Настройки отображения

Размер шрифта:
Цвета сайта:
Ностройка изображения
Ностройка изображения

Настройки

Алтайдын Чолмоны

Калганчы кӱзӱҥи

28.05.2019

Ӧткӧн неделеде тергеебистеги школдордо калганчы кӱзӱҥилер шыҥырап калды. Јаҥжыкканы аайынча бу байрамдык кӱн анчада ла школды божодып јаткан ӱренчиктерге, олордыҥ ада-энелерине ле ӱредӱчилерине учурлу ла кӧдӱриҥилӱ болот.

Майма јурттагы 1-кы таҥмалу школго бу кӱнде республиканыҥ башчызыныҥ молјуларын удурумга бӱдӱреечи Олег Хорохордин айылдады. Ол ӱренчиктерди уткып тура, оогош класстардыҥ балдары бу кӱнди энчикпей сакыганын ла эмди олор јайгы амыралта ӧйинде јазаптыра амырап, јаҥы ӱредӱлик јылга јаҥы тынышту келер деп темдектеди. 9-чы классты божодып јаткандарга ӱредӱлӱ јылды јакшы турулталу тӱгессин, 11-чи классты божодып јаткандарга кӱӱнзеген ӱредӱзине кирип, једимдӱ ӱрензин деп кӱӱнзеди.

Быјыл тӧзӧлгӧнинеҥ ала 80 јылдыгы кирген бу школго тергеениҥ удурумга башкараачызы Ӱредӱлик тӧзӧлмӧлӧрдиҥ бастырароссиялык кӧрӱзиниҥ јеҥӱчилиниҥ грамотазын ла ӱредӱлик продукт аларына сертификат табыштырды.

АР-дыҥ башчыныҥ, башкарузыныҥ председателиниҥ Быйанду самаралары баштамы класстардыҥ ӱредӱчизи А. Быковага ла Е. Сафоновага табыштырылды. Јакшы ӱредӱзи, школдыҥ ла республиканыҥ јӱрӱминде эрчимдӱ туружып турганы учун 9-чы класстардаҥ Э. Куликовага, 11-чи класстардаҥ Д. Какинага ла Т. Чернышовага планшеттер сыйлалды.

Онойдо ок јуулгандарды аймактыҥ јааны Р. Птицын уткыды. Школдыҥ директоры А. Фетисов 9, 11 класстарды божодып јаткандар государстволык аттестацияга ӧткӱрилгенин керелеген јакаанды кычырды. Эрчимдӱ балдага ӱредӱзинде, спортто ло школдыҥ јӱрӱминде једимдери учун  грамоталар табыштырылды.

Балдар бу кӱнге канча кире озо каруулу белетенет. Кару ӱредӱчилерге алкыш-быйан айдылат, ӱлгерлер кычырылат, кожоҥ, бије, чечектер  сыйлалат.  Ӱренчиктерге, эрчимдӱ ада-энелерге кайралдар табыштырылат, кӧп-кӧп јылу сӧстӧр айдылат. Калганчы линейканыҥ кӱни та кемге де сакылталу ла сӱӱнчилӱ, та кемге де кунукчылду…

Јаашту, соок кӱндердиҥ ортозында кӧп саба школдордо линейкалар ӧдӱп јаткан кӱн айас, јылу болгоны база сӱӱндирди.

Байрамдык кӱн каланыҥ 9-чы таҥмалу «Гармония» гимназиязында анчада ла јилбилӱ, кӧдӱриҥилӱ болды. Бу гимназияны быјыл эки 11-чи класс ла беш 9-чы класс божодып јат. 9-чы класстардыҥ балдарынаҥ 30 проценти орто ӱредӱлӱ тӧзӧлмӧлӧрдӧ ӱренер кӱӱнин угускан.

Балдардыҥ тоозы кӧп учун, кӧдӱриҥилӱ линейкада јӱк јаан класстар турушты. Уткуулдарын јииттерге школдыҥ директоры Т. Шевченко, јамылу айылчылар айтты. Олордыҥ кажызы ла балдарга ачык јолдор, јакшы ӱредӱ ле тӧрӧл јеринде једимдӱ иш ле бӱгӱнги кӱнде эҥ учурлузы — экзамен-ченелтелерди бийик турулталарлу ӧтсин деп кӱӱнзедилер.

Ӱренчиктер кажы ла јыл улуска калганчы кӱзӱҥиниҥ байрамын кӧрӱмјилӱ, јилбилӱ ӧткӱрип турганы иле. 11-чи класстыҥ балдары сӱӱген ӱредӱчилериниҥ фотојуруктарын маска эдип кийип, солун, јӱрекке томулар бије кӧргӱсти. Гимназияны ӱренип божодып јаткан Артем Обуховтыҥ энези оныҥ баштапкы ӱредӱчизи болгон. Ол бу эҥ кару кижизине учурлалган узун, ӧзӧкти кӱйбӱредер ӱлгер кычырды: «Кару энем, санааркабай, уйуктагар. Меге эмди 18 јаш ине… Кайда да болзом, кайда да јӱрзем, јӱрегимле јӱткип, слерге јанып келерим…».

Ада-энелер, ӱредӱчилер ӧкпӧӧрип, јаанап калган балдарына сӱӱнип, олорло оморкоп, кӧстиҥ јажын да тӧгӱп турды. Ондый ок ӱредӱчилердиҥ ле балдардыҥ да кӧстӧринде јааштар мелтержип турды.

