Јайалталарын ачар, амадузына једер арга берет

23.07.2019

Алтай Республиканыҥ иш, јонјӱрӱмдик ӧзӱм ле эл-јонды ишле јеткилдеери аайынча министерствозы «Кенектердиҥ текшироссиялык обществозыныҥ» Алтайдагы тергеелик бӧлӱгиле кожо искусствоныҥ ла спорттыҥ тергеелер ортодогы «Бис канаттарысты јайадыс!» деп адалган VI республикан парафестивалин Кӧксуу-Оозы аймакта балдардыҥ су-кадыгын орныктырар «Беловодье» деп социальный лагерьде ӧткӱрди.

Тӱӱкини эзедип ийзе, бу парафестиваль баштапкы ла катап Улаган аймакта јербойыныҥ кижизи Станислав Юлуковтыҥ баштаҥкайыла 2014 јылда ӧткӱрилген болгон. Бу фестиваль кӧчӱп јӱрер байрам-маргаан болуп јат. Соҥында ол Оҥдой, Шабалин, Турачак аймактардыҥ јеринде ӧткӱрилген болгон. Быјылгы фестивальдыҥ туружаачыларыныҥ тоозы 200-теҥ кӧп. Олор спорттыҥ ла јайаандыктыҥ маргаан-маргыжуларында турушкан. Спорттыҥ маргаандары столдогы теннис, шашкилер, пауэрлифтинг, дартс, мылтыктаҥ адары аайынча ӧткӧн. Коляскаларла јарыжу-маҥтадыш фестивальдыҥ јаҥжыгып калган бӧлӱги болуп јат. Јайаандык конкурсный программага вокальный, бије ле театральный номерлер кирген.

Чынынча айтса, бу фестивальда кем јеҥӱчил болгоны эмезе кандый јер алганы тӧс кӧргӱзӱ болбой јат. Мында су-кадыгыныҥ аргалары кирелӱ улус јуулыжып, таныжып, маргыжып, текши тил табышканы, бой-бойын јӧмӧшкӧни эҥ ле јаан учурлу. Бу фестиваль ас эмес улуска кӧгӱзин, јайалталарын ачар, амадузына једер арга, уур-кӱчтерди ӧдӱп чыгар ийде-кӱч берген. Кемзе де экинчи тыныш берген де деп айдарга јараар. Бу фестивальда јеҥӱчилдер болгондор соҥында бистиҥ республиканыҥ адын ороон кеминде маргаандарда, кӧрӱлерде корыган ла бийик једимдерге јеткен.

Быјылгы парафестивальдиҥ кӱндӱлӱ айылчызы Алла Горлина болгон. Ол — спорттыҥ албатылар ортодо классту узы, Украинаныҥ шпага ла рапира аайынча абсолютный чемпионы, Телекейлик Кубоктыҥ этабыныҥ мӧҥӱн призеры (Италия, 2008 јыл), телекейдиҥ кӱлер призеры (Франция, 2011 јыл), Европаныҥ чемпионадыныҥ мӧҥӱн призеры (Франция, 2013 јыл), Лондондо ло Пекинде ӧткӧн Паралимпийский ойындардыҥ туружаачызы, Россияныҥ чемпионадыныҥ мӧҥӱн призеры. Тургуза ӧйдӧ ол Ханты-Мансийский автономный округта јадат, адаптивный спорттыҥ тергеелик тӧс јеринде фехтование аайынча тазыктыраачы болуп иштейт. Бу кижи су-кадыгыныҥ аргалары кирелӱ улуска, ол тоодо балдарга, бойыныҥ ижиле јаан болужын јетирет.

Быјылгы фестивальда республиканыҥ бастыра аймактарынаҥ улус болгон. База бир айылчы — Кемеровский областьтыҥ командазы бисте ӧткӧн фестивальдарда экинчи катап турушкан. Мынайып бу фестиваль чындап та тергеелер ортодо фестиваль деген учур алынган.

