Алтайдын Чолмоны

Ӧмӧ-јӧмӧ иш быжу тӧзӧлип калган

01.10.2019

Алтай Республиканыҥ удурумга башчызы Олег Хорохордин Роспотребшиҥжӱниҥ Алтай Республика аайынча башкартузыныҥ коллегиязыныҥ јуунында турушты.

Јуунга чыгарылган сурактарды шӱӱжеринде тергеениҥ прокуроры Николай Мылицын, су-кадыкты корыыры аайынча министрдиҥ баштапкы ордынчызы Валентина Мунатова, СПИД-ле тартыжары  ла болдыртпазы аайынча тӧс јердиҥ баш врачы Елена Сакашева, Гигиенаныҥ ла эпидемиологияныҥ тӧс јериниҥ баш врачы Геннадий Архипов, ӧрӧ адалган башкартуныҥ ишчилери турушкан.

Јуун ӧйинде школдорды јаҥы ӱредӱлӱ јылга канайда белетегениниҥ уч-турулталары, аш-курсак чыҥдый ла јеткерлӱ эмес болорын јеткилдеери јанынаҥ иштер, республиканыҥ јеринде санитарно-эпидемиологиялык айалга јарамыкту болорын јеткилдеери аайынча иш-керектер керегинде сурактар ла анайда ок Кош-Агаш аймактыҥ јеринде чума оору болдыртпазы јанынаҥ иштиҥ уч-турулталары шӱӱжилип кӧрӱлген.

Олег Хорохординниҥ темдектегениле, Роспотребшиҥжӱниҥ Алтай Республика аайынча башкартузы ла тергеениҥ башкарузы ортодо санитарно-эпидемиологиялык айалгаларла колбулу сурактар јанынаҥ ӧмӧ-јӧмӧ иш алдынаҥ бери тӧзӧлип калган.

«Иш јакшы тӧзӧлгӧн. Ол улайынча ӧткӱрилип турганыныҥ шылтузында тергееде тӧс кӧргӱзӱлер јанынаҥ айалга јылдаҥ јылга јаранат: ол тоодо сууныҥ, кейдиҥ, јердиҥ кыртыжыныҥ, аш-курсактыҥ, балдарды ӱредериниҥ ле ӧскӧ дӧ иш-керектердиҥ  чыҥдыйы. Балдардыҥ су-кадыгын јай ӧйинде тыҥыдарыла, текши байрамдарды, јарымкаларды ӧткӱрериле колбулу сурактар јаантайын санитарный врачтардыҥ ајару-шиҥжӱзинде болот. Оныҥ да учун бу керек-јарактарла колбулу бир де јаан тутак-једикпестер, кызалаҥ айалгалар болбогон, ӱзези ӧйлӱ-ӧйинде ле кеминде ӧдӧт» — деп, тергеениҥ башкараачызы айткан.

Оныҥ темдектегениле, санитарный службаныҥ ишчилери Кош-Агаш аймакта мынаҥ озо ӧйдӧ табылган чума оорула колбулу суракты кату шиҥжӱзинде тудат, гриппке удура вакцинацияны тӧзӧйт, јерлердиҥ санитарный арутажына јаан ајару эдет.

«Слердиҥ государственный јаҥныҥ, јербойында бойы башкарынарыныҥ органдарыла, јондыкла ӧмӧ-јӧмӧ ижигердиҥ шылтузында јербойында саниторно-эпидемиологиялык айалга турумкай бойынча артат. Албаты-јонныҥ су-кадыгын чеберлеп алары ла јадын-јӱрӱминиҥ чыҥдыйын бийиктедери јанынаҥ бис мынаҥ да ары ӧмӧ-јӧмӧ иштеериске быжу иженедим» — деп, Олег Хорохордин айткан.

Роспотребшиҥжӱниҥ тергеелик бӧлӱгиниҥ јааны Леонид Щучинов докладында темдектегениле, јерлердиҥ санитарный арутажы ла јарандырары јанынаҥ ӧмӧ-јӧмӧ иш тӧзӧлгӧн. Ол ок ӧйдӧ сӱрее-чӧпти јууры, чыгара тартары ла оныҥ переработказы јанынаҥ курч сурактар артканча: региональный операторлордыҥ ижин тӧзӧӧри, улус јаткан јерлерди јарандырарыныҥ ээжилерин бӱдӱрери, јербойында бойы башкарынарыныҥ органдары эл-јон ортодо санитарный јасакберимниҥ некелтелерин бӱдӱрери аайынча јартамалду иш ӧткӱрери јанынаҥ.

Ичер сууныҥ чыҥдыйын кажы ла неделе сайын шиҥжӱде тудуп турганыныҥ шылтузында санитарный јасакберимниҥ ээжи-некелтелерине келишпей турган колонкалардыҥ, башнялардыҥ тоозын эки катапка астадар арга болгон деп, ол темдектеген. Бу јанынаҥ сурак Горно-Алтайскта, Кӧксуу-Оозы, Кан-Оозы ла Шабалин аймактарда аайлаштырылып калган. Је ол ок ӧйдӧ Майма, Турачак ла Чамал аймактарда бу сурак курч бойынча артат ла јербойында бойы башкарынарыныҥ органдарынаҥ ајару некейт.

