Грек-рим кӱреш: М. В. Карамаевтиҥ эземине

12.04.2019

2004-2005 јылдарда чыккан уулдар ортодо греко-рим (алдындагызыла — классический) кӱрешле Сибирьдеги федерал округтыҥ Горно-Алтайский облисполкомныҥ председатели, РСФСР-дыҥ Ӱстиги Совединиҥ депутады, РСФСР-дыҥ Ӱстиги Совединиҥ председателиниҥ ордынчызы, јарлу башкараачы, политик ле јондык ишчи
М. В. Карамаевтиҥ чыкканынаҥ ала 90 јылдыгына учурлай ӧткӱрилген первенствозы кандык айдыҥ
5-7 кӱндеринде Горно-Алтайскта ӧтти.

Текшилей алза, бу маргаан јаҥыс ла туружаачыларыныҥ тоозы кӧп болгоныла аҥылу эмес, је анайда ок бистиҥ тергееде статус-учуры јанынаҥ эҥ јаан маргаан болуп јат. Кебисте федерал округтыҥ 9 тергеезинеҥ 360 кире кӱрешчилер тартышкан. «Единая Россия» деп текшироссиялык политический партияныҥ Алтай Республикадагы тергеелик бӧлӱги бу турнирди ӧткӱрерине јӧмӧлтӧзин «Балдардыҥ спорты» деген партийный ӱлекер кеминде јетирген. Анайда ок турнирдиҥ тӧзӧмӧл керек-јарактарына тергеениҥ башкарузы ла парламенти јаан јӧмӧлтӧ-болуш эткен.
Туружаачыларыныҥ ла кӧрӧӧчилериниҥ тоозы кӧп маргаанныҥ кӧдӱриҥилӱ ачылтазы Алтай Республиканыҥ Эл Курултайыныҥ председатели, «Единая Россияныҥ» тергеелик бӧлӱгиниҥ качызы Владимир Тюлентинниҥ уткуулду сӧзинеҥ башталган. Спикердиҥ аҥылап темдектегениле, СФО-ныҥ греко-рим кӱреш аайынча первенствозы бистиҥ тергееде баштапкы катап ӧткӱрилип јаткан. Владимир Николаевичтиҥ уткуулду сӧзинеҥ: «Јарлу башкараачы ла политик, ойгор кижи Михаил Васильевич Карамаев керегинде јаркынду эзем бистиҥ јӱректеристе артар. Ол Туулу Алтайдыҥ тӱӱкизинде ороон кеминде јарлу государственный ишчи, алтай албатыныҥ јаркынду чыгартулу кижизи ле Туулу Алтайдыҥ јирмезинче чактагы эҥ талдама башкараачыларыныҥ бирӱзи болуп, ӱргӱлјик ис артырган».
«Мындый маргаан бистиҥ јерде ӧткӱрилип јатканы биске эдилген јаан бӱдӱмји ле тоомјы болгонын темдектеер керек. Бу первенство бистиҥ тергеениҥ спорт јӱрӱминде эҥ јаркынду керек болуп јат, ол мында ӧткӱрилип јатканы грек-рим кӱреш бистиҥ тергееде јакшы ӧзӱм алынганын ла јаш ӱйениҥ јанынаҥ ого јаан јилбӱ бар болгонын керелейт. Спорттыҥ бу бӱдӱми меге јуук, нениҥ учун дезе бойыныҥ ӧйинде грек-рим кӱреште кӱрешкем де, тазыктыраачы да болгом.
Бистиҥ ороонныҥ спорттыҥ бу бӱдӱми аайынча јуунты командазы албатылар ортодо маргаандарда јаантайын эҥ тыҥ болуп јат. Бӱгӱнгидий ле мындый маргаандардаҥ Россияныҥ, Европаныҥ, телекейдиҥ ле Олимпийский ойындардыҥ келер ӧйдӧги чемпиондоры спорттогы бойыныҥ јолын баштайт. Слердиҥ ортогордоҥ јарлу спортчылар Александр Карелиндий, Роман Власовтый, Иван Самтаевтий спортчылар ӧзӱп чыгардаҥ айабас. Слерге кебистеги тартыжуларда бойыгардыҥ техникалык белетенижигерди толо кеминде кӧргӱзип, јеҥӱлерге једерин кӱӱнзеп турум» — деп, спикер айткан.
Маргаанныҥ туружаачыларын анайда ок Алтай Республиканыҥ башкарузыныҥ председателиниҥ ордынчызы Игорь Коршунов, «Шабалин аймак» муниципал тӧзӧлмӧниҥ јааны Эрчим Сарбашев, АР-дыҥ олимпийский совединиҥ президенти Александр Телесов, Россияныҥ нерелӱ тазыктыраачызы Мадий Каланаков, М. В. Карамаевтиҥ барказы Максим Карамаев, маргаандардыҥ баш јаргычызы Александр Никифоров уткыган ла кебисте тартыжуларда јеҥӱлер кӱӱнзеген.
Кебисте ӧткӧн јилбилӱ ле кызу тартыжулардыҥ уч-турулталарын кӧрзӧ, јеҥӱлер јанынаҥ Новосибирский ле Омский областьтардыҥ, Алтай крайдыҥ јуунты командалары бийик тӱжӱмдӱ болгон. Бистиҥ республиканыҥ јуунты командазынаҥ јеҥӱлӱ јерлер алгандардыҥ тоозында: 52 килограммга јетире бескеде кӱрешкен Лазарь Самойлов мӧҥӱн медаль ойноп алган, кӱлер медальдар Андрей Лобановко (48 кг), Мерген Ажанаровко (44 кг), Роман Маймановко (38 кг) келишкен. Јеҥӱчилдер кубокторло, медальдарла, грамоталарла, анайда ок аҥылу сыйларла кайралдаткан.
Турнирдиҥ тӧзӧӧчилериниҥ бирӱзи, Греко-рим кӱрешле республикан федерацияныҥ бӱдӱреечи директоры, СССР-дыҥ спорттыныҥ албатылар ортодо классту нерелӱ узы, РФ-тыҥ спорттыныҥ нерелӱ узы, СССР-дыҥ албатыларыныҥ Спартакиадазыныҥ јеҥӱчили, СССР-дыҥ ла Европаныҥ чемпионы, Телекейлик кубоктыҥ јеҥӱчили Аҥчы Самтаевтиҥ айтканыла, калганчы ӧйдӧ республиканыҥ греко-рим кӱреш јанынаҥ керек-јарактары ичкери једимдӱ барып јат. Онызын ороонныҥ јуунты командазына бистиҥ тергеенеҥ 5 кижи кирип турганы керелейт — Алексей Тадыкин ле Баатыр Бултаев јаан улустыҥ командазында, Сӱмер Конунов, Баатыр Ечешев ле Анат Дибесов јашӧскӱримниҥ командазында. Иван Адучинович бистиҥ кӱрешчилерди јуук ӧйдӧ јаан маргаандар сакып турган деп айткан. Темдектезе, кандык айдыҥ учында Москвада Россияныҥ греко-рим кӱреш аайынча 23 јашка јетире јииттер ортодо первенствозы ӧдӧр. Анда бистиҥ республикадаҥ Юрий Тапаа, Анат Дибесов, Ижен Чейнин, Эркин Карабашев, Аржан Сумачаков, Дмитрий Куртугашев, Эрмен Баянкин, Точын Майманов туружар.
Горно-Алтайскта ӧткӧн турнирде јеҥӱлӱ јерлер алгандарды уткып тура, келер маргаандарда туружатан јерлештериске мынаҥ јаркынду јеҥӱлер кӱӱнзеп турус.

