Настройки отображения

Размер шрифта:
Цвета сайта:
Ностройка изображения
Ностройка изображения

Настройки

Алтайдын Чолмоны

Меке-тӧгӱннеҥ чындык чыгат

25.10.2019

Павел Кучияктыҥ адыла адалган эл театрда режиссер Иван Кукуевтиҥ А. Гельманныҥ «Скамейка» деген пьесазы аайынча тургускан «Спичка» деп адалган дипломный ойын-кӧргӱзӱниҥ премьеразы ӧтти.

Солун ойын-кӧргӱзӱни тургускан Иван Кукуев бойыныҥ ӧйинде Щепкинниҥ адыла адалган театрал училищени (институт) божодып, эл театрда иштеген. Тургуза ӧйдӧ ол ГИТИС-те Россия Федерацияныҥ албаты артизи А. Галибинниҥ мастерскойында ӱренет. Эл театрдыҥ алтай ла орус труппаларыныҥ актерлорыла тургускан «Спичка» деп ойын оныҥ дипломный ижи болуптыр. Ойын-кӧргӱзӱни кӧргӧн кӧрӧӧчилер ойынга «5» темдек тургустылар.

Режиссердыҥ айтканыла, бу ойында оныҥ ӱреткен ӱренчиктери Алена Шумейко, Маргарита Гринь, Анастасия Концевая ойногондор.

Ойын-кӧргӱзӱ сценада ӧткӧн. Је кӧрӧӧчилер база сценада ажындыра тургузылган такталарга отурып, ойынды кӧрди. Кӧрӧӧчилер – база сценада. Шак бу айалга јаан ӱйениҥ кӧрӧӧчилерин чала эмеш кайкатты. Је јаш улус мындый айалгага јаан ајару этпеди. Культураныҥ кандый ла ууламјыларында ӧйлӧ кожо јаҥыртулар, ченелтелер јаантайын болуп јат ине. Темдектезе, јайгыда эл театрга Москвадаҥ эл-калыктар театры келип, эмдиги ӧйдиҥ драматургиязы аайынча театральный лабораториязы кыска ӧйдиҥ туркунына ойын-кӧргӱзӱлердиҥ эскизтерин тургускан эди. Онойып, кӧрӧӧчилер эл театрдыҥ гаражында «Проезд Гагарина» (реж. О. Еремин) деген ойынды кӧргӧн эди. Кӧрӧӧчилер ондо – гаражта, мында – сценада. Бу, байла, јаҥы ӧйдиҥ јаҥыртулары болор бо…

Чала бӱрӱҥкий сценада эр ле эпши кижи. Сакыбаган јанынаҥ таныжат. Танышканы да саҥ башка айалгада ӧдӧт. Кичинек каланыҥ паркында тактада. Бу јӱрӱмде аскан-тоскон эр ле эпши кижи таныжат, бары-јогын угужат. Эр де, эпши де кижи јаҥыскан. Сакыбаган бу туштажуга экӱниҥ сӱӱнип јатканын. Бой-бойына тартылат. Байагы эпши сӱӱнгенине, иженгенине куучынды бойы ла кӧнӱ, токтоду јогынаҥ улалтат. Экӱ биригип, јурт тӧзӧп, јӱк ле эки бойына эптӱ тура, јадар јер керегинде айдып ла јат. Байагы эр кижи бу керекти узак чӧйбӧй, изӱ тарыйына ылтам ла биригери јанынаҥ бойыныҥ сӧзин айдат, келинди сӧстӧйт. Је керектиҥ аайы јакшы јаны јаар бурылардыҥ кажы јанында эрдиҥ бойы керегинде јараш куучыны, керек дезе бойыныҥ ады-јолы меке-тӧгӱн болгоны чыгып келет. Кажы ла катап оныҥ тӧгӱнденгени јарталат. Је ондый да болзо, јымжак јӱректӱ келин оныҥ меке-тӧгӱнин керек этпей, таштап ийет. Јалакай, јымжак јӱреги јолында јолыккан бу кайракан тӧгӱнчик эмес, је бойыныҥ јӱрӱмин аайлу-башту эдип јӱрӱп болбогонын келинге айдып турат. Ӧзӧгинде оды ӧчкӧн, ийде-кӱчи јылыйган эр деп кӧрӧт. Эр де, эпши де тӧгӱнденген, бой-бойын мекелеген. Тӧгӱн сӧсти олор чынга бодоп бӱткен. Бир јанынаҥ каткымчылу, база бир јанынаҥ јӱрӱмде болгон ачу, карамду учурал. Мында олор бойлорыныҥ меке-тӧгӱнинеҥ ак-чек, ару ла чындык кӱӱн-тапка, эптӱ-јӧптӱ сӧскӧ келет. Бой-бойы керегинде, ачу да болзо, је чындыкты угуп, билип, бой-бойына карузыжып, јуук улус боло берет. Айса болзо, ак-јарыкта эҥ ле јуук улус болуп айабас…

Јаантайын чала калаҥы јӱрер эр јол бажында бойы керегинде јараш эдип куучындап, јолыккан келиндердиҥ јӱректерин кайылтат, калас ла ижендирет. Меке-тӧгӱни јӱрӱмде кӧп учурап јат. Је оныҥ тӧгӱнинде кандый да јайаандык одычак бар. Јолугышкан улус кемдер болотон? Олор – орто јаштыҥ ичинде улус. Кӧс чиҥбей, бой-бойын тӧгӱндеп јат. Тегин ле эр тӧгӱн куучыны ажыра кезикте бойыла таныжат. Оныҥ учун јолыккан келин оны эр кижиниҥ кӧрӱми ажыра билерге ченежет.