Искусствоныҥ ла спорттыҥ тергеелер ортодогы «Бис канаттарысты јайадыс!» деп адалган VI республикан парафестивалиниҥ ачылтазы оныҥ туружаачыларыныҥ парадынаҥ башталган. Командалардыҥ турчыларыныҥ тоозында мынаҥ озо ӧйдӧ ӧткӧн фестивальдарда башка-башка номинациялар аайынча јеҥӱчилдер болуп чыккан улус болгон. Олордыҥ тоозында эжинери аайынча текшироссиялык маргаандардыҥ призеры, паратриатлонло чемпион Людмила Рыспаева, јаражайлардыҥ «Мисс интеграция» деп адалган конкурсыныҥ јеҥӱчили Алтынай Иртамаева, пауэрлифтинг аайынча республикан ла тергеелер ортодогы маргаандардыҥ призеры Илья Зубков, «Абилимпикс» деген VI национальный чемпионаттыҥ призеры Ырысту Ялбаков ло о. ӧ.

Парафестивальдыҥ туружаачыларын Алтай Республиканыҥ башчызыныҥ молјуларын удурумга бӱдӱреечи Олег Хорохординниҥ адынаҥ АР-дыҥ башкарузыныҥ председатединиҥ ордынчызы Игорь Коршунов уткыган. Оныҥ темдектегениле, фестиваль јылдаҥ јылга там ла јарлу болуп барааткан. Бойыныҥ аргаларын спортто ло јайаандыкта ченеп кӧрӧргӧ кӱӱнзеген улустыҥ тоозы база јылдаҥ јылга кӧптӧйт. Ол јуулган бастыра улуска бек кӱӱн-санаа, уур-кӱчтерди ӧдӱп чыгарга бойыныҥ арга-ийдезине ижемји кӱӱнзеген.

Фестивальдыҥ баштапкы кӱнинде, јаан изӱ айдыҥ 14-чи кӱнинде, дартсла маргаандар ла Најылыктыҥ эҥири ӧткӧн.

Байрамныҥ спортло колбулу маргаандары Кӧксуу-Оозыныҥ башка-башка площадкаларында ӧткӧн. Пневматический мылтыктаҥ кем чечен адары јанынаҥ маргаан быјыл баштапкы катап ӧткӱрилген.

Маргыжулардыҥ уч-турулталарыла јеҥӱчилдер јарталган. Пневматический мылтыктаҥ адарында Турачактаҥ Виктор Зуев ле Шабалиннеҥ Елена Белкина эҥ чечен болгон. Дартста Шабалиннеҥ Сергей Мищириков ло Улаганнаҥ Чачак Юнчакова јеҥерде, столдогы теннисте Горно-Алтайсктаҥ Руслан Салмановко ло Маймадаҥ Ангелина Маркинага једер кижи табылбады. Таҥынаҥ номинацияда — столдогы теннисти коляскаларда отурып ойноорында Улаганнаҥ Станислав Юлуков ла Горно-Алтайсктаҥ Людмила Рыспаева јеҥген. Коляскаларлу јарыжарында Турачактаҥ Илья Зубков ла Оҥдойдоҥ Алтынай Иртамаева эҥ тӱрген болгон. Пауэрлифтингте баштапкы јерлер база ла Илья Зубковко, Маймадаҥ Игорь Сафроновко, Оҥдойдоҥ Айана Тыбыковага ла Улаганнаҥ Чечек Тойдоновага келишти.

Јеҥӱчилдер медальдарла, баалу сыйларла кайралдаткан.

Парафестиваль оноҥ ары Алтын-Кӧлгӧ јетире «Ижемјиниҥ канаттары» деп адалган автомаҥтадышла улалган. Ол јаар јол-јорык Горно-Алтайсктаҥ јаан изӱ айдыҥ 17-чи кӱнинде башталган. Автомаҥтадыш Чой ло Турачак аймактардыҥ јерлериле ӧткӧн. Оныҥ туружаачылары јолой Чой аймакта музейде болгон, Турачакта коноло, оноҥ Алтын-Кӧлдӧ болгондор. Олор кӧллӧ катерлӱ јорыктап, јербойыныҥ јараш ар-бӱткениле танышкан, улусла тушташкан.

