Алтайдын Чолмоны

Цифровой берилтеге текшилей белетениш

24.09.2019

Тергеениҥ башкараачызы Олег Хорохордин Алтай Республиканыҥ эл-јонын цифровой берилтеге кӧчӧрине белетеери аайынча координационный штабтыҥ јуунын ӧткӱрди.

«Аналоговый телевизионный берилтени токтодорына јетире кӧп ӧй артпаган, «цифрага» текшилей кӧчӱш быјыл ӱлӱрген айдыҥ 14-чи кӱнинде болор. Эмди арткан бу кыска ӧйдиҥ туркунына биске тӧс ууламјылар аайынча эрчимдӱ иштеер керек, ол тоодо улустыҥ айыл-јурттары аайынча адылу иш ӧткӱрип. Мында куучын јетирӱ-јартамал иш, айыл-јурттарды керий базары, волонтерлорды ишке тартып алары керегинде ӧдӧт» — деп, Олег Хорохордин темдектеген.

Эл-јонды цифровой телеберилтеге кӧчӧрине белетеери аайынча айалга кандый болгоны керегинде АР-дыҥ экономиканыҥ ӧзӱми ле ар-јӧӧжӧлик колбулар аайынча министриниҥ ордынчызы Алтынсай Белекова куучындаган. Оныҥ айтканыла, бу ууламјы јанынаҥ иш тургуза ӧйдӧ ӱзӱктелиш јогынаҥ ӧдӧт. Јурт јеезелердиҥ администрацияларыныҥ, ТСЖ-лардыҥ, башкараачы компаниялардыҥ, оромдордыҥ комитеттериниҥ чыгартулу улузыла кожо айыл-јурттарды керий базарын оноҥ ары улалтар керек деген. Анайда ок ол эл-јон ортодо јартамалду ишти улалтарына, улуска цифровой телеберилте незиле аҥыланып турганын јартаарына, спутниковый телеберилтеге колбоор аргалар («цифрага» кӧчӧр арга јок јерлерде) керегинде јартап куучындаарына ајару эткен.

Тургуза ӧйдӧ Алтай Республиканыҥ јеринде 102 волонтер иштейт, олор улуска телевизорды цифровой приставкага колбооры јанынаҥ болужат. А. Белекованыҥ айтканыла, волонтерлор мындый ишти бӱдӱрерге једер јерге акча тӧлӧбӧзинеҥ барарына, олорды ыраак ла једерге кӱч јурттарга јетирерине болужар керек.

Јетирӱ-јартамал кампания керегинде айдар болзо, мында бар бастыра аргалар тузаланылат, јетирӱлер ЖКХ-ныҥ јеткилдештериле колбулу тӧлӧмирдиҥ документтеринде бичилет, јетирӱлер илер јерлерде јарлалат — су-кадыкты корыырыныҥ, ӱредӱликтиҥ учреждениелеринде, туралардыҥ јанында. Јартамалду кампания МФЦ-ларда, аймактардыҥ ла јурт јеезелердиҥ администрацияларында, соцкорулаштыҥ башкартуларында база јеткилделген. Аймактардыҥ администрацияларында дежурный телефондор јарлалган, улус кандый бир сурактарла ол телефондор ажыра баштанар аргалу. МФЦ-ларда «изӱ колбу» тӧзӧлгӧн, ол федерал линияла келиштирте колбулу. Јурттардӧӧн цифровой берилтеге канай колбооры аайынча методикалык јартамалдар аткарылган.

Јуун ӧйинде муниципал тӧзӧлмӧлӧрдиҥ чыгартулу ишчилери јербойында улусла, ол тоодо јеҥилтелерлӱ улусла цифровой телеберилте јанынаҥ кандый иштер ӧткӱрилгени керегинде јетирӱлер эткен.

Олег Хорохордин муниципал тӧзӧлмӧлӧрдиҥ чыгартулу улузына айыл-јурттарды керий базарына јаан ајару этсин деп јакыган, анчада ла цифровой берилтени кӧрӧр аргазы јок 39 јуртта. Бу улуска федерал 20 телеканалды спутниковый јазалдардыҥ болужыла, акча тӧлӧбӧзинеҥ кӧрӧр арга бар болгоны јанынаҥ јартаар иштиҥ учуры јаан болгонын аҥылаган. Айыл-јурттарды керий базар тушта кем приставка албаганын эмезе кемде цифровой јазалдарды колбоор технический аргазы јок телевизор бар болгонын чокымдазын деген.

Эл-јон 20 телеканалды спутниковый јазалдыҥ болужыла акча тӧлӧбӧзинеҥ кӧрӧри «Связь керегинде» Федерал јасакта эдилген ле 2018 јылдыҥ јаҥар айында чыду алган тӱзедӱлерле быжулалган. Цифровой телеберилтени кӧрӧр аргазы јок јурттарда јадып турган улуска спутниковый јазалдарды алары ла спутниковый телеберилтениҥ операторлорыныҥ тарифтери јанынаҥ база јеҥилтелерлӱ ээжилер бар.

Улустыҥ айылдарында спутниковый јазалдар мынаҥ озо ӧйдӧ тургузылып калган ла телеберилтелерди олор ажыра кӧрӱп турган болзо, олордыҥ ээлерине јеткилдештер эдип турган компанияла јаҥы јӧптӧжӱ тургузып, акча тӧлӧбӧзиниҥ тарифине кӧчӱп јатканы учун бир катап тӧлӧйтӧн акчаны тӧлӧйлӧ, акчазын тӧлӧбӧс 20 телеканалды оноҥ ары кӧрӧр арга бар. Бу суракты аайлаштырарга болуп, улуска кандый компанияныҥ јеткилдештерин тузаланып турганы аайынча баштанар керек, телефондоры мындый: «Триколор» — 8-800-500-01-23, МТС — 8-800-250-08-90, НТВ Плюс — 8-800-555-67-89, «Телекарта» — 8-800-100-10-47.

