Настройки отображения

Размер шрифта:
Цвета сайта:
Ностройка изображения
Ностройка изображения

Настройки

Алтайдын Чолмоны

Суркураган сур-јылдыстар ойыны

15.10.2019

Балдардыҥ  республикан тӧс библиотеказында ӱлӱрген айдыҥ 10-чы кӱнинде «Јылдызыҥ сениҥ кӱйзин» («Зажги в себе звезду») деген баштапкы талалык кӧрӱ-маргаан ӧтти.

Россияда ӧдӱп јаткан Театрдыҥ јылына учурлалган талалык кӧрӱ-маргаанда республиканыҥ библиотекаларыныҥ кычыраачылары, ӱренчиктер эрчимдӱ, кӱӱнзеп ле јилбиркеп туруштылар.

Балдардыҥ республикан библиотеказы солун кӧрӱ-маргаанды Алтай Республиканыҥ культура аайынча министерствозыныҥ јӧмӧлтӧ-болужыла белетеп ӧткӱрген. Кӧрӱ-маргаанныҥ амадузы балдарга јайалтазын, аргаларын чечери аайынча тӧзӧмӧлдӱ иштеп јаткан библиотекалардыҥ озочыл ченемелин таркадары, арткан библиотекалар олордоҥ јозок алып, бу ишти кӧндӱктирери. Кычыраачы ӱренчиктерди театрал телекейле таныштырары, театрал культурага јилбӱзин ачары. Ойын, бу учуралда театрал бӱдӱм, ажыра балдардыҥ ортодо кычырарыныҥ учурын кӧдӱрери. Олордыҥ ич-телекейиниҥ ӧзӱмине база бир тебӱ берер деп айдарга јараар. Јайалталу балдарды илелеп, олорды оноҥ ары ӧскӱрер, јилбиркедер айалганы тӧзӧӧри. Онойдо ок јӱзӱн-башка культуралык ла јартап ӱредер, таскадар программалар ла ӱлекерлер аайынча једимдӱ иштеп јаткан библиотекалардыҥ јайаандык ижин јӧмӧӧри деп айдар керек.

Кӧрӱ-маргаанныҥ окылу жюризиниҥ председатели балдардыҥ республикан библиотеказыныҥ јааны Айсулу Белекова, турчылары – Алтай Республиканыҥ нерелӱ артизи, актер Виталий Перчик, Алтай Республиканыҥ культуразыныҥ нерелӱ ишчизи Николай Багыров, наадайлардыҥ «Жар-Птица» деген театрыныҥ худбашкараачызы Светлана Чудновская, Алтаистиканыҥ С. С. Суразаковтыҥ адыла адалган билим-шиҥжӱлӱ институдыныҥ билим ишчизи Айару Тохтонова.

«Јылдызыҥ сениҥ кӱйзин» деген кӧрӱ-маргаанда балдардыҥ тӧрт библиотеказы турушты. Балдардыҥ республикан библиотеказыныҥ школго јӱргелек болчомдор ло оогош класстардыҥ балдары аайынча  бӧлӱги С. Михалковтыҥ «Зайка-зазнайка» деген чӧрчӧгин (режиссер-тургузаачызы Виктория Воропаева) кӧргӱсти.

Балдардыҥ Улагандагы библиотеказы алтай албатыныҥ «Ырысту» чӧрчӧгин белетеп экелген.  Ойын-кӧргӱзӱниҥ режиссеры библиотекадагы театрдыҥ башкараачызы ла библиотеканыҥ јааны Алина Тазранова ла Улагандагы школдыҥ 4-чи клазыныҥ ӱренчиктери.

Кан-Оозындагы А. Калкинниҥ адыла адалган тӧс модельный библиотеканыҥ балдардыҥ бӧлӱги орус албатыныҥ «Заюшкина избушка» деген чӧрчӧк аайынча тургускан ойын-кӧргӱзӱзин экелди. Библиотекадагы театрдыҥ башкараачылары балдардыҥ бӧлӱгиниҥ јааны Роза Манатаева, кычырар залдыҥ баш библиотекари Неля Кыдрашева. Ойын-кӧргӱзӱде 3-чи класстыҥ ӱренчиктери ойноды.

Чопоштоҥ В. Чаптыновтыҥ адыла адалган библиотека, Чопош јурттыҥ культура байзыҥы Агния Бартоныҥ  чӱмдемелдери аайынча тургускан «Все девчонки – задаваки» деген ойын-кӧргӱзӱни (режиссеры СДК-ныҥ худбашкараачызы Ольга Хорошавина) экелдилер.

