Алтайдын Чолмоны

Јӱрегиле эмди де јиит

08.10.2019

Кан-Оозы аймактыҥ јаан деген јурттарыныҥ бирӱзинде, Кырлыкта, ветерандардыҥ совединиҥ jааны болуп В.Ш. Мюсова иштегенинеҥ бери удай берди.  Јурттыҥ ветерандары јӱректериле эмди де јиит деп айтса, бир де јастыра болбос, олор јурттыҥ, аймактыҥ, керек дезе республиканыҥ јондык керектеринде эрчимдӱ турушканча, бойлорыныҥ ойын-концерттериле эл-јонды сӱӱндиргенче.

Бу јуукта мен В.Ш. Мюсовага јолугып, культураныҥ ченемелдӱ ишчизине тоолу сурактар бердим.

—Валентина Шурлаевна, ары кӧрӧлӧ, бери эбиргелегисте јаан јаштулардыҥ айлыгы ойто ло једип келди. Аймактыҥ ветерандарыныҥ былтыргы туштажузы Кырлыкта сӱрекей јылу ла кӧдӱриҥилӱ айалгада ӧткӧн деп уккам, оны эске алынган болзогор…

—Кӱндер чубажып, айлар айланып, кӱреҥ кӱс келгенде, Россия тергеезинде jаан jаштулардыҥ айлыгы темдектелет. Бу ӧйдӧ олорго аjару эдилет, туштажулар ӧткӱрилет, болуш jетирилет, быйанду сӧстӧр айдылат. Ондый туштажулардыҥ бирӱзи былтыр ӱлӱрген айда бистиҥ јуртта ӧткӧн.

Кырлыктагы клубтыҥ ла библиотеканыҥ ишчилери, ветерандардыҥ соведи jаан jаштулар ортодо кожоҥныҥ «Эки jылдыс» деп кӧрӱ-маргаанын ӧткӱрди. Келген туружаачыларды сценага кычырып, jурт администрацияныҥ специализи Ч. Н. Токова ла мен уткыдыс.

Кӧрӱниҥ ээжилери аайынча эки кожоҥ кожоҥдоор керек. Бастыра 14 дуэт, 28 кижи турушты. Олор — Кырлык, Мӧндӱр-Соккон, Кӧзӱл, Беш-Ӧзӧк, Экинур, Моты-Оозы, Кулады, Оро, Бичиктӱ-Боом, Кан-Оозы jурттардаҥ келген jаан jашту улус.

Јажап салган улуска кӧп неме керек јок, эптӱ бир учуралда бистиҥ адысты да адап салза сӱӱнерис, оныҥ учун келген айылчылардыҥ ады-јолын адап салайын.

Экинурдаҥ  Раиса Амыровна Темеева – ол эҥ jаан jашту кижи, эки ӱлгерлик бичик чыгарган,  Кантырова Роза Трофимовна – культурада иштеген ветеран, кеберкек, jайалталу jаанак.

Кан-Оозынаҥ Светлана Мартыновна Кульдина – алтай кеп-кийимдер кӧктӧӧр ус, аргачы, колы элкем jерлежис, тӧрӧл jерине келип, соныркада турушканы сӱӱндирди. Мекечинова Александра Кичекпеевна – бастыра jӱрӱминде садуда иштеген, oмок-седеҥ, ойынзак, эмдиге балдарыла кожо кӱчи jеткенче иштеп jӱрет.

Оро jурттаҥ: Надежда Ивановна Каштаева ла Расул Нонуков коо jараш ӱндериле кожоҥдоордо, залда отурган улус изӱ колчабыжула токтобостоҥ уткыды. Jеҥӱни бу дуэт алып согорында бажынаҥ ала алаҥзу jок болды.

Бичиктӱ-Боомноҥ Светлана Алексан-дровна Кыдыева ла Светлана Тойлошевна Байталакова бистиҥ jерге экинчи катап келди. Баштапкы катап келеле, «Песочница» деп сценкада кичинек кызычактыҥ ла баштак уулчактыҥ сӱр-кеберин сӱреен jакшы ойногон, бистиҥ улус олорды бӱгӱнге jетире ундыбаган. Комсомолдыҥ 100 jылдыгына учурлалган «Тревожная молодость» деп кожоҥына ак фартукту, тӧжинде комсомольский значокту, бажында jаан ак бантиктӱ чыгып, кӧрӧӧчилерди каткыртты, сӱӱндирди. Светлана Александровна  ветерандардыҥ  совединиҥ  jааны, бу экӱ ойынзак, кокырчы, шулмус jаанактар, бистиҥ jурттыҥ улузыныҥ санаазында узак артып калар.

