Настройки отображения

Размер шрифта:
Цвета сайта:
Ностройка изображения
Ностройка изображения

Настройки

Алтайдын Чолмоны

Ундыбайдыс ла оморкойдыс!

12.11.2019

Јарлу јерлештерис Ялбаков Алексей Иженерович ле Юрий Васильевич Антарадонов эзен јӱрген болзо, быјыл олорго 70 јаштары толор эди.

Экӱлези Кан-Оозы аймактаҥ, Јабаганныҥ сегисјылдык школында бир класста ӱренген, бастыра јӱрӱмине нӧкӧрлӧжип јӱрген. Экӱлези Алтай Республиканыҥ башкарузыныҥ председателиниҥ баштапкы ордынчылары болуп иштеген.

Алексей Иженерович Алтай Республиканыҥ башкарузына Кош-Агаштыҥ аймакисполкомыныҥ председателиниҥ јамызынаҥ келген. Горно-Алтайсктыҥ областной совединиҥ депутады болуп тура (ол тушта эки јамыда отурарга јараар болгон), ол Алтай Республиканы тӧзӧӧринде сӱрекей эрчимдӱ иштеген ле баштапкы тӧзӧмӧл сессияда Алтай Республиканыҥ башкарузыныҥ председателиниҥ баштапкы ордынчызына јӧптӧлгӧн лӧ экономиканыҥ, јурт ээлемниҥ сурактарын, башкаруныҥ аппарадыныҥ ижин башкарган. Бастыра республикан атрибутиканы (мааныны, кебеделди, гимнды) тӧзӧӧринде ле јӧптӧӧринде бойы турушкан. Эҥ учурлузы, ого башкарып турган бӧлӱктер аайынча јиит республиканыҥ государственный јаҥыныҥ органдарыныҥ Россияныҥ башкарузыныҥ јаҥыныҥ органдарыла ӧмӧ-јӧмӧ ижин тӧзӧӧргӧ келишкен. Оныҥ јана баспас, этсе эдер, тутса тудар ла кайда ла баштапкы болор кылык-јаҥын эске алза, ол В. И. Чаптыновло, В. И. Петровло кожо республиканы, республикан јаҥныҥ органдарын тӧзӧгӧн лӧ федерал јаҥныҥ органдарыла ӧмӧ-јӧмӧ ишти тургускан деп айдарга јараар. Алексей Иженерович јӱрӱмнеҥ эрте јӱре берген, Алтай Республиканыҥ башкарузыныҥ председателиниҥ баштапкы ордынчызы болуп иштеп турган ӧйдӧ. Ол бастыра јӱрӱмин бойыныҥ албатызына, республиказына учурлаган. Оныҥ да учун эл-јон оныҥ јылу сӧстӧрлӧ эске алынат. Койчылардыҥ билезинде чыдап, ол Алтайды коркышту сӱӱген. Бастыра ла керектерге ајару эдетен, экономика ла јурт ээлемнеҥ башка ол ӧскӧ дӧ бӧлӱктерди ӧскӱрерге болушкан, анчада ла культурага ла спортко.

Юрий Васильевич Алтай Республиканыҥ башкарузына бир эмеш орой иштеп келген. Је ол С. И. Зубакин, М. И. Лапшин ле А. В. Бердников тушта башкаруныҥ председателиниҥ баштапкы ордынчызы болуп иштеген. Школды, ВУЗ-тарды талдама ӱренип божоткон, кийнинде бастыра ишмекчи биографиязы туркунына оны бийик билгирлерлӱ, тӧзӧмӧл јайалталу, кандый ла улусла куучындажып билери аҥылаган. Ол база механизатордыҥ тегин билезинде чыдаган, ишмекчи биографиязы сӱрекей байлык – инженер-мелиоратор, Улаганда комсомолдыҥ райкомыныҥ баштапкы качызы, ВЛКСМ-ныҥ Горно-Алтайсктагы обкомыныҥ экинчи ле баштапкы качызы, КПСС-тыҥ Турачактагы райкомыныҥ баштапкы качызы, КПСС-тыҥ Горно-Алтайсктагы обкомыныҥ качызы, Туулу Алтайдыҥ аргачыларыныҥ бирлигиниҥ председатели, Алтай Республиканыҥ башкарузыныҥ председателиниҥ ордынчызы ла баштапкы ордынчызы. Јонјӱрӱмдик бӧлӱкте (ӱредӱликте, су-кадыкты корыырында, культурада, социальный корулашта, эл-јонды ишле јеткилдееринде, спортто) тудулган, јаҥыртылган, ремонтолгон, тӧзӧлгӧн бастыра тудумдар оныҥ адыла колбулу, оныҥ башкарганыла эдилген.

