Алтайдын Чолмоны

Удурумга башчы јииттерге ачык јол кӱӱнзеди

09.07.2019

Алтай Республиканыҥ башкарузыныҥ кичӱ залында јаан изӱ айдыҥ 4-чи кӱнинде республикада 2019 јылда государственный итоговый аттестацияныҥ (ГИА) турулталары аайынча пресс-конференция ӧтти.

АР-дыҥ ӱредӱ ле билим аайынча министерствозыныҥ баштаҥкайыла быјылгы ӧдӱп јаткан пресс-конференцияда Алтай Республиканыҥ башчызыныҥ молјуларын удурумга бӱдӱреечи Олег Хорохордин, республикан башкаруныҥ председателиниҥ баштапкы ордынчызы Наталья Екеева, ӱредӱ ле билим аайынча министр Алексей Бондаренко, онойдо ок школды эҥ бийик темдектерле (90-ноҥ ала 100 баллга јетире) божоткон јииттер ле ӱреткен ӱредӱчилери турушты.

Јаҥжыкканы аайынча јылдыҥ ла мындый кӧдӱриҥи ӧйинде экзамендерде эҥ бийик турулталарлу јииттер ЕГЭ-ге белетенгениниҥ ченемелиле, јажыттарыла ӱлежет.

Ӧткӧн пресс-конференцияныҥ амадузы – эл-јонды талада ӧткӧн ГИА-ныҥ турулталарыла таныштырары. Онойдо ок бирлик государственный экзаменниҥ јарамыкту, тузалу учурын кӧргӱзери.

Пресс-конференцияда Турачактагы орто ӱредӱлӱ школдоҥ географияла 100 баллду Норгей Билинский, республикан классический лицейдеҥ орус тилле, физикала, математикала бийик баллдарлу Алексей Карамышев ле английский, орус тилдерле, обществознаниеле, тӱӱкиле бийик баллдарлу Вячеслав Шмидт, В. К. Плакастыҥ адыла адалган республикан гимназиядаҥ орус тилле, тӱӱкиле бийик баллдарлу Саяна Кудачина ла орус, английский тилдерле бийик баллдарлу Арунай Мызина ла ӱредӱчилери турушты.

«Бийик баллдар – канча јылдар туркунына ӧткӧн турумкай, каруулу, некелтелӱ иштиҥ турултазы. Оноҥ башка болор аргазы да јок – јеҥӱ кандый да ӧйдӧ ичкери јӱткиген, уур-кӱчтердеҥ јана баспас ла чындык амадулу улуска келет. Бу јеҥӱге јаан јӧмӧлтӧ-болужын јайалталу, ченемелдӱ, билгири бийик ӱредӱчилер јетиргенин аҥылап темдектеер керек. Экзаменде јеткен једим – јаҥы ла јаан једимдерге, јеҥӱлерге једетен база бир тепкиш. ЕГЭ-ни јакшы табыштырган јииттерге ончо ээжилер ле аргалар ачык. Слер јӱрӱмдик јолоордо озочылдардыҥ тоозында болорыгарга иженедим, бӱдедим.

Бӱгӱнги кӱнде Алтай Республикага, онойдо ок текши Россияга јаҥыртулу шӱӱлтелерди айдып билер, јаҥы технологияларды тузаланып, јӱрӱмде озочыл учурлу ӱлекерлерди иштедер, кийдирер јашӧскӱрим керектӱ. Мен слерге келер ӧйдӧ бистиҥ јаан ла кичӱ Тӧрӧлиске туза экелер деп бӱдедим. Бу ла кӱндерде меге сакыбаган јанынаҥ ӱредӱ ле билим бӧлӱгинде шиҥжӱ аайынча федерал службаныҥ башкараачызы Сергей Кравцов телефон согуп, мени Алтай Республикада турулталу аттестация бийик кеминде ӧткӧниле уткыды.

Мындый уткуулды угарга јакшы. Мен слерле оморкоп, слер учун сӱӱнедим. Слерге талдап алган бийик ӱредӱлӱ заведениелерге кирерге ачык јол ло республикага билгири бийик специалисттер болуп кайра јанзын деп кӱӱнзейдим» – деп, Олег Хорохордин айтты.

Туштажу ӧйинде бийик кайралдар јолду ээлерине табыштырылды. Алтай Республиканыҥ башчызыныҥ, Алтай Республиканыҥ башкарузыныҥ председателиниҥ Быйанду самаразы ӱредӱликте јеткен бийик једимдери, ӧзӱп јаткан јаҥы ӱйени ӱредеринде ле таскадарында јайаандык ла ак-чек ижи учун Турачактагы орто текшиӱредӱлик школдыҥ географияныҥ ла биологияныҥ ӱредӱчизи Наталья Красиковага табыштырылды. Наталья Ивановнаныҥ ӱренчиктери јаантайын бийик кӧргӱзӱлер кӧргӱзет. Шак ла ол Норгей Билинскийге экзаменде эҥ бийик баллды аларга болушкан.

