Настройки отображения

Размер шрифта:
Цвета сайта:
Ностройка изображения
Ностройка изображения

Настройки

Алтайдын Чолмоны

Уксаҥ мени, кожоҥымды!

17.05.2019

Бу јаста «Уксаҥ мени» деп адалган солун ӱлекер-проект кӧп јииттерди кулак кырында туткан болор. Кем де бойы турушкан, кемниҥ де ӱӱрези, аказы, таныжы турушкан. Слерге јилбилӱ боло берген болзо, «Уксаҥ мени» керегинде эмеш элбеде…

«Уксаҥ мени» ӱлекерди сананып тапкан, ого экпин берип, јол ачкан  Эрелдей Бештиновтыҥ, Шоҥкор Модоровтыҥ ла Азулай Тадиновтыҥ ады-јолы тергее ичинде илеге чыгып калган улус болор. Бир уунда бу ӱлекерди тӧзӧӧрдӧҥ озо кажызы ла бойыныҥ алдында «кейде учкан» амадуларын јӱрӱмге кийдирер эп-арга бедиреген ле… Тегиннеҥ ле не де болбой јат деп сӧс бар эмес пе? Бу сӧс шак бу учуралга сӱрекей чын келижип јат. Кӱӱлик јайалталу, кӱӱлик ӱредӱлӱ, иш-тожы база ла кӱӱле колбулу болгондо, кожоҥныҥ  кӧрӱ-конкурсын ӧткӱрер деген амаду бу ӱч јиитти бириктирип ийген. Анайып ла «Уксаҥ мени» ӱлекер  тӧзӧлгӧн.

Кандый ла јетирӱни керек-јаракта акту бойы турушкан кижинеҥ укканы јакшы. Айдарда, сӧсти  ӱлекердиҥ ижиле чике камаанду Эрелдей Бештиновко берели: «Бис бу ӱлекер керегинде јарлаардаҥ озо телекӧрӱлтеде ӧткӱрилип турган проект-кӧрӱлерди шиҥдегенис. Ол тоодо эл-јонго текши јарлу «Голос» болгон, оноҥ башка американ каналдардаҥ база ченемел аларга албаданганыс. Мен ӧткӱрилетен кӧрӱни видеого канайда соксо јакшы болоры јанынаҥ кӧп санааркагам, нениҥ учун дезе ӱлекер  телевизионный болор деп јӧпкӧ келгенис. Инстаграм ажыра ӱлекер керегинде јарлаар алдында бу иш мынча кире улусты јилбиркедип, туружарга кӱӱнзеген јииттердиҥ тоозы кӧп болорын кем де сакыбаган. Ол кандык айдыҥ 2-чи кӱнинде башталган. Бастыра 107 угузу келген.

Туружарга кӱӱнзегендер биске эки башка тилле бойы кожоҥдогонын согуп салган эки кожоҥду ролик ийер керек болгон. Тилди олор бойлоры талдаган: орус, алтай тилдер ле ӧскӧ ороондордыҥ тили. Ол тушта бу социальный сетьтеги онлайн-кӧрӱ болор керек болгон. Је эки неделениҥ туркунына угузулардыҥ тоозы кӧптӧй берерде, кайра јол јок болгонын оҥдогоныс. Бу јииттерле иштеер, олордыҥ јайалтазын ачар деген ийде салынар санаалар биригип, проект лайф-форматка кӧчкӧн. Кандык айдыҥ 15-чи кӱнинде 107 угузунаҥ 36 кижини талдаганыс. Је онлайн кӧрӱни токтотпогоныс, анда анайып ла кожоҥчылар бойыныҥ кожоҥдорын ийгенче арткан.

Талдалган 36 кижини лайф-форматка кӧчӱргенис. База бир канча кӱннеҥ «Кедр» клубта олорло туштажала, ченелте-прослушивание ӧткӱргенис. Ойто ло талдаштар — 12 кижи артыктап чыккан. Кӧрӧр болзо, бой-бойына тӱҥей улустыҥ кожоҥдоры да тӱҥей болуп калган, оныҥ учун прослушиваниениҥ кийнинде ӱч кижинеҥ турган «ЕнЧи» ӧмӧлик тӧзӧлип келген. Нениҥ учун «ЕнЧи»? Енчинов деп ӧбӧкӧлӱ эки карындаш ла Чилбаков.

Анайып, кӱӱк айдыҥ 11-чи кӱнинде эл театрда јарымфиналдыҥ јеҥӱчилдериниҥ концерти ӧтти. Ӱлекер билбес јанынаҥ мынайда јаанап келерде, спонсор јогынаҥ канай болор. «Уксаҥ мени» ӱлекердиҥ генеральный директоры Шоҥкор Модоровтыҥ шылтузыла спонсорлор табылган. Генеральный спонсор «Аил-Тур» деген туристический агентство, оныҥ кийнинеҥ «Туулу Алтай» ла «Арт-Стайл» деген рекламный агентстволор, «Musicshop.su» интернет-магазинниҥ генеральный директоры Иван Хромов, «Xiaomi» деп фирменный магазин болгон. Јетирӱлерле јӧмӧлтӧни «Эл Алтай» ГТРК эткен. Проекттиҥ визажисттери Урсула Мамакова ла Елена Шнайдер болды. Ольга Власенко ло Раушан Вержбицкая эбире ончо соктуртып, кажы ла кыймыкты, элести фотојурукка салды.

Ӱлекердиҥ ижинде бијелеери јанынаҥ хореограф Завид Гасанов, кожоҥдооры јанынаҥ Галина ла Эмил Толкочековтор јӧп-сӱмезиле јӧмӧгӧн.