Је кӱлӱк эр бойын да учына јетире билбеген, аайлабаган. Бу экӱниҥ тӧгӱни-мекези, кылык-јаҥдарыныҥ чындыгы, арузы чын ла јӱрӱмнеҥ алынган болордоҥ айабас. Је онызын кажы ла кӧрӧӧчи бойы айтсын. «Спичка» деген ойын-кӧргӱзӱде совет ӧйдиҥ, сегизен јылдардыҥ, бир сӧслӧ, ӧткӧн јӱрӱмниҥ элестери кӧргӱзилет. Је ол элестер, јӱрӱм бойы, ондый туштажулар бӱгӱнги де јӱрӱмде эр ле эпши кижиниҥ јӱрӱминде учурап турган эмес пе? Кажы ла туштажуда баатыр алып амалдайларын-маскаларын солыйт. Эпшилер дезе јӱрегиниҥ тӱбинде конгон сӱӱжин, ижемјизин кажы ла катап сакып, јолыкканын, айса болзо, бу ла болор деп јӱреги согулып, удура базат, ӧкпӧӧрӧт.

Режиссер ойын-кӧргӱзӱни «Скамейка» деп адабай, «Спичка» деп адаганында, айса болзо, ойынныҥ тӧс учуры бар болор бо? Каҥза азарга, папиросты кӱйдӱрерге удура эмезе ӧдӱп јаткан эпшидеҥ сереҥке сураганы, таныжарга, куучындажарга сананганы болор бо?

Режиссер Иван Кукуевтиҥ тургускан «Спичка» деген ойынында Эмиль Колбин, Айдар Унатов, Эмиль Садыков, Светлана Чельчикова, Алена Шумейко, Маргарита Гринь, Анастасия Концевая, Айдыҥ Бадыкин ойнодылар. Актерлор ончозы бийик кеминде ойноды.

Ойын-кӧргӱзӱниҥ јурукчы-тургузаачызы РФ-тыҥ нерелӱ артизи Валерий Тебеков, кӱӱле режиссер Иван Кукуев бойы кеелеген.

Иван Кукуев ӱредӱзин божодып, дипломный ижин «5» темдекке корып, эл театрына јанып келзе, кӧрӧӧчилерди солун иштериле јилбиркедер деп иженедис.

К. ПИЯНТИНОВА

ТОП

«Баатырларыс ойгонып калды…»

(Башталганы 1-кы номерде) «Алтын-Эргек» кай чӧрчӧкти сценада «Ээлӱ кайдыҥ» турчыларыла кайлап отурыс. Ол тушта мениле саҥ башка учурал болгон. Кандый да ӧйдӧ сӱнем чыга бергендий, бойымды ӱстинеҥ тӧмӧн ајыктап турум. Топшуур согуп турганымды кӧрӧдим. Ол ло ок ӧйдӧ коштойындагы, алдыгы, ӱстиги телекейлерге јӱрӱп, олордо не болуп турганын, ондогы јӱрӱмди база кӧрӱп турум. Ончо ло бойым

Малдыҥ сӧӧк-тайагыла тудуш јаҥдар

Кыптунак Малды сойгон кийнинде эҥ ле озо этле кожо кыптунакты кайнадар учурлу. Јаак Эки јаакты айрыйла, бирӱзин тургуза ла кайнадар. Оноҥ башка эки јаак јадала, «арткан этти јип салар». Ол тушта этти јизе, курсакка бодолбос. (К. И. Санин) Кары Карыны энедеҥ јаҥыс бӱткен кижи јарбас керегинде албатыда чӱм-јаҥ бар. Оныла колбулу мындый кеп-куучын арткан: «Бир

Јаҥарыс бистиҥ Алтайга јаҥыланзын

Јаҥы Койон јылдыҥ бажында телеҥит јаҥарыс коштойындагы Алтай крайда профессионал студияда јыҥыраганын интернетле «нӧкӧрлӧжип» турган улус уккан-кӧргӧн лӧ болбой. Оны кӧргӧн кижиниҥ база ла катап «Улаган тыҥ!» деп, кӧксине чабынар кӱӱни келер. Бу узак јолды кӱчсинбей, Улаган аймактыҥ кеендикти, узанышты ла спорттыҥ албаты бӱдӱмдерин элбедер тӧс јериндиҥ башкараачызы Мерген Тельденовко, Алтай Республиканыҥ ат-нерелӱ артисттери Марина