Канча јылдарга ӱренчиктерин экинчи энезидий алып јӱрген класстыҥ башкараачыларыныҥ ле ӱредӱчилердиҥ јӱректеринде анчада ла тыҥ сыс артат болбой. Олор азатпайларын канадыныҥ алдынаҥ божодып јаткан чылап, олорго санааркап, јаантайын сакып, салым-јӱрӱмин сурап јӱрер. 11 «б» класс ӱредӱчизи М. Филипповала кожо «Чаҥкыр Алтай» театрдыҥ кийнинде бойыныҥ кереес агажын да отургызып, тӧрӧл јерин, школын, ӱредӱчизин ундыбай, айылдап, бичип турарында чертенди.

«Гармония» гимназияга кӧрӧ, Кан-Оозы аймакта Кӧзӱлдеги орто текшиӱредӱлӱ школдо 11-чи классты јӱк ле 1 бала — Рамина Матина божодып јат, 9-чы классты — 2 бала.

Рамина алтай тилле, литературала 2018-2019 јылдардыҥ республикан олимпиадаларыныҥ  јеҥӱчили. Тӧрӧл тилин бийик кеминде билерин кӧргӱскен Рамина школдыҥ ла јурттыҥ јӱрӱминде эрчимдӱ турушкан, «Кӱзӱҥи» ансамбльдыҥ јайалталу туружаачызы. Кандый ла байрамдар, маргаандар бу јиит јогынаҥ ӧтпӧйтӧн. Рамина школды алтын медальла божодып јаткан. Јӱрӱмниҥ јаан јолында ол журналист болор кӱӱндӱ. Школдыҥ ӱренчиктери, ӱредӱчилери, ада-энелер, јерлештери Калганчы кӱзӱҥиниҥ байрамыла Раминаны уткып, ЕГЭ-лерди бийик баллдарга табыштырып, амадаган амадуларына јетсин деп кӱӱнзейдилер.

Калганчы кӱзӱҥи — эрикчелдӱ сӱӱнчиниҥ байрамы, школды божодып јаткан кажы ла баланыҥ јӱрӱминде јаш тужыныҥ эземи болуп бастыра јӱрӱмине артып калар.

Бӱгӱнги кӱнде тергееде 200-теҥ кӧп ӱредӱлик тӧзӧлмӧлӧр иштейт. Мында кандый ла ууламјылу ӱредӱлӱ кижиге иштеер аргалар бар ла база да кӧп јерлер тӧзӧлӧр. Соҥында ӱредӱзин божоткон јииттер  кичӱ Тӧрӧлине јанып, албатызына тузалу, бийик ишјалду болор деп иженери артат.

Тергееге анчада ла бийик квалификациялу ишмекчи иштердиҥ специалисттери керек болуп јат: каҥдаачылар, механиктер, тискинчилер, ветеринарлар, агрономдор ло оноҥ до ӧскӧзи.

Ӱренчиктерде эмди ченелтелердиҥ каруулу ӧйи башталып калды. Экзамендер табыштырып јаткан балдарга ончозына јерлештери экзамендерди јакшы табыштырзын, амадаган амадулары бӱтсин, јӱрӱминиҥ јолы элбек, ачык болзын, олор кичӱ Тӧрӧлине керектӱ болзын деп кӱӱнзейт.

Э. КУДАЧИНА белетеген

ТОП

«Гуркин» деген телекей: ачылталар ла јажыттар

Г.И. Гуркин ӱйи Мария Агафоновнала Оносто садында Атту-чуулу алтай јурукчы, политикалык ла јондык ишчи Григорий Иванович Чорос-Гуркинниҥ чыккан ӧйин ле јерин чокумдаган јаҥы документтер табылган. «ХХ чактыҥ башталарында Туулу Алтайда эҥ јарлу јон-политикалык ишчилердиҥ бирӱзи, јурукчы Григорий Иванович Чорос-Гуркин 1870 јылдыҥ чаган айыныҥ 12-чи кӱнинде Улалуда чыккан деп чотолот. Је Алтай Республиканыҥ Государстволык архивинде Улалудагы

«Јурукчыныҥ јуртын орныктырары – тӧс иш»

Јурукчыныҥ Оностогы јуртында Атту-чуулу алтай јурукчы, ады јарлу јондык ла политикалык ишчи Григорий Иванович Чорос-Гуркинниҥ чыкканынаҥ ала 155 јылдыгыла колбой тергеебисте кандый иштер темдектелгени керегинде Алтай Республиканыҥ А. В. Анохинниҥ адыла адалган Эл музейиниҥ директоры Римма ЕРКИНОВА куучындайт. – Г. И. Чорос-Гуркинниҥ юбилейине белетенери ле оныла колбой быјыл ӧткӱретен иштер керегинде Алтай Республиканыҥ башкарузыныҥ јакааны

«Баатырларыс ойгонып калды…»

(Башталганы 1-кы номерде) «Алтын-Эргек» кай чӧрчӧкти сценада «Ээлӱ кайдыҥ» турчыларыла кайлап отурыс. Ол тушта мениле саҥ башка учурал болгон. Кандый да ӧйдӧ сӱнем чыга бергендий, бойымды ӱстинеҥ тӧмӧн ајыктап турум. Топшуур согуп турганымды кӧрӧдим. Ол ло ок ӧйдӧ коштойындагы, алдыгы, ӱстиги телекейлерге јӱрӱп, олордо не болуп турганын, ондогы јӱрӱмди база кӧрӱп турум. Ончо ло бойым