Алтайдын Чолмоны

Э. Памфилова: Олег Хорохордин ак-чек тартыжуда јеҥген

13.09.2019

РФ-тыҥ Тӧс талдаачы кӱреезиниҥ председатели Элла Памфилова «Россия 24» телеканалда айтканыла, кампания јеҥил эмес те айалгада ӧткӧн болзо, АР-дыҥ башчызыныҥ талдаштарында Олег Хорохордин ак-чек тартыжуда јеҥген.

Эксперттер экинчи тур болордоҥ айабас деп белге-шӱӱлтелер де айткан болзо, кандидаттыҥ командазы ла кандидат бойы республиканыҥ албаты-јонынаҥ јаан јӧмӧлтӧ алып, баштапкы ла турда кӧп ӱндерле јеҥӱ алган.

О. Хорохордин соцсетьтерде бичип, Туулу Алтайдыҥ бастыра албаты-јонын, олор талдаштарда кем учун ӱнин бергени камаан јогынаҥ, быйан айдып, јуулып калган курч сурактардыҥ аайы-бажына ӧмӧ-јӧмӧ чыгарына белен болгонын угускан.

«Најылар, республиканыҥ бастыра албаты-јонына мындый талдаш эткени учун, слер ӱнигерди канай бергенинеҥ камаан јогынаҥ, быйан айдып турум. Бис ӧмӧ-јӧмӧ иштеп, Туулу Алтайды арга-чакту ла эрчимдӱ ӧзӱмдӱ эдип аларыска быжу иженип турум!

Талдаштарга барар деген шӱӱлте мениҥ јӱрӱмимде эҥ ле учурлу шӱӱлтелердиҥ бирӱзи болгон. Эмди, Алтай Республиканыҥ башчызы болуп калала, албаты-јонныҥ јилбӱлерине иштеерин улалтарым. Келер ӧйгӧ пландар ла амадулар кӧп, олорды биске ӧмӧ-јӧмӧ бӱдӱрер керек» — деп, Олег Хорохордин бичиген.

Алтай Республиканыҥ Талдаачы кӱреезиниҥ јетирӱлериле, Ӱнбериштиҥ бирлик кӱнинде, 2019 јылдыҥ сыгын айыныҥ 8-чи кӱнинде, ӱнбериште турушкан ӱнбереечилердиҥ тоозы 49,87 процент. Олег Хорохордин 58,82 процент эмезе 47582 ӱн алып, јеҥӱчил болуп чыккан.

Бу кӱнде тергеениҥ албаты-јоны анайда ок АР-дыҥ Эл Курултайыныҥ депутаттарын талдап туткан. Бир канча јерлерде каланыҥ округыныҥ, аймактардыҥ ла јурт Советтердиҥ депутаттарыныҥ, јурт јеезелердиҥ јаандарыныҥ талдаштары ла ӱзеери талдаштары ӧткӧн.

Конкуренттердиҥ арга-кӱчи кирелӱ болгоны талдаштардыҥ уч-турулталарына камаанын јетирген деп, «Сибирская политика» фондтыҥ экспертный совединиҥ јааны Игорь Украинцев куучындайт: «Оппозиционный кандидаттардыҥ кампаниязы ады ла болуп ӧткӱрилген, онызы кӧскӧ иле кӧрӱнген. Ол ок ӧйдӧ тергеениҥ удурумга башчызыныҥ штабы чыҥдый иш ӧткӱрген».

Эҥ ле учурлу болуп калганчы ай болгон, «Олег Хорохординниҥ командазы тӧзӧмӧл ишти тыҥыдып, јеҥӱ алар кӱӱндӱ болгонын кӧргӱскен» деп, «Минченко консалтинг» деген коммуникационный холдингтиҥ президенти Евгений Минченко айткан. Калганчы ла ӧйдӧ удурумга башчыныҥ командазы бастыра сурактарды аайлаштырарына бастыра ийде-кӱчти ууландырган. «Аймактардагы алтай элиталарла  колбу тудуп иштеерине кӧп арга-кӱч ууландырылган болгон. Олег Хорохординниҥ командазына Горно-Алтайсктыҥ мэри болгон Виктор Облогинди тергеениҥ јааныныҥ јаан инвест-ӱлекерлерди бӱдӱрери аайынча советнигине кычырганы ӱндердиҥ тоозын билдирлӱ кӧптӧткӧн» — деп, политтехнолог  Константин Лукин айткан.

«Алтай Республиканыҥ ӱнбереечилери тергеениҥ башчызына Олег Хорохординди чын талдагандар. Ол бастыра аргаларын ла колбуларын республиканыҥ ӧзӱмине, јурт ээлемниҥ ӧзӱмине ууламјылаар деп бӱдӱп јадым. Ол алдындагы башчыныҥ јастыраларын этпес ле улусты «бойыныйына» ла «ӧскӧлӧрине» бӧлибес, ӧштӱлер бедиребес деп иженедим. Ол бистиҥ ончо калыктыҥ башчызы – деп, «Республика учун» кыймыгуныҥ башкараачызы Владимир Петров эрмек-куучында айткан. – Талдаштар алдында кампанияда бир кезик политикалык ийделер национальный суракты кӱйбӱредерге, алтайларды Хорохординге удурлаштырарга ченешкендер. Је бистиҥ эл-јон ого јайылбаган ла ондый тектеришке багынбаган. Кандый да кӱйбӱредиш болгон до болзо, ол удабас токунап  калар».