Республика кеминде баштапкы катап ӧткӱрилген кӧрӱ-маргаан, байла, туружаачыларга да, кӧрӧӧчилерге де јараган деп айдарга јараар. Ойын-кӧргӱзӱлерди тургусканы, јиит актерлордыҥ ойыны, кеп-кийимдери, ээлгир, эптӱ кыймыгулары, ойын-кӧргӱзӱлердиҥ кӱӱлик ӱйдежӱзи, декорациязы тыҥытту болды. Балдардыҥ сценада ойыны, тудуныжы, куучын-эрмеги ойногон сӱр-кеберлерине эптӱ келишти. Мында библиотекарьлардыҥ, режиссерлордыҥ јайаандык ижи, байлык ченемели, кажы ла баланыҥ ич-телекейиниҥ аргаларын, байлыгын сӱреен чындык ла толо ачканы јарамыкту. Кажы ла  бала бойыныҥ ойногон сӱр-кеберине јакшы келишкенин јаҥыс ла кайкаары артат.

Кӧрӱ-маргаанды ӧткӱреечилер залда отурган балдарга театрдыҥ телекейи аайынча сурактар да берип турдылар. Олордыҥ айткан табышкактарыныҥ карууларын чӱрче ле айдып, билериле-билгириле маргыштылар. Јалакай ӧткӱреечилердиҥ айткан модор сӧстӧрин тӱрген ле туктурылыш јогынаҥ айдарга балдарга да, јаан да улуска сӱреен јилбилӱ болды.

Балдардыҥ кажызын ла алза, јайалталу, ойыны чындык. Темдектезе, Улаганнаҥ келген театрдыҥ  балдары «Ырысту» деген чӧрчӧкти су-алтай јараш, байлык тилиле бийик кеминде ойноды. Балдарга, кӧрӧӧчилерге мында куурган чаракты соготон сокыга сокбалала согып јатканын, кӱпте каймакты быжып јаткаганын, Ырыстуныҥ шоорло ойногонын кӧрӧргӧ сӱреен јилбилӱ болды. Алтай улустыҥ эдинген-тудунган эдимдериле танышканы тузалу ине.

Бу чӧрчӧктӧ автордыҥ адынаҥ Амыр Тадышев турушты. Ырыстуны сагал сӧӧктӱ Арина Телекова бийик кеминде ойноды.  Јада-тура бу кызычактаҥ, айса болзо,  је ле деген артист чыгардаҥ айабас. Ак каанды Валерия Чокова, абакайын Анастасия Сандяева, кызын Айсуру Конушева, уулын Даниил Натов, Телтекпей камды Ренат Кобенов, карган ӧрӧкӧнди Кристина Топчина ойнодылар.

Кан-Оозынаҥ келген јиит артисттер Соня Ивакина, Милана Ороева, Семен Крашенин, Андрей Азарин, Зайнап Кудачина, Ильсур Акулов јакшы ойынын кӧргӱстилер. Ӱчинчи класстыҥ ӱренчиги Ильсур Акулов интернеттеҥ ӱренип алган јараш бијезин, рэп-брейк, кӧргӱсти.

Чамал аймактыҥ Чопош јуртынаҥ келген балдар тыҥытту болды. Ойын-кӧргӱзӱде онго шыдар кызычактар, уулчактар ӱлгерлерди чокым, јарт куучындап, ол ӧйдӧ ойногоны чындык. Мында Клим ле Ульяна Хорошавиндер, Алиса Раданевич, Полина Чевалкова ла оноҥ до  ӧскӧлӧри бийик кеминде кычырды, ойноды.

Литературалык-театрал кӧрӱ-маргаанды «Зайка-зазнайка» деген јараш чӧрчӧгиле балдардыҥ республикан библиотеказы ачты. Ойынныҥ режиссер-тургузаачызы бӧлӱктиҥ библиотекари Виктория Воропаева бойы тӱлкӱниҥ сӱр-кеберин ойноды. Мында Ева Петренко, Максим Курсаев, Иван Попов, Полина Анохина, Валерия Диятова, Ангелина Ойноткинова, Александр Анышев сӱр-кеберлерди јакшы ойноды.

Кӧрӱ-маргаанныҥ окылу жюризине јеҥӱчилдердиҥ ады-јолдорын адаарга кӱчке ле келишти. Нениҥ учун дезе мында Айсулу Егоровнаныҥ айтканыла, ончозы талдама, бийик кеминде ойногондор.  Мынаҥ ары бу кӧрӱ-маргаанды ӧткӱрерин улалтар деген јолду шӱӱлтелер айдылды. Јылдыҥ ла эмес те болзо, је эки јылдыҥ бажында ӧткӱрери јанынаҥ шӱӱлтени кӧрӧрис деп, А. Белекова кӧрӱ-маргаанныҥ ачылтазында айтты.

