Јадар јерлерди агаштаҥ

04.06.2019

Президенттиҥ табыштырылып турган јадар јерлердиҥ кемин бир јылда 120 миллион квадратный метрге јетире кӧптӧтсин деген јакылтазын бӱдӱрип тура, јаҥдар тураларды агаштаҥ тударына ајару эдет. Федерация Совединиҥ турчыларыныҥ айдып турганыла болзо, россияндарга јеҥилтилген баала агаш берзе, 2025 јылга јетире тудумдардыҥ јылдык кемин 145 миллион квадратный метрге јетире кӧптӧдӧр арга бар. Је оны эдерге бӱгӱнги тудум иштердиҥ нормаларын корректировать эдер керек.

Агаштаҥ тура тудары нормативный ээжилердиҥ эскиргенинеҥ улам ӧзӱм алынбайт. Анайда ок ого кредит алар аргалар коомой ло андый тура тудуп тургандардыҥ 50 проценти ченемели јок тудаачылар болгонынаҥ улам бу ууламјы база аксайт. Ол керегинде Федерация Совединиҥ аграрно-продовольственный политика ла ар-бӱткенди тузаланары аайынча комитединиҥ Минпромторгко, Минприродыга ла Минстройго ийген шӱӱлтелердиҥ текстинде айдылат. Анда бу суракты чечерге агаш тура тударыныҥ ла ӧрт чыгарын болдыртпазыныҥ нормаларыныҥ јаҥы комплексин белетеер, агаштыҥ тереҥ переработказы аайынча иштеп турган предприятиелерге јеҥилтелӱ каландар тургузар, «Јурт јерлердиҥ турумкай ӧзӱми» подпрограммага јурттарда агаш тудумдар тударыныҥ индикаторлорын кийдирер керек деп айдылат. Сенаторлордыҥ шӱӱлтезиле, «Јадар јер ле кала ичи» нацӱлекер аайынча алынып ла тудулып турган тураларга эдилген некелтелердиҥ тоозына агаштаҥ тударын тузаланарга јараар деп бичиир керек.

Минпромторгто айдышканыла болзо, олор госпрограмма аайынча јурт јерлерде агаш туралар тударыныҥ индикаторлорын јӧмӧйдилер. Минстройдо ло Минприродыда каруу јандырбагандар. Вице-премьер Виталий Мутконыҥ аппарадында мындый баштаҥкай аайынча кӧрӱм-шӱӱлтелерин тӱрген-тӱкей айдып болбогондор.

Федерация Совединиҥ кӧрӱмиле агаштаҥ тура тударын јӧмӧгӧни јадар јерлерле јеткилдеериниҥ кемин бийиктедер учурлу. Сенатор Татьяна Гигельдиҥ јартаганыла, россияндарда јадар јер тударына керектӱ јеҥилтелӱ агаш алар тап-эрик бар: тура тударына 25 јылда бир катап 150 кубометр ле јазал иштерге беш јылда бир катап 50 кубометр агаш. Квоталардыҥ ла параметрлердиҥ кемин тергеелер таҥынаҥ бойлоры тургузат. Гигельдиҥ айтканыла болзо, ӧткӧн јылда Россияда јеҥилтилген агаштыҥ 1 кубометриниҥ баазы 63,5 салковой болгон. Је бу механизм иштебей јат. «Јурт јердиҥ улузыныҥ кирелтелериниҥ јабыс кеми ле эмди бар ипотечный программалардыҥ баалу болгоны сурактыҥ аайына таҥынаҥ чыгар арга бербейт» — деп, сенатор айткан. Федерация Совединде чоттолгоныла болзо, 1 квадратный метр јадар јер тударыныҥ нормативный баазы 25 муҥ салковой болзо, јеҥилтилген агашты тузаланган соҥында бу кӧргӱзӱни 1 квадратный метр учун 9 муҥ салковойго јетире тӱжӱрер арга болор. Сенаторлордыҥ чоттогоны аайынча керек мынайда барган соҥында, 2025 јылга јетире табыштырылатан јадар јердиҥ кемин 2,5 катапка кӧптӧдип, јылында 145 миллион квадратный метрге јетирерге јараар болор. РФ-тыҥ президенти јылында 120 миллион квадратный метрге јетирер керек деген амаду тургузат.

Агаштаҥ тура тударыныҥ ассоциациязыныҥ гендиректоры Олег Панитковтыҥ темдектегениле, профессионал девелоперлерде физический лицолорго деп агашка берилип турган квоталарла иштеер арга јок. Оныҥ шӱӱлтезиле, тура тудулган соҥында тӧлӧлӧтӧн компенсационный тӧлӧмирлердиҥ механизми иштегени артык болор. «Кезик тергеелерде квоталарды тузаланар тушта ажа конгылайт. Анайып, јарабас јерлерде агаш кезип турганыныҥ, аайлу-башту эмес садуныҥ сурактарыла туштажарга келижет» — деп, ол темдектейт. Россияныҥ агаштаҥ мебель эдер предприятиелериниҥ ассоциациязыныҥ президенти Александр Шестаковтыҥ шӱӱлтезиле, јурт јерлерде агаштаҥ тура тударыныҥ кеми ондор катапка кӧптӧӧр аргалу. Строительный комплекстиҥ рейтинговый агентствозында калганчы он јылда Россияда тудулган јадар јерлердиҥ 9-10 проценти агаштаҥ тудулган тураларга келишкенин темдектейдилер. США-да бу кӧргӱзӱ 40 процент болуп јат.

Эл Курултайдыҥ пресс-службазы

ТОП

«Баатырларыс ойгонып калды…»

(Башталганы 1-кы номерде) «Алтын-Эргек» кай чӧрчӧкти сценада «Ээлӱ кайдыҥ» турчыларыла кайлап отурыс. Ол тушта мениле саҥ башка учурал болгон. Кандый да ӧйдӧ сӱнем чыга бергендий, бойымды ӱстинеҥ тӧмӧн ајыктап турум. Топшуур согуп турганымды кӧрӧдим. Ол ло ок ӧйдӧ коштойындагы, алдыгы, ӱстиги телекейлерге јӱрӱп, олордо не болуп турганын, ондогы јӱрӱмди база кӧрӱп турум. Ончо ло бойым

Малдыҥ сӧӧк-тайагыла тудуш јаҥдар

Кыптунак Малды сойгон кийнинде эҥ ле озо этле кожо кыптунакты кайнадар учурлу. Јаак Эки јаакты айрыйла, бирӱзин тургуза ла кайнадар. Оноҥ башка эки јаак јадала, «арткан этти јип салар». Ол тушта этти јизе, курсакка бодолбос. (К. И. Санин) Кары Карыны энедеҥ јаҥыс бӱткен кижи јарбас керегинде албатыда чӱм-јаҥ бар. Оныла колбулу мындый кеп-куучын арткан: «Бир

Јаҥарыс бистиҥ Алтайга јаҥыланзын

Јаҥы Койон јылдыҥ бажында телеҥит јаҥарыс коштойындагы Алтай крайда профессионал студияда јыҥыраганын интернетле «нӧкӧрлӧжип» турган улус уккан-кӧргӧн лӧ болбой. Оны кӧргӧн кижиниҥ база ла катап «Улаган тыҥ!» деп, кӧксине чабынар кӱӱни келер. Бу узак јолды кӱчсинбей, Улаган аймактыҥ кеендикти, узанышты ла спорттыҥ албаты бӱдӱмдерин элбедер тӧс јериндиҥ башкараачызы Мерген Тельденовко, Алтай Республиканыҥ ат-нерелӱ артисттери Марина