Театрдыҥ шакпырты — куулгазын шакпырт

12.11.2019

Эл театрда ӱлӱрген айдыҥ 24-25 кӱндеринде таланыҥ культура бӧлӱгиниҥ ле ӱредӱлик учреждениелериниҥ театрал ӧмӧликтериниҥ «Театральный BUM» деп адалган республикан фестиваль-маргааны байрамдык айалгада ӧтти.

Шак бу кӧдӱриҥи ороондо ӧдӱп јаткан Театрдыҥ јылына учурлалган јаан учурлу ӱлекер-проекттердиҥ бирӱзи болуп јат. Бу јайаандык ӱлекер «Сибирьдеги федерал округта ӧдӱп турган бастырароссиялык ла калыктар ортодо ӧдӱп турган фестивальдарды ла кӧрӱлерди јӧмӧп болужары» деп адалып, јӱрӱмде бӱдет.

Алтай Республиканыҥ культура аайынча министриниҥ молјуларын бӱдӱреечи Ольга Антарадонова фестивальдыҥ туружаачыларын, олордыҥ башкараачыларын jакшынак байрамла уткыды. Оныҥ айтканыла, талада театральный ӧмӧликтердиҥ јаан байрам-кӧрӱзин ӧткӱрери јакшынак јаҥжыгу болуп улалат. Темдектезе, ӧткӧн јылда балдардыҥ ла ӱренеечилердиҥ «Торко Чачак» деп адалган талалык кӧрӱ-маргааны база тыҥытту ӧткӧн эди. Туулу Алтайда башка-башка бӱдӱмдӱ 75 театр једимдӱ иштеп јат. Јайаан ӧмӧликтердиҥ тоозы јылдаҥ јылга кӧптӧп јатканы јарамыкту деп, ол бойыныҥ уткуулду сӧзинде темдектеди.

«Театральный BUM» деген фестивальда «Кичӱ Тӧрӧлиниҥ культуразы» деген федерал программаныҥ јӧмӧлтӧ-болужыла 23 јайаан ӧмӧлик, тӧрт јӱске шыдар јиит јайалталар эрчимдӱ турушты. Олордыҥ ортозында албаты ӧмӧлиги деп атту 3 јайаан ӧмӧлик база јилбиркеп, кӱӱнзеп турушкан.

Јайаан ӧмӧликтер алтай, орус албатылардыҥ чӧрчӧктӧри, чӱмдемелдери, онойдо ок ады-јолы јарлу бичиичилердиҥ, ӧскӧ ороондордыҥ бичиичилериниҥ чӱмдемелдери аайынча тургузылган ойын-кӧргӱзӱлерин экелип, кӧрӧӧчилерге бачым ундылбас јараш байрам сыйлады.

Кӧрӱ-маргаанныҥ жюризинде Россияныҥ ла Алтай Республиканыҥ театрал санадыныҥ ады-јолдоры танылу, јарлу ишчилери иштеди.

Эл музейдиҥ холлында «Тӧс рольдо!» деген текши бажалыкла сӱреен јаан кӧрӱ тургузылды. Мында, темдектезе, эл театрдыҥ, культураныҥ ла санаттыҥ Г. И. Чорос-Гуркинниҥ адыла адалган колледжиниҥ, балдардыҥ јуранарыныҥ школыныҥ, Турачактыҥ, Кан-Оозыныҥ, Балыктујулдыҥ наадайлардыҥ театрларыныҥ кӧрӱзи кӧрӧӧчилерди соныркатты.

Фестивальдыҥ экинчи кӱнинде јайаан ӧмӧликтер база 14 ойын кӧргӱскен. Бу ла кӧдӱриҥи ӧйинде «Алтай Республикада бӱгӱнги кӱнде самодеятельный театрал јайаандыктыҥ сурактары ла ӧзӱминиҥ аргалары» деген сурак аайынча кӱрее куучын ӧтти. Мында театрал санат бӧлӱгин јӧмӧӧри, бойлорыныҥ кӱӱниле театрларда ойноп тургандардыҥ ойыны-ижи јанынаҥ режиссерлорго, актерлорго фестивальдыҥ эксперттери сӱреен тузалу шӱӱлтелер айттылар. Олордыҥ једимдери-једикпестери керегинде јакшынак јӧп-сӱмелер айтканы ичкери ӧзӧргӧ јарамыкту деп айдарга јараар. Оныҥ кийнинде О. Шангина, А. Храновский ӧмӧликтердиҥ туружаачыларына мастер-класс ӧткӱрди.

Таланыҥ культура бӧлӱгиниҥ ле ӱредӱлик учреждениелериниҥ театрал ӧмӧликтериниҥ «Театральный BUM» деп адалган республикан фестивалиниҥ кӧдӱриҥилӱ јабылтазында јеҥӱчилдер дипломдорло, кереес сыйларла кайралдаттылар.

Фестивальдыҥ Гран-при сыйы Оҥдой аймактыҥ «Ойын» деп театрал ӧмӧлигине табыштырылды. Олор алтай кай чӧрчӧк аайынча «Алып-Манаш ла Кӱмӱжек Ару» деген ойын-мюзиклдиҥ ӱзӱктерин кӧргӱскен (режиссеры Завид Гасанов).

