Јаргыныҥ јуундарын аудиопротоколдооры

22.10.2019

2019 јылдыҥ сыгын айыныҥ 1-кы кӱнинеҥ ала Россия Федерацияда уголовный ла граждан керектерди кӧргӧн јаргыныҥ јуундарында кыйалтазы јогынаҥ аудиопротокол бичилет.

Јаргыныҥ јууныныҥ протоколы јаргыныҥ ижинде тӧс учурлу документтердиҥ бирӱзи болуп јат, ол јаргы канайда ӧткӧнин, нени де божотпой, бӱткӱлинче кӧргӱзип турган сок јаҥыс документ.

«Россия Федерацияныҥ кезик јасакберим акттарына кубулталар эдери керегинде» 2018 јылдыҥ куран айыныҥ 29-чы кӱнинде јӧптӧлгӧн 265-чи ле «Уголовно-процессуальный кодекске кубулталар эдери керегинде» 228-чи федерал јасактар аайынча граждан ла уголовный керектерди кӧргӧн јаргылардыҥ јуундарында аудиопротокол эдери 2019 јылдыҥ сыгын айыныҥ 1-кы кӱнинеҥ ала кыйалтазы јок ээжи болуп јат.

Бу керегинде Алтай Республиканыҥ Горно-Алтайск каладагы јаргызыныҥ јаргычызы Ольга ШНЕЙДЕР элбеде куучындайт.

–Ольга Александровна, јаҥы јасактар ийде алынганыла јаргыныҥ ижин протоколдоорында кандый кубулталар болгон?

–Јаргыныҥ јууныныҥ протоколы чынды керелеген ийделӱ ле јаргы керекте турушкан ончо улуска, анайда ок јаргыныҥ бийиктей турган јаҥдарына, јаргыныҥ јӧбин ойтодоҥ кӧрӧр учуралдарда, јаргы јасактыҥ некелтелерин буспай ӧткӧнин шиҥдеп кӧрӧр арга берип јат.

Мынаҥ озо граждан ла уголовный керектерди јаргыда кӧрӧрин ээжилеген јасактар јаргы канайда ӧткӧнин аудио до эп-аргала бичиирин јараткан. Је аудиопротоколды кыйалтазы јогынаҥ эдер некелте турбаган, бу иш јаргы керектӱ техникала канайда јеткилделгенинеҥ кӧнӱ камаанду болгон.

Текши юрисдикцияныҥ јаргыларыныҥ системазында аудиопротокол эдери баштап ла 2015 јылдыҥ сыгын айыныҥ 15-чи кӱнинеҥ ала ийде алынган «Кодекс административного судопроизводства РФ» деген јасакта темдектелген. Кодекстиҥ 204-чи тизиминде айдылганыла, јаргы ӧйинде оосло айткан јетирӱни толо кеминде темдектеп бичиирге, анайда ок јаргы ӧйинде эмес ӧткӧн кезик јуундарды бичиирге аудиопротокол эдилет.

«Россия Федерацияныҥ кезик јасакберим акттарына кубулталар эдери керегинде» 2018 јылдыҥ куран айыныҥ 29-чы кӱнинде јӧптӧлгӧн 265-чи ле «Уголовно-процессуальный кодекске кубулталар эдери керегинде» 228-чи федерал јасактар аайынча, РФ-тыҥ Уголовно-процессуальный кодексине ле РФ-тыҥ Гражданский процессуальный кодексине кубулталар эдилген, олор аайынча граждан ла уголовный керектерди кӧргӧн јаргыныҥ јуундарында 2019 јылдыҥ сыгын айыныҥ 1-кы кӱнинеҥ ала аудиопротокол эдери кыйалтазы јогынаҥ бӱдӱретен некелте болуп јат.

Адалган ӧйдӧҥ ала аймактардыҥ јаргыларында уголовный, граждан ла администрациялык кажы ла јаргы јуунныҥ протоколы аудио эп-аргала бичилет, мыныла коштой протоколды чаазында бичиири база ӧдӱп јат.

Аудиопротокол јаргыныҥ баштамы ла аппеляционный јуундарында (ол тоодо јаргыныҥ озолодо ӧткӧн јуундарында), анайда ок јаргы ӧйинде эмес ӧткӧн јуундарды бичииринде эдилет (јабык јуундар бу тооломго кирбей јат). Аудиопротокол јаргы ӧткӧн ӧйдӧ ӱзӱк јогынаҥ бичилет. Аудиобичиштиҥ јетирӱзи јаргыныҥ протоколына тизилет.