«Јылдызыҥ сениҥ кӱйзин» деген баштапкы талалык литературалык-театрал кӧрӱ-маргаанныҥ јеҥӱчилдери:

«Эҥ артык театрал ойын-кӧргӱзӱ» – алтай албатыныҥ «Ырысту» деген чӧрчӧги (башкараачызы А. Тазранова);

«Эҥ артык театрал ӧмӧлик» — Чопоштоҥ В. Чаптыновтыҥ адыла адалган библиотека, Чопош јурттыҥ культура байзыҥы (башкараачызы О. Хорошавина);

«Эҥ артык чӱмдемел дизайн» деген ууламјыда «Зайка-зазнайка» орус албатыныҥ чӧрчӧги (башкараачызы В. Воропаева);

«Кӱӱле эҥ артыгы» – «Заюшкина избушка» орус албатыныҥ чӧрчӧги (башкараачылары Р. Манатова, Н. Кыдрашева);

«Эҥ артык актер/актриса» деп ууламјыда – Арина Телекова, Анастасия Сандяева (Улаган), Ильсур Акулов, Милана Ороева (Кан-Оозы), Клим ле Ульяна Хорошавиндер (Чопош).

Кӧрӱ-маргаанныҥ туружаачыларын јолду, једимдӱ јайаан иштериле жюриниҥ турчызы Виталий Перчик уткыды. Ол уткуулду сӧзинде: «Театрдыҥ јылы тӱгензе де, је слер тӱҥей ле театрга јӱргер, ойын-кӧргӱзӱлерде турушкар, ойногор. Кажы ла кижиниҥ ӧзӧгинде бойыныҥ театры ла бойы јайалталу актер болгонын ундыбагар. Је онойдо ок бойоорды сӱӱп ле тооп јӱрерин ундыбагар» деп айтты.

Театрал байрам болгон адында библиотекада театральный буфет иштеди. Библиотеканыҥ ӧмӧлиги туружаачыларды, кӧрӧӧчилерди, айылчыларды сӱреен тату, ток аш-курсакла кӱндӱледилер. Јаан кӧдӱриҥиге ыраак јолдоҥ келген балдарга сӱреен јакшы байрамдык сый эткен библиотеканыҥ ӧмӧлигине јаан быйан. Балдар тал-тӱштиҥ кийнинде эл театрда ӧдӧтӧн экскурсияга јолын туттылар. Библиотекага јӱрер, кычырар, театрал кружокто туружары сӱреен керектӱ деп, ӧткӧн ойын-кӧргӱзӱ лапту кереледи.

К. ПИЯНТИНОВА

ТОП

«Баатырларыс ойгонып калды…»

(Башталганы 1-кы номерде) «Алтын-Эргек» кай чӧрчӧкти сценада «Ээлӱ кайдыҥ» турчыларыла кайлап отурыс. Ол тушта мениле саҥ башка учурал болгон. Кандый да ӧйдӧ сӱнем чыга бергендий, бойымды ӱстинеҥ тӧмӧн ајыктап турум. Топшуур согуп турганымды кӧрӧдим. Ол ло ок ӧйдӧ коштойындагы, алдыгы, ӱстиги телекейлерге јӱрӱп, олордо не болуп турганын, ондогы јӱрӱмди база кӧрӱп турум. Ончо ло бойым

Малдыҥ сӧӧк-тайагыла тудуш јаҥдар

Кыптунак Малды сойгон кийнинде эҥ ле озо этле кожо кыптунакты кайнадар учурлу. Јаак Эки јаакты айрыйла, бирӱзин тургуза ла кайнадар. Оноҥ башка эки јаак јадала, «арткан этти јип салар». Ол тушта этти јизе, курсакка бодолбос. (К. И. Санин) Кары Карыны энедеҥ јаҥыс бӱткен кижи јарбас керегинде албатыда чӱм-јаҥ бар. Оныла колбулу мындый кеп-куучын арткан: «Бир

Јаҥарыс бистиҥ Алтайга јаҥыланзын

Јаҥы Койон јылдыҥ бажында телеҥит јаҥарыс коштойындагы Алтай крайда профессионал студияда јыҥыраганын интернетле «нӧкӧрлӧжип» турган улус уккан-кӧргӧн лӧ болбой. Оны кӧргӧн кижиниҥ база ла катап «Улаган тыҥ!» деп, кӧксине чабынар кӱӱни келер. Бу узак јолды кӱчсинбей, Улаган аймактыҥ кеендикти, узанышты ла спорттыҥ албаты бӱдӱмдерин элбедер тӧс јериндиҥ башкараачызы Мерген Тельденовко, Алтай Республиканыҥ ат-нерелӱ артисттери Марина