Настройки отображения

Размер шрифта:
Цвета сайта:
Ностройка изображения
Ностройка изображения

Настройки

Алтайдын Чолмоны

Энергетиктер кышка белен

19.11.2019

Кӱчӱрген айдыҥ 24-чи кӱнинде Россетиниҥ Сибирьде Алтай Республика аайынча бӧлӱгиниҥ директо-ры Андрей Меделянов республиканыҥ элбек јетирӱлер эдер эп-аргаларыныҥ журналисттериле пресс-конференция ӧткӱрип, келер јылдарда энергетикада кандый јаҥыртулар болоры, ӧдӱп јаткан јылда јазал иштер канайда ӧткӧни, энергетикада цифровизация ол не дегени, инвестициялар ла оноҥ до ӧскӧзи керегинде куучындаган.

Оныҥ айтканыла болзо, Россетиниҥ Сибирьде Алтай Республика аайынча бӧлӱги 2019-2020 јылдардыҥ кӱс-кыш ӧйине эҥ озо белетенип алган бӧлӱктердиҥ тоозына кирет (РФ-тыҥ энергетиказыныҥ министерствозыныҥ кӧргӱзӱзи аайынча).

2019 јылдыҥ јазал иштерине чыгарылган акча-манаттыҥ кеми 78 миллион салковой болгон. Тергеениҥ энергосетевой комплексин кыш ӧйине белетеп тура, узуны 685 километр электролиния јазалган. Изоляторлор, приставкалар солынган, фундаменттерде јазал иштер ӧткӱрилген, 866 тӧҥӧш солылган. Јазал иштердиҥ программазы 114 процентке эдилген. Электролиниялар барган јерлерди арутаары аайынча тӧс иштер 2018 јылдыҥ тӧртинчи кварталында ӧткӱрилген. Бастыра кайда да 700 гектар јер аруталган.

Андрей Викторовичтиҥ темдектегениле, электросетевой объекттерде технологический бузуштардыҥ тоозы 30 процентке астаган.

2019-2020 јылдардыҥ кӱс-кыш ӧйине белетеништӱ иштиҥ чыҥдыйын аҥылу камыс шиҥдеген эмтир. Ростехшиҥжӱниҥ Сибирьдеги башкартузыныҥ, «Бирлик энергетический системаныҥ системный операторы» деп АО-ныҥ Алтайский крайда ла Алтай Республикада филиалыныҥ, Россияныҥ МЧС-ныҥ Алтай Республика аайынча башкартузыныҥ чыгартулу улузы, Россетиниҥ Сибирьде Алтай Республика аайынча бӧлӱгиниҥ технический блогыныҥ башкараачылары јазалдарды, техниканы ла ишчилерди тургузылган некелтелерге келижип турган ба деп шиҥдеген.

Компанияныҥ инвестиционный программазы керегинде айдар болзо, ол кажы ла јыл тергеелик ӧзӱмниҥ министерствозы кеминде јӧптӧлӧт. 2019 јылда ӧзӱмниҥ инвестиционный программазына чыгарылган акчаныҥ кеми 610,442 миллион салковой болгон. Бу акчадаҥ 270 миллион салковойы – ӧткӧн јылдыҥ кредиторский тӧлӱзи. Инвестиционный программаны бӱдӱрери аайынча быјыл 10 кВт беш линия јаҥыртылган —  «Манјӱрек», «Бешпелтир», «Ӱстиги-Карагуж», «Новотроицкое» ле «Паспаул». Јаҥыртылган энергообъекттердеҥ электроот республиканыҥ 19 јуртына барат.

