«Алтын кӱс-2019» кӧрӱде турушкандар

22.10.2019

Алтай Республиканыҥ делегациязы ӱлӱрген айдыҥ 9-12 кӱндеринде јурт ээлемниҥ Москвада ӧткӧн «Алтын кӱс-2019» деген кӧрӱзинде турушкан. Тӧрт кӱнниҥ туркунына агропромышленный кӧрӱниҥ площадкаларында кӧп тоолу семинар-јуундар, мастер-класстар, бизнес-сессиялар, тегерик столдор ло конференциялар ӧткӧн. Алтай Республиканыҥ делегациязыныҥ турчылары олордыҥ бастыразына јуугында турушкан.

«Алтын кӱс-2019» кӧрӱниҥ кӧдӱриҥилӱ ачылтазында Россия Федерацияныҥ башкарузыныҥ председатели Дмитрий Медведев, башкаруныҥ председателиниҥ ордынчызы Алексей Гордеев, ООН-ныҥ аш-курсак ла јурт ээлем аайынча организациязыныҥ (ФАО) генеральный директоры Цюй Дуньюй ла Россияныҥ јурт ээлем аайынча министри Дмитрий Патрушев турушкандар. Бистиҥ тергеениҥ делегациязын бу јаан кӧрӱге Алтай Республиканыҥ јурт ээлеминиҥ министриниҥ молјуларын удурумга бӱдӱреечи Владислав Таханов баштап апарып јӱрген.

Бистиҥ ороондо јурт ээлемниҥ бӧлӱгинде ӧткӱрилип турган эҥ јаан кӧрӱде быјыл Россияныҥ тергеелеринеҥ ле гран ары јанынаҥ 1500-теҥ ажыра экспонаттар тургузылган. Кӧрӱниҥ јӧмӧӧчи партнеры болуп Сербия турушкан. «Алтын кӱс-2019» кӧрӱниҥ программазы јаан, јилбилӱ ле сӱрекей тузалу болгон деп айдар керек. Мында тӧрт кӱнниҥ туркунына беженнеҥ ажыра башка-башка керек-јарак ӧткӧн.

Кӧрӱниҥ баштапкы кӱнинде Россияныҥ јурт ээлем аайынча министриниҥ баштапкы ордынчызы Джамбулат Хатуовтыҥ ла бу ок министерствоныҥ ӱрен, механизация, химизация ла јажыл ӧзӱмди корулаары аайынча департаментиниҥ директоры Роман Некрасовтыҥ башкарганыла селекцияны јарандырарына ла ӱренди белетеп ӧскӱрерине учурлалган тегерик стол ӧткӧн. Бу тегерик столдыҥ ижинде Алтай Республиканыҥ јурт ээлем аайынча министерствозыныҥ баш специализи Алтынай Аильчиева турушкан. «Россия Федерацияда сад ӧскӱрериниҥ сурактары ла уур-кӱчтери», «Эмдиги ӧйдӧ јердиҥ сурактарыныҥ аайына чыгары» деген тегерик столдордо, анайда ок «Картошконыҥ биригӱзиниҥ» јуунында Россияда сад ла картошко ӧскӱрериниҥ курч сурактары шӱӱжилген. Тегерик столдордыҥ ла јуундардыҥ туружаачылары јурт ээлемниҥ бу бӧлӱктерин комплексный эп-аргала ӧскӱрерин јеткилдеер керек деген тӱп-шӱӱлте эткендер. Олор бу ууламјыларда болотон айалгаларга ајару эдип, сад ла картошко ӧскӱреечилерге государство јанынаҥ болуш керек болгонын темдектегендер. Бу тегерик столдорды ла јуундарды Россияныҥ јурт ээлем аайынча министерствозы ла маала ажын ӧскӱреечилердиҥ национальный биригӱзи тӧзӧп ӧткӱргендер.

