Алтайдын Чолмоны

«Бис јӱректиҥ јылузын сыйлайдыс»

26.03.2019

Культураныҥ ишчилериниҥ кӱнине учурлалган кӧдӱриҥилӱ јуун П. В. Кучияктыҥ адыла адалган эл театрда ӧтти. Јуунга республиканыҥ бастыра аймактарынаҥ культураныҥ јаркынду кеп-кийимдӱ, јылу кӱлӱмјилӱ ишчилери јуулдылар. Онойдо ок федерал службалардыҥ, јаҥныҥ тергеелик органдарыныҥ ла јондык биригӱлердиҥ чыгартулу улузы культураныҥ ишчилерин акту кӱӱнинеҥ уткыыр амадула келгендер.

Алтай Республиканыҥ культуразыныҥ министри Ольга Антарадонова јайаан иштӱлерди байрамыла уткып, олорды јайалталу, бойыныҥ ижине бастыра кӱӱнинеҥ беринген ле иштеҥкей улус деп темдектеди. Тергееде бӱгӱнги кӱнде культураныҥ 400 кирези учреждениезинде 1,5 муҥ кижи иштейт. Министрдиҥ айтканыла, јуук ӧйдӧ Алтай Республика театрлардыҥ марафонында туружып, Хакасиядаҥ Театрдыҥ јылыныҥ темдегин алып, оноҥ ары оны Тува Республикага табыштырган. Онойдо ок ӧткӧн јылдыҥ јаркынду кереги – ол Улаган аймактыҥ Межелик ӧзӧгинде тергеелер ортодогы   Эл Ойын байрам ӧткӧнин эзетти. Бу байрам Россияныҥ јаан учурлу ла јаркынду керектериниҥ тооломына кирген. Горно-Алтайск калада ла республиканыҥ аймактарында кинозалдар, тӧс калада одус јыл тегин турган «Чаҥкыр Алтай» кинотеатр јазалып ачылганын темдектеди.

Министрдиҥ темдектегениле, республиканыҥ башкарузы культураныҥ учреждениелерин кӧптӧдӧрине ле барын корулап аларына, олорды кадрларла јеткилдеерине јаан ајару эдип туру. Быјыл Театрдыҥ кӱнине учурлай кӧп керектер ӧдӧр, ол тоодо «Алтайдыҥ суучактары» деген јаркынду байрам болор, онойдо ок культураныҥ учреждениелериниҥ материально-технический тӧзӧгӧзи јарандырылар, Кош-Агаш аймактыҥ Јаҥы Белтир, Телеҥит-Сортогой јурттарында, Шабалин аймактыҥ Каспа, Чамал аймактыҥ Онос, Оҥдой аймактыҥ Кӱпчеген ле Кан-Оозы аймактыҥ Кӧмӱр јурттарында культураныҥ туралары јазалар.

 Ольга Антарадонова культураныҥ ишчилерине, ветерандарына, онойдо ок бу бӧлӱкте иштеп турган ӧскӧ дӧ улуска јайаан једимдер, ӧктӧм, бек су-кадык ла  эҥке-тоҥко јӱрӱм кӱӱнзеди. Министр оноҥ ары  кӧдӱриҥилӱ айалгада государственный ла ведомственный кайралдар табыштырды. Албатыныҥ  эдимдериниҥ јаҥжыгуларын корулаарына ла ӧскӱрерине таҥынаҥ камааны, бийик профессионал узы ла кӧп јылдарга јайаандыкта ижи учун «Алтай Республиканыҥ эл узы» деп кӱндӱлӱ атла декоративно-прикладной кеендиктиҥ узы, Россия Федерацияныҥ нерелӱ јурукчызы, Алтай Республиканыҥ нерелӱ јурукчызы Анатолий Гурьяновко адалды. Мындый ок ат декоративно-прикладной кеендиктиҥ узы, Алтай Республиканыҥ нерелӱ ӱредӱчизи Владимир Моносовко адалды.