Моты-Оозынаҥ  келген  дуэт Эльвира Алексеевна Делдошпоева ла Татьяна Борсоноковна Адышева, «Ӱлӱрген» ӧмӧликтиҥ наjылары, кожо jорыктаган, концерттеген, «Кӱреелей» ӧмӧликтиҥ туружаачылары, башкараачызы Наталья Ивановна Орусова, аймак ичинде, республикада  ады  jарлу артисттер.

Мӧндӱр-Сокконноҥ Светлана Сӱнеровна Чичканова ла Адабас Кыпчакович Сапышев «Jаҥы Алтай» деп кожоҥын кожоҥдоордо, улус jарадып, олорло кожо кожоҥдоды. Jаан jашту эр кижи турушканы солун болды.

Лилия Семеновна Такысова ӱлгерлик jуунты чыгарган, ветерандардыҥ совединиҥ турчызы, спортло jилбиркеер, волейбол ойноор jаанак. Вера Ильинична Санашева кожоҥчы, омок-седеҥ, иштеҥкей эне ле карган эне.

Кӧзӱлдеҥ Ольга Александровна Анатова ла Ольга Jелечиновна Бакрасова коо, ӱнгӱр  ӱндериле  улусты кайкатты. Кочкор айда ӧткӧн «Ойно, чурана» деп кӧрӱде Ольга Александровна бистиҥ jуртка келип, чуранала бойы ойноп кожоҥдогонын бистиҥ улус ундыбаган.

Кырлыктаҥ Раиса Якашевна Бобокова — педагогический иштиҥ ветераны, волейбол, теннис, шашка ойноорын сӱӱйт, Татьяна Петровна Амырова —  баркаларыныҥ кару карган энези. Ол тоодо мен, Мюсова Валентина Шурлаевна, — ветерандардыҥ совединиҥ jааны, культпросвет иштиҥ ветераны. Светлана Кӱндӱчиновна Тутина — jурт Советтиҥ депутады, ветерандардыҥ совединиҥ турчызы, балдарыныҥ кару энези, баркаларыныҥ сӱӱген jаанагы. Ончозы «Ӱлӱрген» ӧмӧликтиҥ туружаачылары.

Беш-Ӧзӧк jурттаҥ келген Зоя Кыпчаковна Киндикова ла Лидия Николаевна Чылбакова кӧгӱстеҥ чоройлоп чыккан jаҥар кожоҥын чӧйӧӧ, jайым,  ӱспей апарарда, угарга jакшызын, jаражын! Залда отурган улустыҥ эди-каны jымырады.

Кулады jурттаҥ соныркада ӱч дуэт келди. Зинаида Михайловна Бакчабаева школдо кӱӱниҥ ӱредӱчизи болуп иштеген, тургуза ӧйдӧ балдардыҥ садында ол ло ижин улалтат. Нина Шкаковна Чекурашева ветерандар совединиҥ jааны, jондык иштердиҥ эрчимдӱ туружаачызы. Бу дуэт бойын сценада тудунып билериле аҥыланды.

Елена Телесовна Мандаева – культпросвет иштиҥ ветераны, «Jыламаш» ӧмӧликтиҥ башкараачызы болуп иштеген. Валентина Тодошевна Ченчаева, бу ӧмӧликтиҥ кожоҥчызы. Бу дуэт музыка jок кожоҥдогоны улуска jараган.

Шумаровтордыҥ билезин улус изӱ колчабыжула уткыды. Кыдраш Сергеевич шоорло ойногон, эш-нӧкӧри бистиҥ jерлежис Эмма Сарыевна jараштыра биjелеп туруп кожоҥдогонын кӧрӧргӧ солун, jараш ла jилбилӱ болды.

—Жюриде кандый улус болды?

—Жюри-камысты Лариса Владимировна Темеева билгир баштап апарды, ол Кан-Оозынаҥ, Радмила Можлаева – ады jарлу кожоҥчы, Кырлыктаҥ  Анна Кудачиновна Мышлакова – Бичиктӱ-Боомноҥ, Вера Айдыновна Тоедова – Моты-Оозыныҥ ветерандарыныҥ jааны, Лидия Чиндаковна Бочкина — Куладынаҥ, Наталья Анисимовна Мюсова, ветерандар совeдиниҥ турчызы, Kырлыктаҥ.