Азулай Тадинов, музыкальный продюссер, кӱӱ, кожоҥды канайда чын кожоҥдооры јанынаҥ иштенген.

Каруулу ла тӧзӧмӧлдӱ иштӱ жюриде кожоҥчы Галина Толкочекова, РЦНТ-ныҥ директоры Анастасия Уркунова, проекттиҥ официальный аранжировщиги Сергей Домашних, кӱӱчи, «У-ла-ла» ӧмӧликтиҥ туружаачызы Арутай Адаров, композитор Байару Такшина ла «Musicshop.su» интернет-магазинниҥ генеральный директоры Иван Хромов отурган».

Ол эҥирде кӧрӧӧчилерде концерттиҥ ӧткӱрилген аайына  ајарбас арга јок болгон. Јарлаганында да «концерт-съемка» деп бичилген эмтир. Оныҥ учун концерт башталар алдында ӧткӱреечилер колчабыжуларла туружаачыларды канай јӧмӧӧри, съемка ӧйинде кӧрӧӧчилер бойын канай тудары  јанынаҥ бир эмеш јартамалдар берди. Туружаачылар ончозы јакшы, бийик кеминде кожоҥдогон, съемкада тутак болбоды. Келишпестер јаҥыс ла фотокамераларда батарейканыҥ ӧчкӧнинеҥ улам болды.

Кажы ла туружаачыны аҥылап, мактап салгадый. Кожоҥдоп турган ортозына бијелеерин де сананза… Је бу кӧрӱде бойыныҥ оогош јажында мындый эп-аргала кӧрӧӧчини бактырткан «јылдыстар» Вика Чукина ла Камилла Конунова болгон. Гитараныҥ ӱнин сӱӱчилерге гитараныҥ болужыла кожоҥын туружаачылар Тамерлан Киндиков ло Евгений Шишкин јарандырды. Ӧскӧ ороонныҥ тилиле кожоҥдогон туружаачылардаҥ башка алтай тилди кӧп туружаачылар талдаган эмтир. Интернетте бу концерт керегинде бичилген кӱӱн-санаалардаҥ кӧргӧндӧ, кӧп улуска Алтайы керегинде кожоҥдогон Карина Тодошева јараган. Каринадаҥ Камилла Конунова, «ЕнЧи», Тамерлан Киндиков, Вика Чукина керегинде отзыв-куучындар база артпайт.

Анайып, баштапкы катап ӧткӱрилген «Уксаҥ мени» кӧрӱниҥ јеҥӱчили болуп каладаҥ Дарья Маришина чыкты. Эҥ баалу сый – 30 муҥ салковой акчаны Дарьяга ойноп алар ырыс келишти.  Жюриниҥ турчылары арткан туружаачыларга бойыныҥ адынаҥ база сыйлар табыштырган. Анда турагентствоноҥ сертификат, гитара, концертке билеттер, бӱткӱл кожоҥ бичидерине арга, акчала сыйлар ла оноҥ до ӧскӧ сыйлар болды.

Баштапкы алтам эдилген. Ӧктӧм јииттердиҥ концерттери јуук ӧйлӧрдӧ тергеениҥ јурттары сайын кӧргӱзилер деген амаду бар. Анайда ок бу ла кӱӱк айдыҥ учында калада гала-концерт ӧдӧри  темдектелет. Анда јарымфиналда турушкан јииттер база бойыныҥ јайалтазын сценадаҥ кӧргӱзер арга болор.

М. АКЧИНА

 

ТОП

«Баатырларыс ойгонып калды…»

(Башталганы 1-кы номерде) «Алтын-Эргек» кай чӧрчӧкти сценада «Ээлӱ кайдыҥ» турчыларыла кайлап отурыс. Ол тушта мениле саҥ башка учурал болгон. Кандый да ӧйдӧ сӱнем чыга бергендий, бойымды ӱстинеҥ тӧмӧн ајыктап турум. Топшуур согуп турганымды кӧрӧдим. Ол ло ок ӧйдӧ коштойындагы, алдыгы, ӱстиги телекейлерге јӱрӱп, олордо не болуп турганын, ондогы јӱрӱмди база кӧрӱп турум. Ончо ло бойым

Малдыҥ сӧӧк-тайагыла тудуш јаҥдар

Кыптунак Малды сойгон кийнинде эҥ ле озо этле кожо кыптунакты кайнадар учурлу. Јаак Эки јаакты айрыйла, бирӱзин тургуза ла кайнадар. Оноҥ башка эки јаак јадала, «арткан этти јип салар». Ол тушта этти јизе, курсакка бодолбос. (К. И. Санин) Кары Карыны энедеҥ јаҥыс бӱткен кижи јарбас керегинде албатыда чӱм-јаҥ бар. Оныла колбулу мындый кеп-куучын арткан: «Бир

Јаҥарыс бистиҥ Алтайга јаҥыланзын

Јаҥы Койон јылдыҥ бажында телеҥит јаҥарыс коштойындагы Алтай крайда профессионал студияда јыҥыраганын интернетле «нӧкӧрлӧжип» турган улус уккан-кӧргӧн лӧ болбой. Оны кӧргӧн кижиниҥ база ла катап «Улаган тыҥ!» деп, кӧксине чабынар кӱӱни келер. Бу узак јолды кӱчсинбей, Улаган аймактыҥ кеендикти, узанышты ла спорттыҥ албаты бӱдӱмдерин элбедер тӧс јериндиҥ башкараачызы Мерген Тельденовко, Алтай Республиканыҥ ат-нерелӱ артисттери Марина