Алтай Республиканы тӧзӧӧринде А. И. Ялбаковтый ла Ю. В. Антарадоновтый талдама эрлер турушкан. Олордыҥ республиканыҥ ӧзӱмине јетирген камааны сӱрекей јаан. Олор мениҥ јерлештерим болгоныла оморкойдым, бис кожо чыдаганыс, ӱренгенис ле иштегенис. Бисти эр улустыҥ чындык најылыгы бириктирген. Эмди биске олордыҥ ойгор шӱӱлтелери јетпейт. Ӧй ӧдӧт, јаҥы ӱйе политиктер чыдайт. Олор, айса болзо, бистиҥ де ӱйедеҥ коомой эмес болор. Је олор башка, ӧй дӧ башка, ороон до башка. Эмдиги башкараачыларга ла депутаттарга јаҥыс кӱӱнземелим бар – А. И. Ялбаковтый, Ю. В. Антарадоновтый, Ч. К. Кыдрашевтий, М. В. Карамаевтий улустаҥ тем алзын. Бу улус албатызыныҥ јилбӱлерин, кичӱ ле јаан Тӧрӧлиниҥ јилбӱлерин недеҥ де бийик тургускан. Јаҥыс ла андый болгон соҥында, бала-баркалардыҥ, албатыныҥ санаазында бойы керегинде јылу эске алыныштар артырар арга бар. Алексей Иженеровичле, Юрий Васильевичле албатыбыстыҥ салымы, республиканыҥ статузы керегинде ӧткӧн эрмек-куучындарысты јаантайын эске аладым – улуска тузалу болгодый нени де эдип ийгенде сӱӱнгенин, эл-јонды бӧлӱген керектерге туштаганда кородогонын. Бой-бойлорысла тартышканы текши ӧзӱмди буудактаган. А орооныстыҥ, ол тоодо Алтайдыҥ, тӱӱкизи албаты бойы бойыла јаантайын тартышканын кӧргӱзет ле мынызы албатыныҥ ӧзӱмин кайра таштап туратан. Је јаҥыс ла качан бириктиретен шӱӱлте табылганда, лидерлер табылатан ла улус биригип, ичкери баратан. Алтай Республика тӧзӧлип турарда андый болгон эди. Бастыра неме республиканы тӧзӧӧр лӧ ичкери ӧзӱм алынары деген шӱӱлтеге тӧзӧлгӧлӧнгӧн. Лидерлер болгон – В. И. Чаптынов, В. И. Петров, А. И. Ялбаков, Ю. В. Антарадонов, Ю. С. Сребрянский, Н. Ф. Соколов, В. К. Сабин, А. М. Чичинов ло јииттердиҥ плеядазы – А. П. Манзыров, С. Т. Пекпеев, В. В. Кудачин, Г. Н. Пильтин. Мында ла интеллигенция – В. Э. Кыдыев, јурукчылар, врачтар, преподавательдер, артисттер, инженерлер, предприятиелердиҥ башкараачылары – кожо болгон. Бис бастырабыс ол тушта бир амадуга иштегенис.

Эмди андый ок бирликке јединерге, бой-бойын угар ла оҥдоор керек, јаандар лидерлерле јӧптӧжӧр, олордыҥ јӱткимелдерин кӧрӧр лӧ јӧмӧӧр учурлу. Оогошторы олордыҥ јӧптӧри неге экелерин јакшы оҥдоор, ол јӧптӧрдӧҥ туза болор бо деп јакшы билип турар учурлу. Иште таскаган байлык ченемел ле јиит кижиниҥ ӧктӧм ийдези бирлик иштеер учурлу. Оны дезе республиканыҥ башкараачылары јеткилдеер керек. Олор озо ло баштап каланыҥ ла аймактардыҥ башкараачыларына тайанар учурлу. Эм тургуза олордыҥ учуры нениҥ де учун јабызадылган. Бу бистиҥ юбилярларысты эске алынып тура сананган шӱӱлтелер.

А. И. Ялбаковтыҥ ла Ю. В. Антарадоновтыҥ јуук улузын олордыҥ юбилейлериле уткуп, бастыразына бек су-кадык, узак јаш јажазын ла ырысту болзын деп кӱӱнзейдим.

Эзен јӱреристе ундыбазыс ла оморкоорыс!

А. И. Ялбаковтыҥ ла Ю. В. Антарадоновтыҥ нӧкӧрлӧриниҥ адынаҥ Г. П. Сумин

 

 

ТОП

«Баатырларыс ойгонып калды…»

(Башталганы 1-кы номерде) «Алтын-Эргек» кай чӧрчӧкти сценада «Ээлӱ кайдыҥ» турчыларыла кайлап отурыс. Ол тушта мениле саҥ башка учурал болгон. Кандый да ӧйдӧ сӱнем чыга бергендий, бойымды ӱстинеҥ тӧмӧн ајыктап турум. Топшуур согуп турганымды кӧрӧдим. Ол ло ок ӧйдӧ коштойындагы, алдыгы, ӱстиги телекейлерге јӱрӱп, олордо не болуп турганын, ондогы јӱрӱмди база кӧрӱп турум. Ончо ло бойым

Малдыҥ сӧӧк-тайагыла тудуш јаҥдар

Кыптунак Малды сойгон кийнинде эҥ ле озо этле кожо кыптунакты кайнадар учурлу. Јаак Эки јаакты айрыйла, бирӱзин тургуза ла кайнадар. Оноҥ башка эки јаак јадала, «арткан этти јип салар». Ол тушта этти јизе, курсакка бодолбос. (К. И. Санин) Кары Карыны энедеҥ јаҥыс бӱткен кижи јарбас керегинде албатыда чӱм-јаҥ бар. Оныла колбулу мындый кеп-куучын арткан: «Бир

Јаҥарыс бистиҥ Алтайга јаҥыланзын

Јаҥы Койон јылдыҥ бажында телеҥит јаҥарыс коштойындагы Алтай крайда профессионал студияда јыҥыраганын интернетле «нӧкӧрлӧжип» турган улус уккан-кӧргӧн лӧ болбой. Оны кӧргӧн кижиниҥ база ла катап «Улаган тыҥ!» деп, кӧксине чабынар кӱӱни келер. Бу узак јолды кӱчсинбей, Улаган аймактыҥ кеендикти, узанышты ла спорттыҥ албаты бӱдӱмдерин элбедер тӧс јериндиҥ башкараачызы Мерген Тельденовко, Алтай Республиканыҥ ат-нерелӱ артисттери Марина