—Валентина Шурлаевна, солун ла јилбӱлӱ бу маргыжуныҥ јеҥӱчилдери кемдер болды не?

—Кӧрӱниҥ турултазыла Гран-при сыйды Оро jурттаҥ Н. И. Каштаева ла Р. Нонуков aлдылар. Баштапкы jерде — Кырлыктаҥ Р. Я. Бобокова ла Амырова, экинчи jерде — Э. А. Делдошпоева ла Т. Б. Адышева, ӱчинчи jерде — Н. Ш. Чекурашева ла З. М. Бакчабаева, С. С. Чичканова ла А. К. Сапышев.

Бастыра туружаачылар дипломдорло  кайралдатты, сыйлар берилди,  курлар курчалды, айылчыларды  курсак-тамакла  клубтыҥ, библиотеканыҥ ишчилери ле ветерандар совединиҥ улузы кӱндӱледи.

—Кандый ла байрамды ӧткӱрер тушта озо ло баштап спонсор-болужаачылар керек, олордыҥ ады јолын адаган болзогор…

—Бу байрамды ӧткӱрерине jаан болужын jетирген jерлештеристи адаайын: jурт администрацияныҥ  jааны, бу јуукта јада калган  В. Т. Байрышев, «Наша кухня» столовыйдыҥ jааны Н. И. Мюсова, «Механизатор» магазинниҥ jааны Э. Ф. Мызин, «Ткани» магазинниҥ jааны С. М. Кульдина.

Курсак-тамакла, акча-манатла болушкан клубтыҥ  ишчилери: Р. А. Можлаев, А. А. Шагаева, Л. К. Шаптыева, А. П. Амырова, А. А. Можлаев, библиотеканыҥ  ишчилери: С. Е. Саватаева, Н. Ч. Байрышева, Д. Ч. Алдырбасова.  Ветерандардыҥ совединиҥ турчылары: З. Т. Кабарчина, С. К. Тутина, Н. А. Мюсова, А. Д. Кыйгасов, А. Т. Манжина, В. Я. Мерюшева, Л. С. Тоедова, Е. К. Бабакова, А. А. Шатина. «Ӱлӱрген» ӧмӧликтиҥ кӱӱлик  башкараачызы  Р. В. Можлаева.

Сценаны jарандырган ӱредӱчи А. А. Мюсова, Г. В. Ажанарова, М. П. Мишкина, С. В. Тижинова, А. А. Трыхманова, А. Г. Мерюшева, А. Теркишева, Р. А. Битешева, Г. А. Айтпасова, Т. Т. Шатина, Г. Н. Кыйгасова, З. В. Бодина, В. Б. Теркишева, А. Т. Уйгулукова, Ю. К. Иташева, С. В. Бодина.

Бу улуска ла бисти jӧмӧжип, jаан болужын jетирген ончо jерлештериске кучакка батпас jаан быйанысты айдып турубыс. Арга-чыдалар астабазын, ару кӱӱнер ӧчпӧзин,  колор кокту, барлу-торлу jадыгар.

Узак jылдардыҥ туркунына jондык иштерде, кӧрӱ-маргаандарда ла байрамдарда эрчимдӱ туружып келген, jажы jаан да болзо, jӱреги jиит ветерандар карда, шуурганда кӱчсинбей, Кырлыкка келгени учун jаан быйанысты айдып турубыс.

Арка-сынаар jеҥил jӱрзин,

Арыбазын, чылабазын,

Кӧксигерде јарык от ӧчпӧзин,

Омок-седеҥ, су-кадык jӱрӱгер!

—Јилбӱлӱ куучыныгар учун Слерге јаан быйанымды айдып турум, Валентина Шурлаевна. Тӧрӧл јуртымныҥ ветерандарын, бастыра эл-јонын јаан јаштулардыҥ айлыгыла уткуп, су-кадык, ырыс кӱӱнзейдим!

Эрмек-куучынды ТенишТОХНИН ӧткӱрген

Фотојурукта: В. Мюсова (ортозында), јеендери, культураныҥ эрчимдӱ ишчилери Радала, Алинала кожо