Ӱредӱликтиҥ чыҥдыйы бийиктегенин кажы ла биле билзин

20.08.2019

Ишмекчи јуун «Демография» ла «Ӱредӱлик» деген эл ӱлекерлер Алтай Республикада јӱрӱмде канайда бӱдӱп турганына, онойдо ок школдорды јаҥы ӱредӱлӱ јылга белетеерине учурлалды.

Олег Хорохординниҥ темдектегениле, быјылгы јылда республикада эл ӱлекерлер аайынча иш эрчимдӱ ӧдӧт. Шак бу ӱлекерлерди јӱрӱмде бӱдӱрерине субъекттерге јаан акча-манат чыгарылган ла јӧмӧлтӧ-болуш эдилген. Ондый федерал болушты келер де јылдарда аларга, эл-јонныҥ јилбӱлерин керектӱ турултала јеткилдеерге, чыгарылган акча-манатты ӧйинде ле билгир тузаланары сӱреен керектӱ.

«Мындый каруулу керекте ведомстволор бойлоры ортодо бек колбуда ӧмӧ-јӧмӧ иштеер учурлу. Эл ӱлекерлер јӱрӱмде једимдӱ бӱткенин таланыҥ эл-јоны сезер, кӧрӧр учурлу. Оныҥ учун биске бар-јок кӱчисти салып иштеер керек» — деп, удурумга башчы айтты.

Министрдиҥ айтканыла, ӧткӧн јыл ороонго сӱреен каруулу болгон. Нениҥ учун дезе эл ӱлекерлерди јӱрӱмде иштедери аайынча јаан иш бойыныҥ јолына чыккан.

«Ӱредӱлик» деген эл ӱлекерди иштедеринде ончо талалар текши туружат. Нениҥ учун дезе чыҥдый, ачык, акча тӧлӧбӧзинеҥ ӱренер ӱредӱ Россия Федерацияныҥ гражданининиҥ јаҥыс та конституциялык тап-эриги болуп јаткан эмес, је онойдо ок бистиҥ ууламјыныҥ озочыл ӧзӱми болуп јат» — деп, Ольга Васильева айтты. Алтай Республикада школдо ӱренип турган ла школго јӱргелек балдардыҥ тоозы кайда да 52 муҥга шыдар, 6 муҥ кирези орто профессионал ӱредӱлик системада ӱренет.

«Ӧскӧ талаларла чокым тоолорло тӱҥдештирзе, бу бийик кӧргӱзӱ эмес. Је эҥ ле учурлузы ӧскӧзи – ол бистиҥ муҥдар тоолу граждандарыс. Олордыҥ алдында чыҥдый ла ачык ӱредӱ, таскамал, бойыныҥ ижиниҥ устарын, ӱредӱлӱ, билгири бийик кадрлар учун бис каруулу. Эл ӱлекерлер – јӱрӱмниҥ чыҥдыйын, кемин кӧдӱрерине ууламјылу иш» — деп, министр айткан.

Оныҥ темдектегениле, быјыл Алтай Республика јаҥы тудум ла чынык иштерге кемиле јаан акча-манат алган: «Демография» ӱлекер аайынча школдорды тударына, ясляларда јаҥы јерлерди ачарына, јурт школдордыҥ спортло таскадынары аайынча материальный тӧзӧлгӧзин ла инфраструктураны јаҥыртарына, балдардыҥ «Кванториум» деген технопаркы тӧзӧӧрине. Онойдо ок цифровой ло гуманитар ууламјы аайынча ӱредӱликтиҥ «Точка роста» деген јери ачылган.

Талага «Ӱредӱлик» ӱлекер аайынча јӧмӧлтӧ-болуш эдилет, олордыҥ тоозында грантовый болуш ажыра ӱч ууламјыла: ӱзеери ӱредӱликтеги јаҥыртуларга, колледжтердиҥ материально-технический тӧзӧлгӧлӧрин јаҥыртарына ла эне-адаларла иштеерине гранттар. Быјыл баштапкы ууламјыла јаан јӧмӧлтӧ-болушты Горно-Алтайсктагы М. З. Гнездиловтыҥ адыла адалган политехнический колледж алган.

«Эне-адаларла ӧмӧ-јӧмӧ иштеери јанынаҥ гранттар – бӱткӱл ӱредӱлик системада чек јаҥы ууламјы болуп јат. Бу ууламјыныҥ амадузы – ада-энелерле јуук колбуда иштеп, олорды ӱредӱликтиҥ сурактарыла јилбиркедери, олордыҥ билгирин бийиктедери. Ӧткӱрилген калганчы билим шиҥжӱлер бӱгӱнги кӱнде ада-энелер текши иштеҥ эмеш тууразында турганын кӧргӱскен. Келер јылда айалга јакшы јаны јаар кубуларына иженедим» – деп, Ольга Васильева јартады.

