Алтайдын Чолмоны

Тергеениҥ башчызыныҥ молјуларын бӱдӱреечи О. Хорохординле таныштыру

26.03.2019

РФ-тыҥ Президентиниҥ Сибирьдеги федерал округтагы чыдулу чыгартулу кижизи Сергей Меняйло Алтай Республиканыҥ госоргандарыныҥ башкараачыларын ла депутаттарын АР-дыҥ башчызыныҥ молјуларын удурумга бӱдӱреечи Олег Хорохординле тулаан айдыҥ 22-чи кӱнинде Горно-Алтайскта таныштырды.

«Олег Леонидович Хорохординде јаҥныҥ башка-башка кеминде органдарында иш јанынаҥ јаан ченемел бар. Ол башкарту иштиҥ кадровый резервиниҥ ӧзӱминиҥ программазыныҥ туружаачызы. Мынаҥ озо
Тӧс федерал округтыҥ чыдулу чыгартылыгы-ныҥ аппарадында, РФ-тыҥ башкарузыныҥ аппарадында иштеген. Оныҥ профессионализми, эрчими-энергиязы ла ишке каруулузы уур-кӱч айалгаларда турумкай болорына болужарына, Россияныҥ Президентиниҥ каруулу јакылталарын једимдӱ бӱдӱрерине камаанын јетирерине алаҥзыбайдым» — деп, Сергей Меняйло айткан.

Ол анайда ок республикада турумкай ӧзӱм јанынаҥ јаан аргалар бар болгонын, ол аргаларды билгир тузаланганы бастыра эл-јонныҥ јадын-јӱрӱминиҥ чыҥдыйын бийиктедер арга берерин аҥылап темдектеген. Оныҥ айтканыла, јаҥыс ла партийный структуралардыҥ, граждан обществоныҥ институттарыныҥ чыгартулу улузы ла депутаттар ортодо ӧмӧ-јӧмӧ иштиҥ шылтузында Россияныҥ Президентиниҥ јакылталарын једимдӱ бӱдӱрер арга болор.

Олег Хорохордин Александр Бердниковко республикада ижи ле бастыра јеткен кӧргӱзӱлер учун быйан айткан. Оноҥ арыгы иштиҥ тӧс амадузы улустыҥ јадын-јӱрӱминиҥ чыҥдыйын бийиктедери болор деп темдектеген.

«Алтай Республикада туризмниҥ ӧзӱми јанынаҥ јаан аргалар бар деп бодойдым, олорды инновационный ла инфраструктурный јаҥыртуларла кожо тузаланып, јӱрӱмде бӱдӱрер керек. Бастыра улусты ӧмӧ-јӧмӧ ишке кычырадым. Мен бери иштеерге келгем» — деп, Олег Хорохордин айткан.

Сергей Меняйло ого једимдӱ иш кӱӱнзеген ле чыдулу чыгартылыктыҥ аппарадыныҥ јанынаҥ кандый ла јӧмӧлтӧ болор деген.

Республиканыҥ јаҥы башкараачызын Александр Бердников уткып, јаҥы јамыда једимдер ле республиканыҥ ӧзӱминде бийик кӧргӱзӱлер кӱӱнзеген.

«Ӧй ӧдӱп јат, государствоныҥ башкараачызы јаҥы иш-амадулар тургузат. Олорды јӱрӱмде бӱдӱрерине јаҥы, јиит ле эмдиги ӧйдиҥ айалгаларына келижип турган ийде-кӱчтер керек. Мен сананзам, Олег Леонидович шак ла андый ийде-кӱчтерлӱ кижи. Бойымныҥ јанынаҥ кичӱ Тӧрӧлимниҥ јилбӱлерине кайда ла иштеерине мен белен» — деп, Александр Бердников айткан.

Россия Федерацияныҥ президенти Олег Хорохординди Алтай Республиканыҥ башчызыныҥ, башкарузыныҥ председате-линиҥ молјуларын удурумга бӱдӱрерине, бу јамыга кижи тудуларына јетире, тулаан айдыҥ 20-чи кӱнинде кӧстӧгӧн.

Олег Леонидович Хорохордин 1972 јылдыҥ кандык айыныҥ 3-чи кӱнинде Алтай крайда Косихинский райондо Глушинка јуртта чыккан. 1999 јылда экономиканыҥ ла тап-эриктиҥ Алтайдагы академиязыныҥ экономикалык факультедин, 2000 јылда — бу ок академияныҥ государственный ла муниципал башкарту аайынча кафедразын, 2003 јылда госслужбаныҥ Россия Федерацияныҥ президентиндеги Российский академиязыныҥ очный аспирантуразын божоткон. Социологический билимдердиҥ кандидады. Башкарту иштиҥ кадровый резервиниҥ ӧзӱминиҥ программазыныҥ экинчи потогыныҥ туружаачызы. Ишмекчи јолын 1989 јылда Алтайдагы моторный заводто баштаган, анда 2-чи разрядту слесарь-ремонтник болуп иштеген. Черӱчил молјузын 1990-1992 јылдарда бӱдӱрген.

