Јеҥӱниҥ баазы – јуучылдыҥ јӱрӱми, тылда иштеген улустыҥ кӱчи…

14.05.2019

Горно-Алтайскта Улу Јеҥӱниҥ 74-чи јылдыгына учурлай ӧткӱрилген кӧдӱриҥилӱ митингти Алтай Республиканыҥ башчызыныҥ ижин удурумга бӱдӱреечи Олег Хорохордин ачкан.

Јеҥӱниҥ кӱнин темдектеерге келген фронтовиктерди ле тылда иштеген ветерандарды, јуу-чактыҥ јылдарында кӱч иштерде иштеген оогош балдар болгондорды ла јуулган улусты ончозын ороондо учуры јаан байрамла уткып, Олег Леонидович айтты: «Бис бӱгӱн тӱмен тоолу јӱрӱмниҥ баазыла берилген Јеҥӱни темдектеп јадыс. Ол биске јажына оморкодуныҥ ла сыныкпас кӱӱн-таптыҥ темдеги болуп артар. Ол коркышту јууныҥ јылдары бистеҥ там ла ырап барып јат. Эмди ӧзӱп јаткан јаш ӱйениҥ адалары ла таадалары јуу-чакта турушпаган. Оныҥ учун олорго Ада-Тӧрӧл учун Улу јуу соојыҥга бодолду. Је ол ат-нерелӱ јылдар албатыныҥ санаазында јажына артып калган. Нениҥ учун дезе бистиҥ тӱӱкиде качан да мындый шыралу ченелте болбогон, ол бӱткӱл ороонныҥ кажы ла кижизине, кажы ла билезине табарган. Јеҥӱ учун бойында не де артпаганча јетире ончозы берген – чагы-кӱчин де, тынын да. Айдарда, Јеҥӱниҥ кӱни качан да болзо јаҥыс ла государственный эмес, је анайда ок албатылык байрам болуп јат, бу байрамнаҥ јаан учурлу байрам да јок.

Туулу Алтайдаҥ Ада-Тӧрӧли учун Улу јууга јаҥыс та эр улус эмес, ӱй де улус, кыстар да база барган. Артып калган улусла теҥ-тай иштеп, каргандар ла балдар бойыныҥ ӱлӱзин Јеҥӱ учун база салган. Барган эр улустыҥ кӧп сабазы јууныҥ јалаҥдарында јеҥ јастанып, Алтайына кайра јанбаган.

Кӱндӱлӱ ветерандар! Бис слердиҥ јалтанбас болгон ӱйеле оморкойдыс. Слер кижиликке амыр-энчӱ ле јайым јӱрӱм экелгенигер. Оныҥ учун бала-барка слерге јажына быйанду артар. Слер биске кӧгӱс-байлык берип, эткен керектеригерле арга-кӱч ле тем кӧргӱзедигер. Онызы јӱрӱмге ле ишке кычыру болот. Акту јӱрегимнеҥ слерди Улу Јеҥӱниҥ кӱниле уткыйдым! Узак јылдарга ӱстигерде чаҥкыр теҥери, амыр-энчӱ турзын!».

Ветерандарды, Улу јууныҥ туружаачыларын, байрамчыларды ла тергеениҥ айылчыларын Јеҥӱниҥ байрамыла анайда ок Эл Курултайдыҥ председатели Владимир Тюлентин база уткыды: «Кӱндӱлӱ ветерандар, јерлештер! Мен слерди Јеҥӱниҥ байрам кӱниле уткыйдым! 74-чи катап бистиҥ ороон Јеҥӱни темдектеп туру, 74 јыл кайра коркышту јуу-чак токтогон до болзо, је ол орооныстыҥ кажы ла билезине табарып, артыргыскан шырказы качан да јазылары јок. Нениҥ учун дезе бӱгӱнги амыр-энчӱ јӱрӱмис таадаларыстыҥ ла улдаларыстыҥ јӱрӱминиҥ баазыла келген. Бу сӱрекей јаан јылыйту. Телекейлик тӱӱкиге јеҥӱле, бойыныҥ ат-нерелӱ керектериле кирген ветерандар алдында бис быйанду јӱрӱп, олордыҥ бӱгӱнги јӱрӱми јакшы болзын деп кичеейдис. Федеральный ла региональный јасактар аайынча эл-јонды корыыр иштерде туружып, јууныҥ кажы ла ветеранын, тылда иштеген ветерандарды ајару ла кичееш јогынаҥ артыргыспаспка албаданадыс. Туулу Алтайдыҥ албаты-јоны јеҥӱге кандый јаан камаанын јетиргенин бис ончобыс оҥдоп јадыс. Бистиҥ јерлештерис башка-башка јерлерде јуулашкан, Москваны ла Сталинградты корулаган, Ленинградтыҥ блокадазын ӧткӱлеген, Берлинге јеткилеген, јалтанбазын кӧргӱскен ле ат-нерелӱ керектерде турушкылаган. Алты муҥнаҥ кӧп јуучылдарга ла офицерлерге јуучыл кайралдар ла ордендер тагылган, 25 кижи Совет Союзтыҥ Геройы болгон, бир јуучыл – Мактыҥ ордениниҥ толо кавалери болды. Айдарда, Улу јууныҥ јылдарында ат-нерелӱ јуулашкан јуучылдарды, тылда иштеген улусты, Тӧрӧлин кӧдӱрген кажы ла кижиге бистеҥ качан да болзо тоомјы ла быйан!».

