Алтайдын Чолмоны

Президент тутак-једикпестерге јаан ајару эткен

08.11.2019

Улустыҥ кӧбизи су-кадыкты корыыры аайынча бӧлӱктиҥ ижиниҥ чыҥдыйына, оныҥ анчада ла баштамы звенозыныҥ ижиниҥ чыҥдыйы јабыс болгонына комыдайт. Ол керегинде РФ-тыҥ Президенти Владимир Путин Госсоветтиҥ тӧргизиниҥ Светлогорск калада ӧткӧн элбедилген јуунында айткан. Јербойындагы јаҥдар оптимизацияга сӱрекей тыҥ јайылат, бастыра керектерди ылгаштыру јогынаҥ ӧткӱрет, анайып, улус медболуш алар аргага буудактар јетирет деп, ол айткан. Темдектезе, терапевт эл-јон јаткан јерлердиҥ јанында иштейт, је «узкий» деген специалисттер — кезикте каланыҥ ӧскӧ учында, керек дезе одоштой до райондо.

Государственный советтиҥ тӧргизиниҥ Россия Федерацияныҥ субъекттериниҥ су-кадыкты корыыры аайынча бӧлӱкле колбулу иш-керектерине учурлалган элбедилген јуунында Алтай Республиканыҥ башчызы Олег Хорохордин турушкан.

«Бистиҥ бастыра једимдерис — бис нени эдер аргалу болгонысты керелейт, је ол ок ӧйдӧ бис эткенинеҥ кӧп эдер, обществоныҥ улай сайын ӧзӱп турган керексиништерин ајаруга алар учурлу. Бис бӱгӱнги кӱнниҥ уч-турулталарын јаҥыс ла бӱгӱнги кӱнниҥ некелтелерине келиштирте кӧрӱп турган эмезис, је анайда ок эртенги кӱнде кандый кӧргӱзӱге келерге турганысты база ајаруга алып кӧрӧдис. Кече једим деп кӧргӧнис кӧп саба учуралдарда бӱгӱн норма кеминде болуп калган, керектиҥ аайы андый ла болор керек» — деп, Владимир Путин темдектеген.

Су-кадыкты корыырында эҥ ле јаан једим-кӧргӱзӱ улустыҥ јажаар јажы кӧптӧгӧни деп, ол айткан. 2014 јылда бу јанынаҥ орто кӧргӱзӱ 70,9 јаш болгон болзо, быјыл — 73,6.

Је ол ок ӧйдӧ эл-јонныҥ 60 проценттеҥ кӧбизи су-кадыкты корыырыныҥ чыҥдыйы јабыс болгонын темдектейт. Кӧп ајарулар, комыдалдар оныҥ баштамы звенозыныҥ ижине эдилип турганын государствоныҥ башкараачызы аҥылаган. Мындый айалга јаҥдар бу бӧлӱкте ишти сӱрекей быжулап, тыҥыдар учурлузын некейт. Ороонныҥ башкараачызыныҥ айтканыла, баштамы звено кайда да аалга јерде артпай, тӧс ууламјы болор учурлу.

В. Путин улуска кандый сурактар амыр бербей турганын тоолоп берген: амбулаториялардыҥ, поликлиникалардыҥ ла райондордыҥ эмчиликтериниҥ јеткилдештерин бастыра албаты-јон кӧндӱре алып ла тузаланып болбойт, медучреждениелердиҥ туралары эскирген, јазалдарла јеткилдеш соҥдойт, бастыразына јуукташ јерлерде кадрлар једишпейт. Баштамы звеноныҥ модернизациязыныҥ тӧс ээжилери јӧптӧлгӧн. Тергеелер олорго тӧзӧлгӧлӧнип, бойыныҥ программаларын 2020 јылдыҥ чаган айыныҥ 10-чы кӱнине јетпей јадып белетеп, јаан изӱ айдыҥ 1-кы кӱни кирезинде јӧптӧп салар учурлу деп, ол айткан.

«Баштамы звено — бу учун озо ло баштап тергеелердеги јаҥдар каруулу» — деп, президент темдектеген. Бу бӧлӱк јербойындагы улуска эҥ ле јуук бӧлӱк болуп јат, оныҥ да учун улустыҥ бу бӧлӱктиҥ ижи јанынаҥ ајарулары јолду деген. Јербойындагы јаҥдар јаҥыс ла оптимизацияга јайылып турганы текши айалганы коомойтыдат деп айдып, темдек эдип мындый айалгага ајару эткен: терапевт улустыҥ јаткан јерлерине јуук јерде иштейт, ол ок ӧйдӧ «узкий» специалисттер — каланыҥ ӧскӧ учында эмезе ӧскӧ райондо. «Мындый логистика акча-манатты кымакайлап алар арганы берет, је ол ок ӧйдӧ эл-јонныҥ керексинижин ле јилбӱлерин ајаруга албайт, медицинаныҥ јеткилдежиниҥ кеми элбек кемдӱ болорын јеткилдебейт» — деп, ол айткан. Мындый айалга улус јаан ооруларга табартарына экелердеҥ айабас.

Президенттиҥ аҥылап айтканыла, су-кадыкты корыыр бӧлӱкте ишјал јанынаҥ бӱгӱнги системаныҥ аайы-бажына чыгар керек.

Су-кадыкты корыырыныҥ модернизациязы аайынча тӧс иш Россия Федерацияныҥ субъекттеринде ӧдӧр учурлу деп, ол аҥылаган. Ол ок ӧйдӧ РФ-тыҥ башкарузы, су-кадыкты корыыры аайынча федерал министерство ло ӧскӧ дӧ тӧс ведомстволор субъект-терге бу иш аайынча бастыра јанынаҥ јӧмӧӧр, болужар учурлу.

Алтай Республиканыҥ су-кадыкты корыыры аайынча министерствозыныҥ јетирӱзиле, тургуза ӧйдӧ тергееде баштамы медико-санитарный болушты аймактардыҥ 10 эмчилиги ле Улаган аймакта Акташ  јурттагы эмчилик јетирет. Аймактардагы эмчиликтерде структурно-таҥынаҥ бӧлӱктер иштейт. Ол тоодо 9 участковый эмчилик, 19 амбулаторий, 132 ФАП, 28 здравпункт. Горно-Алтайскта баштамы медболушты республикан эмчиликтиҥ јаан улус ла балдар аайынча поликлинический бӧлӱктери јетирет.

Ыраак ла једерге кӱч јурттарда јадып турган эл-јонго медболуш јетирерин јарандырарга, быјыл «Су-кадык» деген автопоезд иштеп баштаган, ол јылдыҥ сайын иштеер. Санитарный авиация ӧзӱм алынат, ыраак јурттарда айылдардагы ээлемдер тӧзӧлӧт, кӧп улус јадып турган ыраак микрорайондордо — врачебный участоктор.

АР-дыҥ башкарузыныҥ пресс-службазы