Оныла политолог Анатолий Савостин база јӧп. Оныҥ чотогоныла, 2014 јылдагы талдаштарла тӱҥейлезе, бу тушта ӱнбереечилерде башчы талдаарында национальный сурак јаан учурлу болбогон. «Је ондый да болзо, национальный кӧзӧр ойноор ченежӱ болгон» – деп, эксперт айдат.

«Нациялар ортодо оҥдошпосторды озо баштап есерлер, оноҥ коммунисттер кӱйбӱредерге ченешкен – деп, политолог  куу-
чынын улалтат. – «Справедливая Россия» партияныҥ тоомјызы там јабызап турган айалгада олордыҥ политтехнологторы «атла јортып», алтай электораттыҥ болужыла бойыныҥ айалгазын тыҥыдарга шӱӱген. Бу амадула башчыныҥ јамызына аргачы-омбудсмен Леонид Ефимовты кӧстӧӧр ченежӱ эткен. Мынаҥ озо ол «Единая Россия» партияныҥ турчызы болгон, керек дезе Москвада партияныҥ съездтеринде де турушкан. Је оны кӧстӧӧри келишпей калган, нениҥ учун дезе, «Справедливая Россияда» баштапкызынаҥ ла ала муниципал фильтр-элгекти ӧдӧр  аргазы јок болгон. Онойдордо, бу айалгада бойыныҥ  аргазын коммунисттер  кӧрӱп ийген. Темдектезе, соцсетьтерде КПРФ-тыҥ ла Виктор Ромашкинниҥ јӧмӧӧчилери ок  национальный суракты кӧдӱрип, республиканыҥ тургун эл-јонын тузаланып баштаганы иле болгон. Леонид Ефимов то бойыныҥ «Справедливая Россия» аайынча удабаган партнерлорын ундып, КПРФ учун база агитировать эдип баштаган. Турултазында коммунисттер серемјилӱ дивидендтер алган, алтайлардыҥ он процентин олор тӱҥей ле  бойына тартып алган. Је текшилей алза, оппозиция республикада национальный кӧзӧрлӧ ойноп болбогон деп такып айдадым».

КПРФ ла «Справедливая Россия» алтай калыкты  коомойго баштаган деп журналист Виктор Самойлов чотойт.  Тургун эл-јонныҥ бир кезик бӧлӱги олордыҥ тектерӱзине кирип, турултазында Олег Хорохординге удурлажа ӱн берген. Чынын айтса, јайыла ӱч партия солыган Леонид Ефимов то бойлорыныҥ таҥынаҥ јилбӱлериле јаҥга камаанын јетирер аргаларын артырарга амадаган кукловодтордыҥ  интригаларынаҥ чучураган. Коммунисттер бу талдаштарда тергееде айалганы там ары чайпаарында јилбиркеген бойыныҥ алдындагы командазыныҥ јилбӱзиле  башкарынган деген шӱӱлте бар. Олордыҥ јилбӱлери  јарт – олор бойыныҥ аргачылыгын корып аларга, олордоҥ камаанду болгондорды ычкынбаска ла эткендери учун каруузына турарынаҥ кыйарга турулар. Кезик улус олордыҥ сӱмезине киргени карам.

Јарлу јондык ишчи Борис Алушкинниҥ чотогоныла, республиканыҥ эл-јоны јаҥы јаҥнаҥ  керектер сакыйт, олордыҥ шылтузында јаан ӱлекер-проекттерди ле тудум иштерди бӱдӱрбеген улус  каруузына турарынаҥ кыйбас учурлу.  «Ӧткӧн субботада Манјӱректе канатту јолды ачарында Олег Хорохординниҥ ле Герман Грефтиҥ  куучындары акча-манатты тузаланарда кӧп бузуштар болгонын, башкару оны билери ле ол учун кем де каруузына турзын деп иштеерге тургандары јарталды» – деп, ол айдат.

«Талдаштарда јондыкты эки јара бӧлиир, улусты бойыныҥ политикалык јилбӱлеринде тузаланар ченежӱлер болгон – деп, ол куучынын улалтат. – Онойып, Виктор Ромашкин Оҥдой ло Улаган аймактарда ӱзеери ӱндер алган. Је улустыҥ кӧбизи Олег Хорохординниҥ «Ийделӱ Алтай» программазына бӱткендер. Нениҥ учун дезе, олорды баштапкы ла катап ӧзӱмниҥ программазын тургузарына кычыргандар, баштапкы ла катап ондый элбек шӱӱжӱлер, чике айтса, бастыраалбатылык шӱӱжӱлер болгон. Эмди бистиҥ керегис – бӧлиништиҥ јолына турбай, бу программаны јаба бӱдӱрери,  бу иште јаҥга болужары».

АР-дыҥ Эл Курултайында мандаттардыҥ кӧбизи единороссторго келижер. Республикан парламентте 11 мандат бирлик округ аайынча ӱлештирилер, база 30-ы — бир мандатту округтар аайынча. Ӱнбериштиҥ озолондыра уч-турулталарыла, «Единая Россия» кӧстӧгӧн 19 кижи округтарда јеҥген, КПРФ-тыҥ — тӧрт чыгартулу кижизи, «Патриоты России» ле «Справедливая Россия» — бир кижинеҥ. Партийный тооломдор аайынча «Единая Россиядаҥ» кандидаттарга ӱнбереечилердиҥ ӱндериниҥ 34,18 проценти келишкен, коммунисттерге — 29,5 %, либерал-демократтарга — 12,03, «Родинаныҥ» чыгартулу улузына — 5,38, «Справедливая Россиядаҥ» — 5,31 %.

Электрон СМИ-лердеҥ