Калыктыҥ чактарла энчиленип келген кайын ӧскӱрерине таҥынаҥ јаан камааны учун «Алтай Республиканыҥ эл кайчызы» деп атла Улаган аймактыҥ кайчызы Алексей Асканаков адатты. «Алтай Республиканыҥ культуразыныҥ нерелӱ ишчизи» деп кӱндӱлӱ ат тӧрт ишчиге адалды: Телеҥит-Сортогой јурттыҥ библиотекари  Гульбаршин Гумаровага, Горно-Алтайсктагы библиотечный системаныҥ директорыныҥ ордынчызы Надежда Граховага, Горно-Алтайсктагы 2-чи таҥмалу кӱӱлик школдыҥ  фортепианоло преподаватели  Ольга Евсеевага ла Кош-Агаш аймактыҥ культура ла кеендик аайынча тӧс јериниҥ текши байрамдардыҥ режиссеры Нургуль Карамусановага.

Алтай Республиканыҥ Кӱндӱлӱ грамотазыла Майма аймактыҥ библиотекари  Татьяна Гришинева, Аскат јурттыҥ клубыныҥ јааны  Лариса Логинова,  Горно-Алтайсктагы балдардыҥ В. Н. Костинниҥ адыла адалган јуранар школыныҥ преподаватели Сергей Семенюк ла Турачак аймактыҥ Јайаан-дыктыҥ ла байрамдардыҥ туразыныҥ методизи  Ирина Черноева.

Алтай Республиканыҥ башкарузыныҥ 2018 јылда культурада ла кеендикте једимдери учун сый-акчазыла  Јайаандыктыҥ ла байрамныҥ туразыныҥ худбаш-караачызы Марина Зырянова, Горно-Алтайскта Культураныҥ туразыныҥ методизи Сергей Мундусов, Шабалинде балдардыҥ кеендик школыныҥ преподаватели, хореографияныҥ «Вдохновение» ӧмӧлигиниҥ башкараачызы Елена Порсева, Балыктујулда јурт библиотеканыҥ јааны Наталья Тымыева ла М. В. Чевалковтыҥ адыла адалган эл библиотеканыҥ директоры Светлана Штанакова кайралдаттылар.

Культураныҥ ишчилерин профессионал байрамыла Алтай Республиканыҥ Эл Курултайыныҥ председателиниҥ, депутаттарыныҥ адынаҥ Эл Курултайдыҥ председателиниҥ ордынчызы Михаил Терехов уткыды.  Ол Россия бастыра ӧйлӧрдӧ культурада јайаган улу улузыла јарлу, олор тӧрӧл дӧ, телекейлик те байлыкка јаан ӱлӱзин јетиргенин темдектеди.  «Культура бистиҥ калыктыҥ тӱӱкизин, јаҥжыгуларын, байлыктарын  ӱйелерге артырар эҥ тӧс эп-арга,  олорды ӧйлӧ теҥ алтап, байыдып, кӧптӧдип келер ӱйелерге артырар,   јиит јайалталарды јӧмӧп, олордыҥ баштаҥкайларында болужар керек.  Республиканыҥ  ӧзӱминде  јашӧскӱримге культура ла јаҥжыгулар тайак болорын ундыбас керек» — деп, вице-спикер уткуулында  айтты. Михаил Тереховтыҥ темдектегениле, Алтай Республика јаҥыс ла јерлештериниҥ јӱректерин бактырган эмес, онойдо ок телекейдиҥ калыктарын кайкаткан  јайалталарыла јаантайын јарлу ла бай болуп јат. Олор – улу јурукчы Григорий Иванович Чорос-Гуркин, кайчылар Николай Улагашев, Алексей Калкин, артисттер Ногон Шумаров, Болот Байрышев, «Алтай Кай» ансамбль ла кӧп-кӧп ӧскӧлӧри де. Культурада бойыныҥ  сезимдӱ сӧзин Раиса Корчуганова, музеевед Екатерина Рехтина  артырган, ондый улустыҥ тоозы сӱреен кӧп.  Бистиҥ кемге де тӱҥей эмес культурабыс, кай да бол, кӱӱлик ойноткыларла ойногоны да бол, тӱрк калыктардыҥ кабайы болгон Алтайдыҥ улу јаражын кӧргӱскен јаркынду јуруктар да бол, баштапкы ла элестеҥ ончолордыҥ јӱректерин бактырат. Вице-спикер культураныҥ тергеениҥ ӧзӱмине јаан ӱлӱзин јетиреечи ишчилерине, ветерандарына  быйанын айдып,  олорго јаан амадулу баштаҥкайлар ла јаркынду ӱлекерлер, ӧктӧм јайаан иштер, амадуларга јединеринде турумкай кӱӱн-санаа кӱӱнзеди. «Слердиҥ бийик профессионал јайалтагар, јӱрӱмде эрчимдӱ туружып турганаар башка-башка конкурстарда, маргыштарда јеҥӱлерге экелзин» — деп, Михаил Терехов кӱӱнземелин тӱгести.  