«Россельхозбанк» АО Россияныҥ јурт ээлем аайынча министерствозыла, Экономиканыҥ бийик ӱредӱлӱ школыныҥ билим шиҥжӱ ӧткӱрер институдыла кожо «Элбек ле эрчимдӱ телекейлик саду ла толыжу ӧйинде јурт јерлерди ӧскӱрери: национальный амадуларды бӱдӱреринде кижиликтиҥ учуры» деген экспертный сессияны тӧзӧп ӧткӱрген. Бу сессияда бийик агропромышленный ӧзӱмдӱ, је АПК-да јабыс экономический ийделӱ тергеелердиҥ јурт ээлем аайынча министрлериниҥ јетирӱлери угулган. Сессияныҥ ӧйинде тергеелерде учурап турган курч сурактар шӱӱжилип, олор аайынча јӧптӧр јарадылган.

«Укту мал ӧскӱрериниҥ ууламјыларын тыҥыдары. Чыдулар ла тап-эриктер» деген панельный шӱӱжӱде јасактарды бӱдӱрери ле олорды чын тузаланары, Россияда мал ижин тӧзӧп ӧткӱрери керегинде тузалу куучын-эрмек ӧткӧн. Бу сурактарга учурлалган куучын-эрмекте АПК-ныҥ тергеелик органдарыныҥ, билим учреждениелердиҥ чыгартулу улузы ла бу бӧлӱкте иштеп турган башкараачылар турушкандар. Панельдеги шӱӱжӱниҥ модераторы болуп Россия Федерацияныҥ јурт ээлем аайынча министриниҥ баштапкы ордынчызы Джамбулат Хатуов иштеген.

Россияныҥ јурт ээлем аайынча министерствозыныҥ тӧзӧп ӧткӱрген «АПК-ныҥ бойыныҥ капиталында инвестицияларды јӧмӧӧри» деген бизнес-сессиязында министрдиҥ ордынчызы Елена Фастова, Россия Федерацияныҥ тергеелериниҥ агропромышленный комплекстериниҥ акча-манат ла экономикалык ӧзӱми аайынча службаларыныҥ башкараачылары, кредит аайынча организациялардыҥ ла АПК-ныҥ чыгартулу улузы турушкан. Бу бизнес-сессияда бистиҥ тергеедеҥ Алтай Республиканыҥ јурт ээлем аайынча министриниҥ баштапкы ордынчызы Наталия Табакаева, АПК-ныҥ акча-манат ла экономика аайынча шиҥжӱзиниҥ, бюджетный политика ла госјӧмӧлтӧ аайынча бӧлӱгиниҥ баш специалисттери Татьяна Рожкова, Чейнеш Тепукова, Марина Кайбышева, Алтай Республиканыҥ товар эдеечилериниҥ бӧлӱгинеҥ Майма аймакта «Фокин» деген крестьян ээлемниҥ јааныныҥ ордынчызы Светлана Коршук турушкандар.

Бистиҥ республиканыҥ јурт ээлеминиҥ специалисттери «Алтын кӱс-2019» деген бастырароссиялык кӧрӱде болгон семинарларда, бизнес-сессияларда ла тегерик столдордо туружып, анда кӧргӧн-укканын иште эрчимдӱ тузаланар кӱӱндӱ. «АПК-ныҥ бойыныҥ капиталында инвестицияларды јӧмӧӧри» деген бизнес-сессияда эттеҥир укту уй-малды ла койлорды ӧскӱргенине ајару эткени анчада ла кирелтелӱ болор деп темдектелген. Бизнес-сессияда анайда ок јурт ээлемде кичӱ бӱдӱмдӱ кооперативтерди јӧмӧӧрине јаан ајару эдилер деп айдылган. 2020 јылда федерал кеминде 3% ставкалу јеҥилтелӱ лизингтер јанынаҥ документтердиҥ акттары тургузылып белетелери керегинде куучын-эрмек база ӧткӧн.