ТОП

«Баатырларыс ойгонып калды…»

(Башталганы 1-кы номерде) «Алтын-Эргек» кай чӧрчӧкти сценада «Ээлӱ кайдыҥ» турчыларыла кайлап отурыс. Ол тушта мениле саҥ башка учурал болгон. Кандый да ӧйдӧ сӱнем чыга бергендий, бойымды ӱстинеҥ тӧмӧн ајыктап турум. Топшуур согуп турганымды кӧрӧдим. Ол ло ок ӧйдӧ коштойындагы, алдыгы, ӱстиги телекейлерге јӱрӱп, олордо не болуп турганын, ондогы јӱрӱмди база кӧрӱп турум. Ончо ло бойым

Малдыҥ сӧӧк-тайагыла тудуш јаҥдар

Кыптунак Малды сойгон кийнинде эҥ ле озо этле кожо кыптунакты кайнадар учурлу. Јаак Эки јаакты айрыйла, бирӱзин тургуза ла кайнадар. Оноҥ башка эки јаак јадала, «арткан этти јип салар». Ол тушта этти јизе, курсакка бодолбос. (К. И. Санин) Кары Карыны энедеҥ јаҥыс бӱткен кижи јарбас керегинде албатыда чӱм-јаҥ бар. Оныла колбулу мындый кеп-куучын арткан: «Бир

Јаҥарыс бистиҥ Алтайга јаҥыланзын

Јаҥы Койон јылдыҥ бажында телеҥит јаҥарыс коштойындагы Алтай крайда профессионал студияда јыҥыраганын интернетле «нӧкӧрлӧжип» турган улус уккан-кӧргӧн лӧ болбой. Оны кӧргӧн кижиниҥ база ла катап «Улаган тыҥ!» деп, кӧксине чабынар кӱӱни келер. Бу узак јолды кӱчсинбей, Улаган аймактыҥ кеендикти, узанышты ла спорттыҥ албаты бӱдӱмдерин элбедер тӧс јериндиҥ башкараачызы Мерген Тельденовко, Алтай Республиканыҥ ат-нерелӱ артисттери Марина