Ишмекчи јуун ӧйинде онойдо ок ӱредӱлик организацияларды јаҥы ӱредӱлӱ јылга белетеери јанынаҥ сурак база кӧрӱлген. Ончо керектӱ иш, кӧдӱриҥилер 2019 јылдыҥ куран айыныҥ 20-чи кӱнине јетире тӱгенип калар учурлу. Тургуза ӧйдӧ ончо ӱредӱлик организацияларда чыныктаар-јазаар иштер учына чыккан. Шиҥдеер органдардыҥ ӧртти болдыртпазы, терроризмнеҥ коруланары, санитарно-гигиеналык ээжилерди, некелтелерди буспазы аайынча эткен ајаруларын тӱзедери јанынаҥ иш учына јууктажа берди. Алтай Республиканыҥ ӱредӱлик организацияларыныҥ јаҥы ӱредӱлӱ јылга белен болгонын процентле алза, белен болгоны орто тооло 95 процентке келижет.

«Бӱгӱнги адакы јуун Алтай Республикада иш керектӱ кеминде ӧдӱп јатканын кереледи. Эҥ ле учурлузы – эл ӱлекерлер јӱрӱмде кем јок айалгада бӱдӱп јатканы. Бу мындый айалгада учурап турган аайына чыккадый курч сурактар Россия Федерацияныҥ кажы ла талазында бар. Олордыҥ ортозында эҥ ле јааны – учреждениелердиҥ эскирип, элентизи јеткенинде. Јаҥы школдорды тудары – эл ӱлекердиҥ тӧс керектериниҥ бирӱзи де болуп турган болзо, је чек ле тӧзӧгӧзи эмес болгонын аҥылап чокымдаар керек. Эҥ ле учурлузы – ороондо, Алтай Республикада кажы ла биле бӱгӱнги ӱредӱлик чыҥдыйы јанынаҥ солынып јатканын билзин. Бис ӧмӧ-јӧмӧ иш ажыра шак бу јаҥы ууламјыла барарыс» — деп, министр бойыныҥ тӱп-шӱӱлтезин айтты.

АР-дыҥ башкарузыныҥ пресс-службазы

ТОП

«Баатырларыс ойгонып калды…»

(Башталганы 1-кы номерде) «Алтын-Эргек» кай чӧрчӧкти сценада «Ээлӱ кайдыҥ» турчыларыла кайлап отурыс. Ол тушта мениле саҥ башка учурал болгон. Кандый да ӧйдӧ сӱнем чыга бергендий, бойымды ӱстинеҥ тӧмӧн ајыктап турум. Топшуур согуп турганымды кӧрӧдим. Ол ло ок ӧйдӧ коштойындагы, алдыгы, ӱстиги телекейлерге јӱрӱп, олордо не болуп турганын, ондогы јӱрӱмди база кӧрӱп турум. Ончо ло бойым

Малдыҥ сӧӧк-тайагыла тудуш јаҥдар

Кыптунак Малды сойгон кийнинде эҥ ле озо этле кожо кыптунакты кайнадар учурлу. Јаак Эки јаакты айрыйла, бирӱзин тургуза ла кайнадар. Оноҥ башка эки јаак јадала, «арткан этти јип салар». Ол тушта этти јизе, курсакка бодолбос. (К. И. Санин) Кары Карыны энедеҥ јаҥыс бӱткен кижи јарбас керегинде албатыда чӱм-јаҥ бар. Оныла колбулу мындый кеп-куучын арткан: «Бир

Јаҥарыс бистиҥ Алтайга јаҥыланзын

Јаҥы Койон јылдыҥ бажында телеҥит јаҥарыс коштойындагы Алтай крайда профессионал студияда јыҥыраганын интернетле «нӧкӧрлӧжип» турган улус уккан-кӧргӧн лӧ болбой. Оны кӧргӧн кижиниҥ база ла катап «Улаган тыҥ!» деп, кӧксине чабынар кӱӱни келер. Бу узак јолды кӱчсинбей, Улаган аймактыҥ кеендикти, узанышты ла спорттыҥ албаты бӱдӱмдерин элбедер тӧс јериндиҥ башкараачызы Мерген Тельденовко, Алтай Республиканыҥ ат-нерелӱ артисттери Марина