Кӧрӱде анайда ок Россияныҥ јурт ээлем аайынча министерствозы ла «Россияныҥ Сбербанкы» деген ПАО ортодо ороонныҥ агропромышленный комплексин цифровой эп-аргага кӧчӱрери јанынаҥ јӧптӧжӱ тургузылган. Мыны «Алтын кӱс-2019» кӧрӱниҥ эҥ учурлу керек-јарактарыныҥ бирӱзи деп айдарга јараар. Ӧмӧ-јӧмӧ иштеериниҥ јӧптӧжӱзине колдорды Россия Федерацияныҥ јурт ээлем аайынча министри Дмитрий Патрушев ле Россияныҥ Сбербанкыныҥ башкартузыныҥ президенти Герман Греф салгандар. Бу јӧптӧжӱде агропромышленный комплексте цифровой технологияны элбеде тузаланары, уур-кӱч айалгаларда ӧмӧ-јӧмӧ иштеери, комплекстиҥ акча-манатла аргаларын тыҥыдары, јурт јерлерде инфраструктураныҥ ӱлекерлерин тузаланары ла јурт ээлемде бизнести тӧзӧп ӧткӱреринде јӧмӧлтӧлӱ аргалар бар болгонын ӧйлӱ-ӧйинде јарлаары керегинде айдылган.

Кӧрӱде иште јеткен бийик једимдери учун бистиҥ республикадаҥ Александр Мартыновтыҥ башкарып турган «Алтын» ООО-зы озочылдардыҥ тоозында адалган. «Алтынныҥ» ишчилериниҥ эм-томду ӧлӧҥнӧҥ белетеген «Алтын Бай», «Классический» ле «Душевный вечер» деген чыҥдыйы бийик чайлары бийик баалалып, алтын медальла кайралдаткан.

Алтай Республиканыҥ

јурт ээлем аайынча министерствозыныҥ јетирӱлеринеҥ

белетелген

ТОП

«Баатырларыс ойгонып калды…»

(Башталганы 1-кы номерде) «Алтын-Эргек» кай чӧрчӧкти сценада «Ээлӱ кайдыҥ» турчыларыла кайлап отурыс. Ол тушта мениле саҥ башка учурал болгон. Кандый да ӧйдӧ сӱнем чыга бергендий, бойымды ӱстинеҥ тӧмӧн ајыктап турум. Топшуур согуп турганымды кӧрӧдим. Ол ло ок ӧйдӧ коштойындагы, алдыгы, ӱстиги телекейлерге јӱрӱп, олордо не болуп турганын, ондогы јӱрӱмди база кӧрӱп турум. Ончо ло бойым

Малдыҥ сӧӧк-тайагыла тудуш јаҥдар

Кыптунак Малды сойгон кийнинде эҥ ле озо этле кожо кыптунакты кайнадар учурлу. Јаак Эки јаакты айрыйла, бирӱзин тургуза ла кайнадар. Оноҥ башка эки јаак јадала, «арткан этти јип салар». Ол тушта этти јизе, курсакка бодолбос. (К. И. Санин) Кары Карыны энедеҥ јаҥыс бӱткен кижи јарбас керегинде албатыда чӱм-јаҥ бар. Оныла колбулу мындый кеп-куучын арткан: «Бир

Јаҥарыс бистиҥ Алтайга јаҥыланзын

Јаҥы Койон јылдыҥ бажында телеҥит јаҥарыс коштойындагы Алтай крайда профессионал студияда јыҥыраганын интернетле «нӧкӧрлӧжип» турган улус уккан-кӧргӧн лӧ болбой. Оны кӧргӧн кижиниҥ база ла катап «Улаган тыҥ!» деп, кӧксине чабынар кӱӱни келер. Бу узак јолды кӱчсинбей, Улаган аймактыҥ кеендикти, узанышты ла спорттыҥ албаты бӱдӱмдерин элбедер тӧс јериндиҥ башкараачызы Мерген Тельденовко, Алтай Республиканыҥ ат-нерелӱ артисттери Марина