болуп јӱргени оморкодулу. Билимчи К. Е. Укачинаныҥ ады-јолы ыраак-јуук талаларда јарлу. Ол 40 јылдаҥ ажыра ӧйдиҥ туркунына тӧрӧл институдында ак-чек иштеп, келер ӱйелерге тузалу энчи байлыкты калбакчадаҥ јууп, канча-канча бичиктерге салып, кемиле, учурыла јаан ла нерелӱ ишти бӱдӱрген. Бӱгӱнги кӱнде билимчиниҥ калыктыҥ чӱм-јаҥына, чӱмделгезине учурлалган бичиктери тудунатан, тузаланатан, тайанатан бичиктер болуп јат. Билим телекейинде оныҥ калык чӱмделгези, јаҥжыккан чӱм-јаҥы, кай чӧрчӧктӧри керегинде ижи бийик баалалат деп, В. Уханов аҥылап темдектеди.

Ол онойдо ок  бойыныҥ уткуулду сӧзинде Укачиндердиҥ билезиниҥ јайаандык јайалтазын база аҥылап айтты. Клавдия Ергековнаныҥ эш-нӧкӧри ады јарлу, јайалтазы јаан поэт Борис Укачинович Укачин. Олордыҥ ӱч уулы је ле деген алып баатырлар: Расул, Амыр, Темир — кажызы ла јайааннаҥ јайылып тӱшкен јайалталу. Билелик от-очоктыҥ ээзи, эне кижи Клавдия Ергековна эш-нӧкӧрин, уулдарыныҥ адазын јоктотпой, бала-барказына баш болуп, коручылы болуп отурат.

Вячеслав Николаевичтиҥ айтканынаҥ: «Оогош бала тужымда Укачиндердиҥ билези балдарыла кожо мениҥ тӧрӧл јуртым Белтирге келип туратаны санаама кирет. Олор мениҥ јерлештеримле туштажып јӱретен, бистиҥ кайкал болгон јерлерисле таныжатан. Јерлештерим ол туштажуларды эмди де јылу эске алгылайт».

Билимчи Клавдия Ергековнаны кычырыштарда кожо иштеген улузы, ӧмӧлиги, билимчилер, ӱредӱчилер акту кӱӱндеринеҥ уткып, кӧп јылу сӧстӧр айттылар. Алтай ӧзӧктӱ, кӧрӱмдӱ К. Е. Укачинаныҥ билимдеги, фольклористикадагы учуры керегинде филология билимдердиҥ кандидаттары Аркадий Конунов, Мира Демчинова, педагогика билимдердиҥ кандидады Эмма Екеева, РФ-тыҥ нерелӱ јурукчызы Амыр Укачин, филология билимдердиҥ докторы Тамара Садалова, онойдо ок журналист Таукен Яйтынов, кайчы, бичиичи Таныспай Шинжин, поэтесса Гӱзель Елемова ла ӧскӧлӧри де јылу, јолду, учурлу сӧстӧрин айттылар.

Клавдия Ергековнаныҥ билим иштерин, бичиктерин јаҥы ӱйениҥ билимчилери, шиҥжӱчилери лапту јазап кӧрӱп, ого тайанып, билимчидеҥ јозок алып, бу каруулу ла јилбилӱ ишти улалтып јат. Фольклорчы-билимчи К. Е. Укачинаныҥ калыгынаҥ јууган эрјинедий энчи-байлыгы калыгыныҥ уулдарына, кыстарына, балдарына, баркаларына артыргызатан эҥ јаан байлыгы ине.

К. ПИЯНТИНОВА