Алтайдын Чолмоны

Јаркынын сыйлаган јайалта

18.10.2019

Бийик кайралдар —

Јабаганныҥ ӱредӱчилеринде

Кан-Оозында Ӱредӱчилердиҥ кӱнине учурлалган јаан байрамдык кӧдӱриҥи ӧткӧн.

Балдардыҥ ла јаш корболордыҥ јайалтазын чечип, ич-телекейиниҥ байлыгын билгир тузаланарына, су-кадыгын тыҥыдарына јарамыкту иштеп јатканын баалап, таланыҥ балдарыныҥ ӱзеери ӱредӱлигиниҥ ӧмӧликтерине, ӱредӱчилерине ӱредӱликтиҥ устарыныҥ профессионал байрамы ӧйинде бийик ле јолду кайралдар табыштырылды. Бӱгӱнги кӱнде балдардыҥ ӱзеери ӱредӱзине, онойдо ок ӱредӱдеҥ бош, чӧлӧӧ ӧйин тузалу ӧткӱрерине јаан ајару эдилет.

Кӧдӱриҥи ӧйинде Россия Федерацияныҥ албаты ӱредӱлигиниҥ ле билимниҥ ишчилериниҥ профсоюзыныҥ бӱдӱреечи комитеди балдардыҥ ӱзеери ӱредӱзиниҥ 100 јылдыгыла једимдӱ иштӱ ӱредӱчилерге «Балдардыҥ ӱзеери ӱредӱзиниҥ 100 јылдыгы» деген бийик кайралды — медальды табыштырдылар.

Мындый бийик кайрал Јабагандагы орто ӱредӱлӱ школдыҥ ӱредӱчилери Ада Чичкаковага ла Ольга Саналовага табыштырылды. Бу байлык ченемелдӱ ӱредӱчилер эҥ бийик категориялу. Олор иштеп тура, ӱредӱликтиҥ ченемели ажыра бойлорыныҥ узын, билгирин бийиктедери јанынаҥ тыҥытту иштеген. Онойдо ок Ада Ивановна ла Ольга Айабасовна јаҥыс та тӧрӧл школыныҥ эмес, је анайда ок јурт јеезениҥ, аймактыҥ јондык јӱрӱминиҥ эрчимдӱ туружаачылары.

Ольга Саналова технологияныҥ ӱредӱчизи. Он сегис јыл ак-чек иштеп, кӧп балдарды ӱредип, јӱрӱмниҥ јолына чыгарган. Ол бу јилбилӱ ишке энези Тамара Ишмина ажыра келген. Тала кеминде ченемелдӱ, озочыл ӱредӱчи болгон Тамара Алексеевна кызына оогоштоҥ ала ӱредӱчиниҥ ижиниҥ учурын јартаган. О. Саналова једимдӱ ижи учун кӧп тоолу Кӱндӱлӱ грамоталарла, Быйанду самараларла кайралдаткан. Олордыҥ тоозында АР-дыҥ ӱредӱ ле билим аайынча министерствозыныҥ, Эл Курултайдыҥ Кӱндӱлӱ грамоталары. 2015 јылда аймак кеминде ӧткӧн «Јӱрегимди — балдарга»  деген кӧрӱ-маргаанда, «Эпши. Биле. Јайаандык» деген талалык фестивальда «Мениҥ јилбӱӱм» деп ууламјыда јеҥӱчил болгон. Ол онойдо ок Саха-Якутияда  В. Афанасьевтиҥ чыкканынаҥ ала 100 јылдыгына учурлалган бастырароссиялык этнопедагогикалык Волковский кычырыштарда турушкан.

Ада Ивановна географияныҥ ӱредӱчизи, 32 јыл стажту. 2009 јылдаҥ ала школдо лесничество аайынча «Јажыл телекей. Мӧш» деген кружоктыҥ башкараачызы. Бу кружокто ӱренчиктер ӱзеери билгир алып, шиҥжӱлӱ иш ӧткӱрер аргалу. Школдогы лесничествоныҥ туружаачылары ар-бӱткенди корыыры јанынаҥ тузалу, јартамалду иш ӧткӱрет. Тӧрӧл јериниҥ кайкамчылу ар-бӱткенин, байлыгын корыыр иште кӱчи јеткенче болужат. 2011 јылдаҥ бери оныҥ программазыла школдогы лесничествоныҥ турчыларына «Росинка» деген палаточный лагерь иштеген.

Ада Ивановнаныҥ ӱренчиктери-ниҥ эске алынганыла, бу ӱредӱчи сӱреен јилбилӱ уроктор ӧткӱрет. Географияныҥ урокторында ӱредӱ-чизи глобусла, картала кӧргӱскенде, олор кӧп ороондорло јорыктайтан. Ӱренчиктериниҥ темдектегениле, олорго телекейде эҥ ле бийик мӧҥкӱлерди, олордыҥ ады-јолдорын, бийигин ӱренерге сӱреен јарайтан. Онойып ла јилбиркеп, оныҥ кружогына јӱргилеген. Кала јаар школьный лесничестволордыҥ следына да барган. Кан-Оозыныҥ лесничествозыныҥ лесниктериле ӧмӧ-јӧмӧ иштеп, чаал агаштар тарып отургыскандар. Јайдыҥ ӧйинде ол агаш-чаалдарды кичееп, чымалыныҥ уйаларын манап, тоҥмок сууларды арчып-арутаган.

Керек дезе «Эл Алтай» ГТРК-даҥ репортерлор келип, ӱренчиктерле куучындажып, «Солундарда» кӧргӱскен. База ажуларды арчып јазаган. Сӱрее-чӧпти, болуштопторды јууп, таарлаган. Јол-јорыкла келген айылчылар, туристтер Алтайды тоозын, баалазын деп амадагылайт.

Кружоктыҥ турчызы Арам Долчин лесничествоныҥ Казаньда ӧткӧн съездинде турушкан. Школды божоткон балдар ар-бӱткенде палаточный лагерьде ӧткӱрген кӱндерин јылу эске алып, бойыныҥ ӱредӱчизине быйанду јӱрет. Ӱредӱчиге эҥ јаан сый — балдардыҥ јылу, быйанду сӧстӧри ине.

Ада Ивановна јылдыҥ ла «Кышкыда куштарды азырагар», «Ӧртти болдыртпайлы», «Ару суу», «Чибичек», куштардыҥ, сууныҥ, јердиҥ кӱндерин ле ӧскӧ дӧ кӧп байрамдарды бийик кеминде ӧткӱрет.

2017 јыл Экологияныҥ јылы болуп ӧдӧрдӧ, школдыҥ «Јажыл телекей. Мӧш» деген лесничествозы республикан кӧрӱ-маргаанда баштапкы јер алган эди. Байлык ченемелдӱ Ада Чичкакова једимдӱ ижи учун АР-дыҥ башкарузыныҥ, онойдо ок ӱредӱ ле билим аайынча республикан министерствоныҥ Кӱндӱлӱ грамоталарыла кайралдаткан. 2017 јылда бу ӱредӱчи аймак кеминде ӧткӧн «Јӱрегимди — балдарга» деген кӧрӱ-маргаанда јеҥӱчил болгон.

Јабаган јурттыҥ эл-јоны Ада Чичкакованы, Ольга Саналованы бийик ле јолду кайралдарыла акту кӱӱнинеҥ уткуп, быйанду ла тузалу ижинде јаан ла јаҥы једимдер кӱӱнзеп јат.

Г. КЕСТЕЛЕВА,

иштиҥ ветераны,

Јабаган јурттаҥ