Настройки отображения

Размер шрифта:
Цвета сайта:
Ностройка изображения
Ностройка изображения

Настройки

Алтайдын Чолмоны

Јиит шахматчылар – Дагомыста

16.07.2019

Бу јуукта шахматла текшиӱредӱлӱ организациялардыҥ командалары ортодо Сочи каланыҥ Дагомыс микрорайонында ӧткӧн «Белая ладья» деген бастырароссиялык маргаандарда Алтай Республиканыҥ адынаҥ М. В. Карамаевтиҥ адыла адалган 1-кы таҥмалу лицейдиҥ командазы једимдӱ турушты.

Тазыктыраачы Дмитрий Солонковтыҥ айтканыла, «Белая ладья» деген бастырароссиялык ачык маргаандардыҥ Горно-Алтайскта јаскыда балдардыҥ ӱзеери ӱредӱзиниҥ республикан тӧс јеринде ӧткӧн талалык бӧлӱгинде республиканыҥ ӱренчиктериниҥ эҥ ле тыҥ деген 12 командазы турушкан. Олор Горно-Алтайсктаҥ, Маймадаҥ, Чамалдаҥ, Оҥдойдоҥ, Кӧксуу-Оозынаҥ, Кан-Оозынаҥ, Чойдоҥ, Турачактаҥ болгон.

Баштапкы јерди ле уч-турулталу маргаандарда Алтай Республиканыҥ адынаҥ туружатан тап-эрикти каладагы 1-кы таҥмалу лицейдиҥ командазы ойноп алган: Сӱмер Текенов (команданыҥ капитаны, 4 класс), Сергей Шадрин (5 класс), Булат Бачишев (3 класс), Дарья Пустогачева (2 класс).

Шахматла текшиӱредӱлик организациялар ортодо ӧдӱп турган ачык бастырароссиялык «Белая ладья» деген маргаандар бойыныҥ юбилейлик 50 јылдыгын быјыл темдектеди. Сочидеги Дагомыста ӧткӧн маргаандарда 105 организация, ол тоодо ӧскӧ ороондордыҥ 25 делегациязы турушкан. Тӱштӱк Африканыҥ шахматчылары Дагомыска баштапкы катап келген болгон. Африканыҥ текши командазыныҥ турчыларыныҥ тоозы Египеттиҥ, Намибияныҥ, Суданныҥ командаларыныҥ шылтузында кӧптӧгӧн.

Турнирдиҥ тӧзӧӧчилери – Россияныҥ шахматла федерациязы (РШФ) ла Россияныҥ спорт аайынча министерствозы. Маргаандар РФ-тыҥ ӱредӱлик министерствозыныҥ, Елена ла Геннадий Тимченколордыҥ Килемји фондыныҥ, «ФСК ЕЭСи» ле «ФосАгро» ПАО-лордыҥ јӧмӧгӧниле ӧткӧн.

Россияныҥ президенти Владимир Путин маргаандардыҥ туружаачыларына уткуулду телеграммазын аткарган. Ондо мынайда айдылган: «Бистиҥ ороондо шахматка јилбӱ кандый да ӧйдӧ јаан болгон. Бис бойыстыҥ шахматный школыстыҥ јарлу улузыныҥ ады-јолдорыла јолду оморкойдыс. Олор бойыныҥ јеҥӱлериле школыныҥ адын јер-телекей кеминде макка чыгарган. Россияда шахматтыҥ ӧзӱмине јаан болужын јарлу «Белая ладья» турнир јетирген. Быјыл ол 50 јылдыгын темдектеп јат. Турнирдиҥ кӧп тоолу туружаачыларын ол ичкери јолына, јаан јеҥӱлерге, байлык ченемелге экелген. Је эҥ ле учурлузы – калганчы јылдарда ӧскӧ ороондордыҥ јиит спортчылары бистиҥ балдарла теҥ-тай тартыжат. Олор шахматла јилбиркеп, бийик једимдерге једер амадулу. Беженинчи, юбилейлик «Белая ладья» маргаандар бийик кеминде ӧдӱп, ачык-јарык айалгазы бачым ундылбас».

Маргаандардыҥ кӧдӱриҥилӱ ачылтазында јуулгандарды РШФ-тыҥ бӱдӱреечи директоры Марк Глуховский, ФИДЕ-ниҥ бӱдӱреечи директоры Виорел Белоган, Елена ла Геннадий Тимченколордыҥ Килемји фондыныҥ гендиректорыныҥ ордынчызы Игорь Барадачев ло СССР-дыҥ нерелӱ тазыктыраачызы, «Белая ладьяны» тӧзӧгӧн улустыҥ бирӱзи Анатолий Быховский уткыдылар. Оныҥ кийнинеҥ јаан ойын-концерт болгон.