Школдордыҥ санитарно-техникалык ла материально-техникалык тӧзӧлгӧлӧри јакшы јанындӧӧн кубулган. 2019 јылда бастыра школдорды јылу туалеттерле јеткилдеериниҥ, физкультурала, спортло тазыктырынарына јарамыкту айалгалар тӧзӧӧриниҥ сурактары јӱрӱмде бӱткен. Бу ок ӧйдӧ тергеениҥ баш государственный санитарный врачы ӱренчик балдарды, анчада ла кирелтезиниҥ кеми кирелӱ билелердиҥ балдарын аш-курсакла јеткилдеери јанынаҥ курч сурак турганын темдектеген. Ӱренчиктерди изӱ аш-курсакла јеткилдеериниҥ кеми 98 процент, је ол ок ӧйдӧ аш-курсактыҥ чыҥдыйы јанынаҥ сурактар бар.

Аш-курсактыҥ баазы улайынча бийиктеп те турган болзо, ӱренчиктердиҥ аш-курсагына чыгарылып турган субсидия акчаныҥ кеми канча јылдардыҥ туркунына кӧптӧдилбеген. Кезик јерлерде бир ӱренчикти азыраарына кӱнине келижип турган акчаныҥ кеми 11 салковой. Ӱренчиктиҥ аш-курсагыныҥ чыҥдыйын бастыра ээжилерге келиштирерге, бу акчаныҥ кеми 40 салковойдоҥ ас эмес болор керек. Акча-манат једишпей турганы азыраштыҥ чыҥдыйына салтарларын јетирет, анчада ла ыраак аймактарда.

Роспотребшиҥжӱниҥ тергеелик башкартузыныҥ јааныныҥ аҥылап темдектегениле, Кош-Агаш аймактыҥ јеринде чума оору болбозын јеткилдеери олордыҥ службазыныҥ тӧс ајарузында болгон. Аймактыҥ эл-јоныныҥ ла айылчыларыныҥ тоозынаҥ 18 муҥ кижиге вакцинация эдилген, малчылардыҥ турлуларыла улай шиҥдештӱ јорыкташ тӧзӧлгӧн   болгон. Мынаҥ озо ӧйдӧ тарбагандарда чума оору табылган јер  улайынча шиҥделген, бу оору монгол јериндӧӧн тарап-таркап барбазын јеткилдеер иштер ӧткӱрилген.

—Јеткерлӱ оорулар гран ары јанынаҥ келбезин јеткилдеерге, Тожоҥтыдагы санитарно-карантинный пунктты јепсел-јазалдарла јеткилинче јепсеериниҥ сурагыныҥ аайы-бажына чыгар керек — деп, Леонид Щучинов айткан.

Эл-јонныҥ су-кадыгын чеберлеп алар тӧс ууламјылу иштердиҥ бирӱзи гриппке иммунизация аайынча иш ӧткӱрери болуп јат. Бу ла ӧдӱп јаткан сезондо 109 муҥ кижиге эмезе республиканыҥ эл-јоныныҥ 50 процентине прививкалар тургузары пландалган. Тургуза ӧйдӧ 46 муҥ кижиге прививка тургузылып калган.

Баш государственный санитар врачтыҥ аҥылап айтканыла, текши шиҥжӱ иш 100 процентке бӱткен. Аргачылык иштиҥ субъекттерине административный јӱктиҥ кемин јабызадары улалганча.  Ол ок ӧйдӧ планга ӱзеери шиҥжӱлердиҥ тоозы эки катапка астаган ла олор бастыра шиҥжӱ иштердиҥ 32 проценти болгон.

РФ-тыҥ санитарно-эпидемиологиялык службазы тӧзӧл-гӧниниҥ кӱнине учурлай, ол сыгын айдыҥ 15-чи кӱнинде темдектелет, озочыл иштӱлерге кайралдар табыштырылган.

Профессионал ижинде једимдери, Алтай Республиканыҥ јеринде јарамыкту санитарно-эпидемиологиялык айалга болорын ла эл-јонныҥ су-кадыгын корыырын јеткилдеерине камаанын јетиргени учун АР-дыҥ башчызыныҥ, башкарузыныҥ Быйанду самараларыла Роспотребшиҥжӱниҥ Алтай Республика аайынча башкартузыныҥ башкараачызы Леонид Щучинов, бу башкартуныҥ санитарный шиҥжӱ аайынча бӧлӱгиниҥ јааны Елена Кичинекова, башкартуныҥ Шабалин ле Чамал аймактардагы территориальный бӧлӱгиниҥ јааны Александр Иванов, Кӧксуу-Оозы ла Кан-Оозы аймактардагы территориальный бӧлӱгиниҥ јааны Юрий Кыймаштаев кайралдаткан.

Роспотребшиҥжӱниҥ ишчилерине уткуулду сӧзин тергеениҥ прокуроры Николай Мылицын айдып, прокуратура санслужбала кожо эл-јонныҥ су-кадыгын чеберлеп алары јанынаҥ элбек кемдӱ иш ӧткӱрип турганын темдектеген. Бу ӧмӧ-јӧмӧ иш мынаҥ да ары улалар деген.

Коллегияныҥ јуунында анайда ок ӧскӧ дӧ бир канча сурактар кӧрӱлген.

АР-дыҥ башкарузыныҥ пресс-службазы