Акча-јалын тӧлӧбӧс тариф цифровой телеберилтени кӧрӧр аргазы јок јерлерде јадып турган улуска таркадылат.

Улуста спутниковый јазалдар јок болзо, оны цифровой техниканыҥ аҥылу магазиндеринеҥ садып алар арга бар. Андый јазалды алар тушта улус цифровой телеберилтени кӧрӧр аргазы јок јуртта јадып турганын садучыга айдар ла ӧрӧ адалган 20 телеканалды кӧрӧри аайынча акча тӧлӧбӧзиниҥ тарифин тузаланары јанынаҥ јӧптӧжӱ тургузар учурлу.

Тергеениҥ башкараачызы Олег Хорохординниҥ айтканыла, «цифрага» кӧчӧри аҥылу шиҥжӱде турат, муниципал тӧзӧлмӧлӧр јербойындагы айалга кандый болгоны керегинде кажы ла неделе сайын јетирӱ эдер учурлу.

Алтай Республиканыҥ эл-јоныныҥ 99,9 проценти цифровой телеберилтени кӧрӧрине кӧчӱп калган. Аналоговый телеберилте быјыл ӱлӱрген айдыҥ 14-чи кӱниниҥ кийнинеҥ текшилей токтодылар.

«Цифрага» кӧчӧриниҥ бир канча шылтактары керегинде тоолу сӧс-јартамал. Россияндардыҥ јарымызы кирези 2010 јылга јетире ӧйдиҥ туркунына тӧрттӧҥ кӧп эмес телеканалдар кӧрӧр аргалу болгон. Оныҥ да учун телеканалдарла колбулу элбек кемдӱ јаҥыртулар ӧткӱрер керек деген сурак курч тура берген. Кыскарта айтса, аналоговый телеберилте чек эскирген, ӧйдиҥ некелтелерине келишпей барган. Тургуза ӧйдӧ бастыра телекей цифровой стандартка кӧчӱп калган. Бистиҥ ороондогы бӱгӱнги цифровой берилте ажыра 20 телеканалды бастыра албаты-јон јап-јарт кӧрӧр арга бар.

Телевизорлордыҥ «цифрага» кӧчӧр аргалары керегинде айтса, 2013 јылдыҥ кийнинде садып алган телевизорлор DVB-Т2 форматту цифровой тюнерлӱ, цифровой телеберилтени ол ажыра кӧрӧр арга бар. Мында настройка-немезин ле келиштиртип ийер керек. Эски телевизорго дезе телеприставка колбоор керек, оныҥ баазы 800 салковойдоҥ башталат. Кезик приставкалар бойыныҥ аргалары аайынча аҥыланат, темдектезе, олор ажыра программаларды бичип аларга јараар, ӧскӧ дӧ функциялары бар. Приставкаларды айыл-јуртка керектӱ техниканыҥ магазиндеринде, радиомагазиндерде, анайда ок «Россияныҥ почтазыныҥ» бӧлӱктеринде садып јат.

Телеприставкаларды алары јанынаҥ болуш јеҥилтелерлӱ улуска эдилет: Ада-Тӧрӧл учун Улу јууныҥ кенектерине ле (эмезе) ветерандарына, кирелтезиниҥ кеми јабыс билелерге, јаҥыскан јаткан ла кирелтезиниҥ кеми ас улуска. Горно-Алтайсктыҥ ӧрӧ тооломдо адалган улузы цифровой јазалды садып алала, чыгымын орныктырзын деп, каланыҥ администрациязына угузу бичик бичип, ол јазалдыҥ чаазын-документтерин тудунганча баштанар аргалу. Аймактардыҥ администрациялары андый улуска телеприставкалар алары јанынаҥ база болужар учурлу. Мындый болуш аларга, аймактыҥ администрациязына угузу бичик бичип, баштанар керек.

Цифровой стандартла иштеп турган телеканалдар дециметровый диапозондо иштейт, оныҥ да учун антенна дециметровый болор керек. Телевизорлу тура телестанциядаҥ ыраак эмес турган болзо, цифровой программаларды кӧрӧрине кыптыҥ ичиндеги де антенна једер. Је качан слер ыраакта, канча кат туралар ажыра јадып турган болзоор, тураныҥ тыштына антенна тургузар керек.

Цифровой телеберилтеге кӧчӧри бистиҥ ороондо тӧрт бӧлӱктей ӧдӧт. Озолондыра темдектелгениле, мындый кӧчӱш былтыр тӱгенер керек болгон. Је ороонныҥ эл-јоныныҥ кезиги ого текшилей белен эмес болгонынаҥ улам оныҥ ӧйи узадылган. Мында куучын кезик улуста «цифрага» кӧчӧрине керектӱ јазалдарды, телевизорлорды садып алары јанынаҥ уур-кӱчтер болгоныла колбулу. Бистиҥ тергее калганчы бӧлӱкке кирген 21 тергеениҥ тоозында.

Јуунда темдектелгениле, бистиҥ тергее «цифрага» бӱткӱлинче кӧчӧриниҥ быжу тӧзӧлгӧлӧри бар.

АР-дыҥ башкарузыныҥ пресс-службазы