«Белая ладья» деген маргаандардыҥ адакы турнири швейцар ээжи аайынча 11 турла ӧткӧн, стартка Россияныҥ 80 ле ӧскӧ ороондордыҥ 26 командазы чыккан. Олор – Англиядаҥ, Армениядаҥ, Белоруссиядаҥ, Болгариядаҥ, Бразилиядаҥ, Германиядаҥ ла оноҥ до ӧскӧ кӧп тоолу ороондордоҥ.

Ӱренчиктердиҥ бастырароссиялык маргаандарыныҥ туружаачыларын Россияныҥ ады јарлу шахматчызы, эпшилер ортодо гроссмейстер, Россияныҥ гроссмейстери, спорттыҥ нерелӱ узы, шахматла телекейдиҥ вице-чемпионы, Россияныҥ эки катап чемпионы ла телекейдиҥ командный чемпионаттарыныҥ кӱлер призеры Наталья Погонина уткыды.

ФИДЕ-ниҥ президенти Аркадий Дворкович јиит шахматисттерди Дагомыстагы он бир кӱнди тузалу ла јилбилӱ ӧткӱрзин деп кӱӱнзеген: шахматла бойыныҥ билгирин кӧдӱрзин, јаҥы најылар ла Кара талайдыҥ јаказында амырап, ийде-кӱч алзын.

А. Дворкович Тываныҥ ла Свердловский областьтыҥ ӱренчиктериниҥ ортодо ӧткӧн матчта баштапкы ход-јылдырыш эткен. Маргаандарда кажы ла командада 14 јаштаҥ јаан эмес тӧрт ӱренчик турушкан ла тӧртинчи доскодо кыйалтазы јогынаҥ кыс бала ойноор учурлу болгон.

Бистиҥ јиит шахматчылар турнирде јакшы турушкан, кӧп тоолу балдарла танышкан, туштажуларда, эксурсияларда турушкан. Шахмат јилбилӱ, кижиниҥ меезине, бажы-кӧзине иштеерге тузалу ойын.

Ыраак ла тузалу јол-јорыкка барып келерге јиит шахматчыларга Горно-Алтайск каланыҥ администрациязы, М. В. Карамаевтиҥ адыла адалган 1-кы лицейдиҥ администрациязы, ада-энелер, шахматла республикан федерацияныҥ президенти Вячеслав Пешперов болушкан. Јиит шахматчылардыҥ јилбӱзин јӧмӧгӧни база јакшы керек. Келер јылда база да ӱренчиктер маргаандарда туружып, Сочи јаар јаан турнирге барарына, ӱренерине, таскаарына иженери артат. Бу маргаандар Сочиде јылдыҥ ла ӧткӱрилип јат. Республиканыҥ шахматла федерациязыныҥ ижи мынаҥ да ары ӧзӱп, јаранзын деп кӱӱнзейдис.

К. ПИЯНТИНОВА

ФОТОЈУРУКТАРДА: Н. Погонинала кожо С. Текенов ло Д. Пустогачева; бистиҥ јиит шахматчылар ла Кенияныҥ јиит шахматчылары ортодо тартыжу.

 

ТОП

«Баатырларыс ойгонып калды…»

(Башталганы 1-кы номерде) «Алтын-Эргек» кай чӧрчӧкти сценада «Ээлӱ кайдыҥ» турчыларыла кайлап отурыс. Ол тушта мениле саҥ башка учурал болгон. Кандый да ӧйдӧ сӱнем чыга бергендий, бойымды ӱстинеҥ тӧмӧн ајыктап турум. Топшуур согуп турганымды кӧрӧдим. Ол ло ок ӧйдӧ коштойындагы, алдыгы, ӱстиги телекейлерге јӱрӱп, олордо не болуп турганын, ондогы јӱрӱмди база кӧрӱп турум. Ончо ло бойым

Малдыҥ сӧӧк-тайагыла тудуш јаҥдар

Кыптунак Малды сойгон кийнинде эҥ ле озо этле кожо кыптунакты кайнадар учурлу. Јаак Эки јаакты айрыйла, бирӱзин тургуза ла кайнадар. Оноҥ башка эки јаак јадала, «арткан этти јип салар». Ол тушта этти јизе, курсакка бодолбос. (К. И. Санин) Кары Карыны энедеҥ јаҥыс бӱткен кижи јарбас керегинде албатыда чӱм-јаҥ бар. Оныла колбулу мындый кеп-куучын арткан: «Бир

Јаҥарыс бистиҥ Алтайга јаҥыланзын

Јаҥы Койон јылдыҥ бажында телеҥит јаҥарыс коштойындагы Алтай крайда профессионал студияда јыҥыраганын интернетле «нӧкӧрлӧжип» турган улус уккан-кӧргӧн лӧ болбой. Оны кӧргӧн кижиниҥ база ла катап «Улаган тыҥ!» деп, кӧксине чабынар кӱӱни келер. Бу узак јолды кӱчсинбей, Улаган аймактыҥ кеендикти, узанышты ла спорттыҥ албаты бӱдӱмдерин элбедер тӧс јериндиҥ башкараачызы Мерген Тельденовко, Алтай Республиканыҥ ат-нерелӱ артисттери Марина