—Быјылгы парафестивальда 150 кижи турушкан. Онызы рекорд! Је эҥ ле учурлузы неде дезе, бис јылына бир канча кӱндерге јуулыжып, кӱӱн-санаазы бирлик, уур-кӱчтерди кажы ла кӱн ӧдӱп турган улустыҥ јаан ӧмӧлигине биригедис. Кезик улусты айылдарынаҥ «чыгара тартып», бистиҥ командага аладыс, улусты су-кадык ла кенек улуска бӧлӱп турган гран-чийӱлерди јоголтодыс. Мындый туштажу ӧйинде алган ийде-кӱч узакка једет — деп, кенектердиҥ республикан биригӱзиниҥ председатели Людмила Рыспаева куучындаган.

Горно-Алтайск каланыҥ администрациязыныҥ юристи Ирина Лазареваныҥ айтканыла, шак ла мындый керек-јарактардыҥ шылтузында улуста јаҥы јилбӱлер табылат, олор бойыныҥ су-кадыгын тыҥыдат, эҥ ле учурлузы — јондыктыҥ ајарузына кирет. «Республиканыҥ башкартузы су-кадыгыныҥ аргалары кирелӱ улусты јӧмӧӧрине јаан ајару эдип турганы сӱрекей јакшы. Бу керек-јарактыҥ амадузы — јаҥыс ла маргаандар эмес, је анайда ок улусла таныжары, ар-бӱткенде јайым амыраары» — деп, ол айткан.

Бу парафестиваль мынаҥ да ары улалып, јылдаҥ јылга элбеп, ийде-кӱч аларында алаҥзу јок. Оныҥ туружаачылары арткан улуска јакшынак јозок болуп јат.

АР-дыҥ башкарузыныҥ пресс-службазы

ТОП

Положение Конкурса на Стипендию имени заслуженного журналиста Республики Алтай Галины Тюгай

УТВЕРЖДАЮ Приказом и.о. главного редактора АУ РА «Редакция газеты «Алтайдыҥ Чолмоны» от _____________ № Кудачина Э.В. Положение Конкурса на Стипендию имени заслуженного журналиста Республики Алтай Галины ТЮГАЙ Объявлен Конкурс на Стипендию имени заслуженного журналиста Республики Алтай Галины Тюгай. Организатор: редакция республиканской газеты «Алтайдыҥ Чолмоны» (далее Редакция). К участию приглашаются обучающиеся 4-11 классов общеобразовательных школ Республики

«Баатырларыс ойгонып калды…»

(Башталганы 1-кы номерде) «Алтын-Эргек» кай чӧрчӧкти сценада «Ээлӱ кайдыҥ» турчыларыла кайлап отурыс. Ол тушта мениле саҥ башка учурал болгон. Кандый да ӧйдӧ сӱнем чыга бергендий, бойымды ӱстинеҥ тӧмӧн ајыктап турум. Топшуур согуп турганымды кӧрӧдим. Ол ло ок ӧйдӧ коштойындагы, алдыгы, ӱстиги телекейлерге јӱрӱп, олордо не болуп турганын, ондогы јӱрӱмди база кӧрӱп турум. Ончо ло бойым

Малдыҥ сӧӧк-тайагыла тудуш јаҥдар

Кыптунак Малды сойгон кийнинде эҥ ле озо этле кожо кыптунакты кайнадар учурлу. Јаак Эки јаакты айрыйла, бирӱзин тургуза ла кайнадар. Оноҥ башка эки јаак јадала, «арткан этти јип салар». Ол тушта этти јизе, курсакка бодолбос. (К. И. Санин) Кары Карыны энедеҥ јаҥыс бӱткен кижи јарбас керегинде албатыда чӱм-јаҥ бар. Оныла колбулу мындый кеп-куучын арткан: «Бир