Башка-башка ууламјылардагы јеҥӱчилдер:

«Эр кижиниҥ эҥ артык сӱр-кебери» — Андрей Чадин, Алып-Манаштыҥ сӱр-кебери учун (Оҥдойдоҥ);

«Эпши кижиниҥ эҥ артык сӱр-кебери» — Варвара Ковальчук, «Пелагея» деген ойын-кӧргӱзӱде Альканыҥ сӱр-кебери учун (С. Ковальчук, Кӧксуу-Оозы);

«Эҥ артык режиссура» — режиссер Дарья Найденова (Майма аймак);

«Эҥ артык кеп-кийим ле чӱмдемел кееркедим» деген ууламјыда јеҥӱчил — «Лукоморье» театр-студия;

«Кӱӱле эҥ артык кеелегени» — «Репа» деп фольклорный ансамбль.

Эки кӱнге улалган јараш байрам элес эдип ӧдӧ конды. Бу байрам Алтай Республика јайаан јайалталарыла байлык болгонын база катап кӧргӱсти. Ороондо президент В. Путинниҥ јарлаганыла ӧдӱп јаткан Театрдыҥ јылы турулталу, једимдӱ болгоны јарамыкту.

***

Бу ла талалык байрам ӧйинде культураныҥ «Театрдагы тӱн» деген бастырароссиялык кӧдӱриҥизи ӧтти.

Санаттыҥ куулгазын бу тӱнинде кӧрӧӧчилер, айылчылар Россияныҥ государственный Малый театрындагы М. С. Щепкинниҥ адыла адалган бийик ӱредӱлӱ театрал училищени ӱренип божоткон јииттердиҥ ойын-концертин јилбиркеп кӧрдилер. Јаан залга јык толо јуулган кӧрӧӧчилер Айдыҥ Бадакинниҥ, Ираида Сапинаныҥ, Илья Старыгинниҥ, Эпчил Акчаловтыҥ, Лазиза Увайдуллаеваныҥ, Олег Горбуновтыҥ јайаан иштерин изӱ колчабыжула уткудылар.

Оныҥ кийнинде башка-башка ууламјыларла мастер-класстар ӧтти. Темдектезе, «Актердыҥ узы, сценадагы куучын-эрмеги», «Сценада кыймыктаныш», фехтование ле «Грим» деген ууламјыларда ченемелдӱ актерлор јакшынак ӱредӱ, јартамал ӧткӱрди. База бир јилбилӱ «Лысая певица» деген ойын-кӧргӱзӱни Эжен Ионесконыҥ пьесазы аайынча Россияныҥ театрал санат институдыныҥ режиссерский курсын божодып јаткан Татьяна Синькова тургускан. Ол јиит режиссердыҥ дипломный ижи болуптыр. Театрда ӧткӧн кӱски тӱнде кӧрӧӧчилер Россияныҥ нерелӱ јурукчылары Валерий Тебековтыҥ, Сергей Дыковтыҥ, Алексей Дмитриевтиҥ солун кӧрӱлериле таныштылар. Театрда кӧп оноҥ до ӧскӧ кӧдӱриҥилер, туштажулар болгон. Театрга јилбӱни шак мындый байрамдар, кӧдӱриҥилер тыҥыдат. Јиит ӱйеге санаттыҥ база бир кайкамчылу, куулгазын телекейи эжигин ачат.

К. ПИЯНТИНОВА

ТОП

«Баатырларыс ойгонып калды…»

(Башталганы 1-кы номерде) «Алтын-Эргек» кай чӧрчӧкти сценада «Ээлӱ кайдыҥ» турчыларыла кайлап отурыс. Ол тушта мениле саҥ башка учурал болгон. Кандый да ӧйдӧ сӱнем чыга бергендий, бойымды ӱстинеҥ тӧмӧн ајыктап турум. Топшуур согуп турганымды кӧрӧдим. Ол ло ок ӧйдӧ коштойындагы, алдыгы, ӱстиги телекейлерге јӱрӱп, олордо не болуп турганын, ондогы јӱрӱмди база кӧрӱп турум. Ончо ло бойым

Малдыҥ сӧӧк-тайагыла тудуш јаҥдар

Кыптунак Малды сойгон кийнинде эҥ ле озо этле кожо кыптунакты кайнадар учурлу. Јаак Эки јаакты айрыйла, бирӱзин тургуза ла кайнадар. Оноҥ башка эки јаак јадала, «арткан этти јип салар». Ол тушта этти јизе, курсакка бодолбос. (К. И. Санин) Кары Карыны энедеҥ јаҥыс бӱткен кижи јарбас керегинде албатыда чӱм-јаҥ бар. Оныла колбулу мындый кеп-куучын арткан: «Бир

Јаҥарыс бистиҥ Алтайга јаҥыланзын

Јаҥы Койон јылдыҥ бажында телеҥит јаҥарыс коштойындагы Алтай крайда профессионал студияда јыҥыраганын интернетле «нӧкӧрлӧжип» турган улус уккан-кӧргӧн лӧ болбой. Оны кӧргӧн кижиниҥ база ла катап «Улаган тыҥ!» деп, кӧксине чабынар кӱӱни келер. Бу узак јолды кӱчсинбей, Улаган аймактыҥ кеендикти, узанышты ла спорттыҥ албаты бӱдӱмдерин элбедер тӧс јериндиҥ башкараачызы Мерген Тельденовко, Алтай Республиканыҥ ат-нерелӱ артисттери Марина