1992-1997 јылдарда ол башка-башка коммерциялык организацияларда иштеген, 1997-2002 јылдарда «Алтайэнергострой» Саду тураны башкарган. 2002-2006 јылдарда Россия Федерацияныҥ Президентиниҥ Тӧс федерал округтагы чыдулу чыгартулу кижизиниҥ Аппарадында иштеген. 2006-2011 јылдарда Россия Федерацияныҥ Президентиниҥ ичбойындагы политика аайынча Башкартузыныҥ референти, департаментиниҥ советниги, баш советниги, департаменттиҥ јааныныҥ ордынчызы болгон. 2011-2012 јылдарда — Россия Федерацияныҥ башкарузыныҥ председателиниҥ ордынчызыныҥ болушчызы. 2012 јылда «ГЛОНАСС» деген коммерциялык эмес партнерствоныҥ соведин башкарып баштаган, ол ок јылда Россия Федерацияныҥ башкарузыныҥ председателиниҥ ордынчызыныҥ — Россия Федерацияныҥ башкарузыныҥ Аппарадыныҥ башкараачызыныҥ качылыгыныҥ башкараа-чызыныҥ ордынчызы боло берген. 2013 јылдаҥ ала 2019 јылга јетире ӧйдиҥ туркунына — Россия Федерацияныҥ башкарузыныҥ председателиниҥ ордынчызыныҥ качылыгы-ныҥ башкараачызыныҥ ордынчызы. Ол Россия Федерацияныҥ II классту действительный государственный советниги. О. Л. Хорохордин Россия Федерацияныҥ башкарузыныҥ Быйаныла темдектеткен.

Фотојурукта: (оҥ јанынаҥ) С. Меняйло, О. Хорохордин

АР-дыҥ башкарузыныҥ пресс-службазы

«Соцсетьтерди эрчимдӱ ле республиканыҥ эл-јонына тузалу ӧткӱрерим»

Олег Хорохордин РБК-га бойыныҥ баштапкы блиц-интервьюзында Алтай Республиканыҥ башчызы болгон Александр Бердниковло качан танышканы, туризмниҥ ӧзӱми аайынча пландар ла республиканыҥ јеринде ӧткӱрген бойыныҥ амыражы керегинде куучындаган.

—Слер АР-дыҥ башчызы болгон Александр Васильевич Бердниковло таныш па?

—Александр Васильевич Бердниковло мен 2006 јылдаҥ ала таныш. Ол тушта мен РФ-тыҥ президентиниҥ Администрациязында иштеп баштагам. Бойымныҥ ижим аайынча бир канча тергеелерде болгом, ол тоодо Алтай Республикада.

Кайда да тӧрт јыл кайра, качан мен башкаруда иштеп турарымда, бис биотехнологиялар аайынча јаан конференция ӧткӱргенис. Ол тушта мениҥ башкартумда бир канча тӧзӧмӧл сурактар болгон. Оныҥ кийнинеҥ Алтайдагы госуниверситетте инжиниринговый тӧс јердиҥ ачылтазы ӧткӧн. Анда федерал профильный министерстволор, «Сколково» деген фонд, Российский венчурный компания турушкан. Бис Александр Бердниковло кожо бу ла делегацияныҥ составыла Майма јуртта «Биотехнологияныҥ» заводыныҥ ачылтазын ӧткӱргенис. Заводто шроттоҥ (кӱнкузуктыҥ ӱзиниҥ производствозыныҥ таштанчылары) белокторы кӧп протеиновый азырал кошмоктор эдип чыгарарыныҥ технологияларын тузаланып баштаган.

—Слер А.В. Бердниковты Федерация Соведине кӧстӧӧрин пландап туругар ба?

—Бу иште иштеерин мен јаҥы ла баштап јатканымды слер билеригер, оныҥ учун керек-јарактарды меҥдетпези јаан учурлу деп бодойдым. Бӱгӱн ол керегинде куучын ӧткӱрери арай ла эрте.

—Тергеениҥ башчызы болгон кижиниҥ командазын солыраар ба?

—Чынынча айдайын: команданыҥ улузыныҥ кӧбизиле мен таныш эмес, оныҥ учун кандый да белге-шӱӱлте эдери эмезе кадрларла колбулу кандый да јӧптӧрди јарлаары арай ла эрте.

—Алтай Республикадаҥ сенатор Владимир Полетаев РБК-га айтканыла, Слер бойыгардыҥ отпуск ӧйигерди республикада ас эмес ӧткӱрип јадыгар.