–Јаргы керекте турушкандарда јаргыда бичилген аудиопротоколло таныжар ла ого бойыныҥ ајаруларын эдер тап-эрик бар ба?

–Јаргы керекте турушкандар РФ-тыҥ Гражданский процессуальный кодексинде, РФ-тыҥ Уголовно-процессуальный кодексинде, РФ-тыҥ Административный јаргыларыныҥ кодексинде темдектелген ӧйдӧ јаргыныҥ јууныныҥ протоколыла, анайда ок аудиопротоколло таныжар, олорго ајаруларын јаргыга бичип табыштырар тап-эриктӱ.

Јаргыныҥ јууныныҥ аудиопротоколыла таныжары аҥылу јепселген кыпта эмезе аҥылу јазалган јерде јаргыныҥ аппарадыныҥ ишчизи кожо болгоныла ӧдӱп јат.

Граждан јаргы керек кӧрӱлген болзо, ондо турушкандар ла олордыҥ чыгартулу улузы, келиштире суру бичик бичип, аудиопротоколдыҥ копиязын бойыныҥ акчазыла эдип, колына алар аргалу.

–Аудиопротоколды эдерин эмди слер баштап салганар, јаргыда мындый бичиш эдер аргалар кандый?

–Мениҥ билеримле, јаргыныҥ јуундарыныҥ аудиопротоколын эдерге керектӱ јазалдар тургуза ӧйдӧ Алтай Республиканыҥ бастыра аймак (кала) јаргыларында тургузылган. Горно-Алтайск каланыҥ јаргызыныҥ јаргы ӧдӧр кыптарында «IS Mechanics SRS Femida» деген стационарный системалар тургузылган, олор јуунда айдылганын толо бичиирин ле јетирӱлерди корыырын јеткилдеп јат.

–Аудиопротоколды кыйалтазы јогынаҥ эткени, Слердиҥ шӱӱлтегерле, неге болушту болор?

–Јаргы ижинде бу јаан учурлу јаҥырта болгонында алаҥзу јок. Ол јаргы системаныҥ ӧзӱмин керелеп, јаргыныҥ ижиниҥ чыҥдыйын бийиктедерине, граждандарга ла организацияларга јаргы ачык-јарык ла јарт болорына, јаргы недеҥ де камааны јок ло чындык јӧптӧр чыгарарына јӧмӧлтӧлӱ.

Јаргы департаменттиҥ Алтай Республикада башкартузыныҥ пресс-службазы

ТОП

«Баатырларыс ойгонып калды…»

(Башталганы 1-кы номерде) «Алтын-Эргек» кай чӧрчӧкти сценада «Ээлӱ кайдыҥ» турчыларыла кайлап отурыс. Ол тушта мениле саҥ башка учурал болгон. Кандый да ӧйдӧ сӱнем чыга бергендий, бойымды ӱстинеҥ тӧмӧн ајыктап турум. Топшуур согуп турганымды кӧрӧдим. Ол ло ок ӧйдӧ коштойындагы, алдыгы, ӱстиги телекейлерге јӱрӱп, олордо не болуп турганын, ондогы јӱрӱмди база кӧрӱп турум. Ончо ло бойым

Малдыҥ сӧӧк-тайагыла тудуш јаҥдар

Кыптунак Малды сойгон кийнинде эҥ ле озо этле кожо кыптунакты кайнадар учурлу. Јаак Эки јаакты айрыйла, бирӱзин тургуза ла кайнадар. Оноҥ башка эки јаак јадала, «арткан этти јип салар». Ол тушта этти јизе, курсакка бодолбос. (К. И. Санин) Кары Карыны энедеҥ јаҥыс бӱткен кижи јарбас керегинде албатыда чӱм-јаҥ бар. Оныла колбулу мындый кеп-куучын арткан: «Бир

Јаҥарыс бистиҥ Алтайга јаҥыланзын

Јаҥы Койон јылдыҥ бажында телеҥит јаҥарыс коштойындагы Алтай крайда профессионал студияда јыҥыраганын интернетле «нӧкӧрлӧжип» турган улус уккан-кӧргӧн лӧ болбой. Оны кӧргӧн кижиниҥ база ла катап «Улаган тыҥ!» деп, кӧксине чабынар кӱӱни келер. Бу узак јолды кӱчсинбей, Улаган аймактыҥ кеендикти, узанышты ла спорттыҥ албаты бӱдӱмдерин элбедер тӧс јериндиҥ башкараачызы Мерген Тельденовко, Алтай Республиканыҥ ат-нерелӱ артисттери Марина