Онойдо ок Быйанду самара Горно-Алтайсктыҥ 4-чи таҥмалу кадетский школыныҥ орус тилдиҥ ле литератураныҥ ӱредӱчизи Татьяна Шаталовага табыштырылды. Быјыл оныҥ ӱренчиги Екатерина Быкова орус тилле ЕГЭ-ле 100 балл алган.

Ӱредӱде јеткен бийик једимдери учун Алтай Республиканыҥ Кызыл бичиктери туштажу ӧйинде Норгей Билинскийге, Алексей Карамышевке, Вячеслав Шмидтке, Саяна Кудачинага, Арунай Мызинага табыштырылган.

Бистиҥ тергееде 2019 јылда бирлик государственный экзаменди канайда ӧткӱргени ле оныҥ турулталары јанынаҥ јетирӱни Алексей Бондаренко эткен.

Оныҥ айтканыла, 2019 јылдыҥ кӱӱк айыныҥ 27-чи кӱнинеҥ ала јаан изӱ айдыҥ 1-кы кӱнине јетире бирлик государственный экзаменниҥ тӧс бӧлӱги ӧткӧн. Быјыл оны ӧткӱреринде кубулталар болбогон, ол школды божодып јаткан јииттердиҥ билгириниҥ чыҥдыйын баалаар чокым ла јарт система болуп артат. Талада бирлик госэкзамен бийик кеминде белетелип ӧткӱрилген.

Орто текши ӱредӱликтиҥ программазы аайынча ГИА-ныҥ тӧс бӧлӱгинде 1469 кижи турушкан.

«Республиканыҥ јеринде экзамендерди табыштырары аайынча 14 пункт белетелип иштеген. ЕГЭ-ни бастыра јанынаҥ ачык-јарык ла чындык айалгада ӧткӱрерин јеткилдеер амадула бӱгӱнги кӱнниҥ эҥ бийик технологиязы тузаланылган. Бастыра 14 ППЭ (пункты проведения экзаменов) онлайн видеоширтемелле јеткилделген. Онойдо ок ЕГЭ-ни ӧткӱреринде јондык база эрчимдӱ турушкан.

Бу јылда школды божодып јаткан јииттер ортодо тӧс јерде обществознание артат. 761 бала бу предметти талдап алган. Экинчи јерде – профильный кеминде математика. 2019 јылдаҥ ала јииттер математиканыҥ бир ле кемин (базовый эмезе профильный) талдап алар аргалу.

Балдар јылдыҥ ла кӧп сабазында тӱӱкини, биологияны, физиканы талдап алат. Быјыл да бу ла предметтерди балдардыҥ кӧп јаны талдап алган. Информатика ла ИКТ, химия аайынча туружаачылардыҥ тоозы кӧптӧгӧн. Географияны ӧткӧн јылда 53 бала табыштырган болзо, быјыл олордыҥ тоозы 76-га јеткен. Калганчы јылдардыҥ туркунына географияла 100 баллду турулта баштапкы катап болды.

Текши республикада 100 баллду эки иш, 13 јиитте эки эмезе ӱч предметле 90-наҥ ажыра баллдар. Олордыҥ тӧртӱзи – РКЛ-даҥ, экидеҥ – Оҥдойдогы орто школдоҥ ло каланыҥ 6-чы таҥмалу лицейинеҥ. Республикада бийик баллдарлу иштердиҥ тоозы кӧптӧгӧн, мындый иштер таланыҥ ончо аймактарында бар» – деп, министр чокымдаган.

«Мен бӱгӱн мындый туштажуда туружып јатканыма сӱӱнедим. Ар-бӱткенди мен оогоштоҥ ала сӱӱгем. Байла, оныҥ учун келер ӧйдӧги ижимди географияла, ар-бӱткенле колбоорым деп бойымда бек шӱӱп алгам. Ӧткӧн јылда учурал келижип, мен Томсктогы государственный университетте болгом, шак ол тужында бу университеттиҥ геолого-географический факультедине кирерге 100 баллга табыштырар керек деп јарт оҥдогом. Келер јылдарда школды божодып јаткан јииттерге экзамендерге эрте, ого јӱк бир јыл озо белетенер керек деп айдар кӱӱним бар. Эрте белетенип баштаза, экзаменди јакшы табыштырарга јеҥил, бийик турулталарга да једер арга болор» – деп, Норгей Билинский айтты.

Алтай Республиканыҥ ичкери ӧзӱми шак мындый билгири бийик, амадулары јаан јашӧскӱримнеҥ камаанду болгонын ӧткӧн туштажу јарт кереледи.

К. ПИЯНТИНОВА