—Мен Туулу Алтайды сӱӱп јадым, бойымныҥ чыккан-ӧскӧн јерим одоштойындагы Алтай край. Мен республиканыҥ јерине келбеген бир де јыл болбогон. Школдо ӱренип турар тушта каникулдардыҥ, кийнинде јылдарда отпусктыҥ кезик бӧлӱгин мында ӧткӱрип туратам. Школдо ӱренип турала, Чамал аймактыҥ јеринде археологический казынтыларда студенттерле, јаан класстардыҥ абитуриент болотон ӱренчиктериле кожо турушкам. Ол сӱрекей јилбилӱ иштер болгон.

—Алтай Республиканыҥ ла одоштойындагы Алтай крайдыҥ улузы ортодо «негласное соперничество» бар дежет. Республиканы Алтай крайдыҥ кижизи башкарып турганыла јӧпсинишпестер болорын сакып туругар ба?

—Алтай крайдыҥ башкартузыла колбуларым јакшы — бӱгӱнги башкараачызы Виктор Томенколо до, губернатор болгон Александр Карлинле де. Кандый да  удурлажу-соперничество, мениҥ кӧрӱм-шӱӱлтемле, болбос керек. Бис эки башка таҥынаҥ субъекттер, биске не де ӧмӧ-јӧмӧ једимдӱ, экијандай тузалу иштеерине чаптыгын јетирбейт. Јаҥыс ла Алтай крайла эмес, је анайда ок одоштойындагы ӧскӧ дӧ тергеелерле — Кемеровский областьла, Тувала, Хакасияла.

—Алтайдыҥ тергеелерин бириктирери аайынча шӱӱлте јанынаҥ нени сананып јадыгар?

—Тергеелерди бириктирери аайынча теманы, мениҥ билеримле, бир канча јылдар кайра јабып салган (президент Владимир Путин јаан пресс-конференция ӧйинде). Бу сурак федерал да повесткада, мениҥ башкараачы болгон ижим аайынча пландарымда да јок.

—Политологтор республиканы кӧп тоолу курч сурактарлу соҥдоочы тергее деп адап јадылар. Ол курч сурактарды канайда аайлаштырарын пландап туругар?

—Тӧс курч сурактар — албатыда иштеер иш јок ло эл-јонныҥ кирелтелериниҥ кеми јабыс болгоны. Ол ок ӧйдӧ Алтай Республикада туризм јанынаҥ ла рекреационный арга-байлыктар сӱрекей јаан.  Олорды инновационный ла инфраструктурный јаҥыртуларла кожо ӧскӱрерин улалтар керек. Оныҥ шылтузында иштеер јерлер тӧзӧӧр, бюджеттиҥ кирелте бӧлӱгиниҥ кемин кӧптӧдӧр, тергеениҥ дотационный кемин бир эмештеҥ астадар арга болор. 

Аҥылу ајару эдип турум: республиканыҥ ӧзӱми ар-бӱткенниҥ јараш объекттерине, экологияга ла Алтайдыҥ байлу јерлерине салтарларын јетирбестеҥ ӧдӧр учурлу. Мен туризм аайынча федерал агентствоныҥ башкараачызы Зарина Догузовала тушташкам. Ростуризмде ороонныҥ ичбойындагы туризминиҥ комплексный ӧзӱми аайынча јаан пландар бар, ол пландарда Алтай Республика баштапкы јерлерде турат. Бис туризм аайынча стратегияны кыйалта јогынаҥ тургузарыс, анда инвесторлорды тартып алары ла ӧмӧ-јӧмӧ иштиҥ бӧлӱктей турган планы болор.

—Бу јуукта Сбербанктыҥ предсе-дателиниҥ ордынчызы Станислав Кузнецовтыҥ адынаҥ республиканыҥ јаҥдарыныҥ ла слердеҥ озо башчы болгон кижиниҥ адына «Манјӱрек» туучаналык курортты тудар иштерди ле турсезонды ӱскени јанынаҥ критика болгон. Мыныҥ аайына канайда чыгарыгар?

—Онызы мениҥ ээчиде туштажу-ларымныҥ бирӱзи болор. Бис Сбербанктыҥ правлениезиниҥ председатели Герман Грефле таныш. Бу сурактыҥ аайына токыналу, эмоция-неме јогынаҥ чыгар ла ӱлекерди учына јетирер керек. Строительство качан учына једери керегинде айдарга мен бӱгӱн белен эмес, је бу курч сурактыҥ аайы-бажына бис чыгар учурлу.

—Слердиҥ биографиядаҥ кӧрзӧ, Слерде публичный политика јанынаҥ ченемел јаан эмес. Онызы јаҥы јамыдагы ижигерге буудагын јетирбес пе?

—Онызы јӱрӱмдик ченемелле кожо келер. Публичность менде јок, нениҥ учун дезе мениҥ мынаҥ озогы ижимде андый неме болоры некелбеген. Онызы курч сурак болбос: јуук ӧйдӧ соцсетьтер јанынаҥ иштеп баштаарым, олорды эрчимдӱ ӧткӱрерим деп сӧзим берип турум. Эҥ ле учурлузы — республиканыҥ албаты-јонына ол тузалу болзын деп.