Вице-спикер оноҥ ары Алтай Республиканыҥ Эл Курултайыныҥ Кӱндӱлӱ грамоталарын табыштырды.   Профессионал ижинде једимдери ле культурада кӧп јылдарга ижи учун   Оҥдойдогы культурно-досуговый тӧс јердиҥ баш бухгалтери Жанна Алушкина,  Маймадагы јурт библиотеканыҥ јааны Ольга Ельдекова,   Горно-Алтайскта  1-кы таҥмалу библиотеканыҥ јааны Наталья Зиновьева, балдардыҥ Кош-Агаштагы кеендик школыныҥ преподаватели Рауза Мухтасырова, Кош-Агаш аймактыҥ культураныҥ ла кеендиктиҥ тӧс јеринде «Чуй» ансамбльдыҥ артизи Серикжан Самашев,  Кан-Оозы аймактыҥ  «Кан-Ойрот» албаты группазыныҥ художественный башкараачызы Владислав Санашев,   балдардыҥ Кош-Агаштагы кеендик школыныҥ преподаватели Айымгуль Токсанова, культураныҥ ла кеендиктиҥ Г. И. Чорос-Гуркинниҥ адыла адалган колледжиниҥ директорыныҥ билим-методикалык иш аайынча ордынчызы Жанэтта Тонова,  Шабалин аймакта культураныҥ тӧс јериниҥ кӱӱлик бӧлӱгиниҥ јааны Анатолий Чесноков,   Оҥдой аймакта национальный кеп-кийим кӧктӧӧр «Алтын Оймок» мастерскойдыҥ јааны Лиана Ченчулаева кайралдаттылар.

Уткуулду сӧстӧрин онойдо ок федерал службалардыҥ, республикан министерстволордыҥ чыгартулу улузы, башкараачылары база айттылар. Олордыҥ темдектегениле болзо, кандый да байрам, ӧскӧ дӧ учурлу керектер, ол тоодо ведомстволордыҥ башка-башка кемдӱ конкурстарына туружаачылар белетеери культураныҥ ишчилериниҥ болужы, јӧмӧлтӧзи  јогынаҥ ӧтпӧй јат. Уткуул айткандар культураныҥ олорло колбулу иштеп јӱрген ишчилерине ведомстволордыҥ Кӱндӱлӱ грамоталарын, Быйанду самараларын ла уткуулду адрестерин акту кӱӱндеринеҥ табыштырдылар.  Бу кайралдарды алгандар база сӱреен кӧп болды.

Республиканыҥ тӧс калазыныҥ да, аймактардыҥ да кӧп артисттери уткуулдар ортодо јаркынду бијелериле, ӧткӱн кожоҥдорыла  јуулгандарды сӱӱндирди. Ол тоодо культураныҥ ла кеендиктиҥ колледжиниҥ ӱренеечилери, Маймадаҥ «Радуга», Кан-Оозынаҥ «Кан-Ойрот», Кӧксуу-Оозынаҥ «Оберег» ле каладаҥ оогош балдардыҥ «Данс-Сити» ӧмӧликтери, Марина Вялкова, Галина Толкочекова, Татьяна Лазарева, Алия Кеберекова, Эдуард Согоноков ло ӧскӧлӧри де бу јакшынак ойын-концертте туруштылар.

 Н. БЕЛЬЧЕКОВА

Е. БУТУШЕВТИҤ фотојуругы