Митингке келген ветерандарды уткыыры кӧдӱриҥилӱ айалгада ӧтти. Олор Илья Андреевич Черемнов, Василий Ильич Ситников, Иван Васильевич Антипов, Николай Захарович Долгов, Александр Данилович Байдюков, Николай Григорьевич Коваленко, Николай Ефимович Янышкин, Михаил Иванович Нечаев, Иван Павлович Юдин, Павел Григорьевич Гаврилов, Михаил Викторович Бояркин, Михаил Константинович Ширяев.

Митинг ӧйинде Улу јууда јеҥ јастанып јыгылган јуучылдардыҥ ла офицерлердиҥ, анайда ок бу кӱнге јетире јӱрерге келишпей калган јуучылдардыҥ ады-јолы, эткен агару керектери ундылбаганын керелеген унчыкпай турарыныҥ бир минуды јарлалган. Кату јылдарда ла оныҥ кийнинде чӱмделген тӧрӧлчи кӱӱн ойгоскон кожоҥдорды Владимир Кончев башкарган хор митингти јарандырган. Оноҥ Ӱргӱлјик оттыҥ јанына тергеениҥ башчызы ла спикер, анайда ок кадеттер венок салган кийнинде, кӱӱнзеген улус база чечектер салды.

Байрам кӱнде «Георгиевская ленточка», «Синий платочек» деген акциялар, јакшынак ойын-концерт, эҥирде байрамдык салют болгон. Байрамныҥ туружаачылары «Солдаттыҥ кашазы» деген полевой кухняныҥ кашазын амзап јиген, ойын-концерттерде турушкан.

М. ЯБЫКОВА

ТОП

«Баатырларыс ойгонып калды…»

(Башталганы 1-кы номерде) «Алтын-Эргек» кай чӧрчӧкти сценада «Ээлӱ кайдыҥ» турчыларыла кайлап отурыс. Ол тушта мениле саҥ башка учурал болгон. Кандый да ӧйдӧ сӱнем чыга бергендий, бойымды ӱстинеҥ тӧмӧн ајыктап турум. Топшуур согуп турганымды кӧрӧдим. Ол ло ок ӧйдӧ коштойындагы, алдыгы, ӱстиги телекейлерге јӱрӱп, олордо не болуп турганын, ондогы јӱрӱмди база кӧрӱп турум. Ончо ло бойым

Малдыҥ сӧӧк-тайагыла тудуш јаҥдар

Кыптунак Малды сойгон кийнинде эҥ ле озо этле кожо кыптунакты кайнадар учурлу. Јаак Эки јаакты айрыйла, бирӱзин тургуза ла кайнадар. Оноҥ башка эки јаак јадала, «арткан этти јип салар». Ол тушта этти јизе, курсакка бодолбос. (К. И. Санин) Кары Карыны энедеҥ јаҥыс бӱткен кижи јарбас керегинде албатыда чӱм-јаҥ бар. Оныла колбулу мындый кеп-куучын арткан: «Бир

Јаҥарыс бистиҥ Алтайга јаҥыланзын

Јаҥы Койон јылдыҥ бажында телеҥит јаҥарыс коштойындагы Алтай крайда профессионал студияда јыҥыраганын интернетле «нӧкӧрлӧжип» турган улус уккан-кӧргӧн лӧ болбой. Оны кӧргӧн кижиниҥ база ла катап «Улаган тыҥ!» деп, кӧксине чабынар кӱӱни келер. Бу узак јолды кӱчсинбей, Улаган аймактыҥ кеендикти, узанышты ла спорттыҥ албаты бӱдӱмдерин элбедер тӧс јериндиҥ башкараачызы Мерген Тельденовко, Алтай Республиканыҥ ат-нерелӱ артисттери Марина