Алтай Республикада цифровой РЭС тӧзӧӧри аайынча пилотный ӱлекер-проектти јӱрӱмде бӱдӱрер амадула былтыр 17 миллион салковойго 7 реклоузер алынган. Быјыл база да јети реклоузер тургузылган. Реклоузерлер электропередачалардыҥ линияларыныҥ участокторын дистанционно башкарар арга берет. Олордыҥ болужыла ӱрелген линияныҥ участогын дистанционно токтодып ла ЛЭП-тиҥ ӱрелбеген участокторын јаҥыдаҥ иштедип ийерге јараар. Энергетиканыҥ объекттерин мындый цифровой эп-аргала башкарганы энергојеткилдешти орныктырар ӧйди кыскартат. Реклоузерлер тургузылган линиялардагы авариялар аайынча шиҥжӱ он айдыҥ туркунына болгон технологический бузуштардыҥ тоозы, былтыргы јылдыҥ кӧргӱзӱлерине кӧрӧ, 37 процентке астаганын кӧргӱскен. Мынаҥ ары АИССКУЭ-га «санаалу» счетчиктер ле коммерческий учеттыҥ пункттарын тургузары темдектелет.

Компанияныҥ инвестиционный программазыныҥ база бир учурлу ууламјыларыныҥ бирӱзи технологический колбош болуп јат. Россетиниҥ Сибирьде Алтай Республика аайынча бӧлӱгиле ӧдӱп јаткан јыл башталганынаҥ ала 1297 јаҥы абонент технологиче-ский колбош ӧткӱрилген. Технический некелтелерле 637 угузаачыга электропередачалардыҥ линиязын тудар керек болгон. Бу амадула он айдыҥ туркунына 80 километр ЛЭП тудулган. Оны тударына 117 миллион салковой акча чыгымдалган.

Бӱгӱнги кӱнде Россетиниҥ Сибирьде Алтай Республика аайынча бӧлӱгине келижип турган учеттыҥ 63 муҥ точказыныҥ 18 муҥнаҥ кӧби учеттыҥ «интеллектуальный» приборлорыла јеткилделген. Быјыл ӱзеери 6 муҥ «санаалу» прибор кыска ӧйдиҥ туркунына Майма, Турачак, Шабалин, Улаган ла Оҥдой аймактарда тургузылар.

Ӱлӱрген айда Улагандагы РЭС бойыныҥ ийде-кӱчиле 1200-теҥ кӧп «интеллектуалдар» тургускан. Бу иштерди ӧткӱрерге Улаган аймактӧӧн Турачактыҥ ла Оҥдойдыҥ электромонтерлорыныҥ ӱзеери бригадала-ры аткарылган. Кош-Агаш, Мукур-Таркаты, Јаҥы Белтир ле «Аэропорт» деп микрорайон учеттыҥ приборлорыла јеткилделген. Бу адалган јерлерде электроэнергия мынаҥ озо ӧйдӧ кӧп јылыйатан.

Компанияныҥ инвестиционный программазын јӱрӱмде бӱдӱрер иш 2018 јылдыҥ јаҥар айыныҥ 27-чи кӱнинде јӧптӧлгӧн 522 таҥмалу федерал јасак ла РФ-тыҥ башкарузыныҥ 2012 јылдыҥ кӱӱк айыныҥ 4-чи кӱнинде јӧптӧгӧн 442 таҥмалу јакааны аайынча ӧдӧт. Јаҥы счетчиктер электроэнергияны уурдаарга бербейт. Бастыра иштер јеҥилтилет: кӧргӱзӱлерди фотојурукка соголо табыштырары, јазалдыҥ айалгазын ајаруда тудары ла шиҥжӱлер ӧткӱрери. Эмди бу иштер электроэнергияныҥ поставщигине кӧчӱп јат. Счетчик кӧрӱп болбос јерде тургузылган болзо, абоненттерге пульттар берилет. Олордыҥ болужыла канча кире элек-троэнергия тузаланганын билерге јараар. Пульт ӱрелген соҥында, солыдып аларга јараар.

Учеттыҥ приборлорын аларына компанияныҥ инвестиционный программазынаҥ  162,453 миллион салковой чыгымдалган. Бир счетчиктиҥ баазы кайда да 15,5 муҥ салковой болуп јат.

Андрей Меделянов Россетиниҥ Сибирьде Алтай Республика аайынча бӧлӱги 2020 јылда кандый иштер бӱдӱрерге темдектеп алганын база айткан. Компанияныҥ инвестиционный программазы аайынча эдилетен јаан ӱлекерлердиҥ бирӱзи «Элекмонарская» подстанцияны јаҥыртары болуп јат. Андагы трансформаторлор база да ийделӱлерине солылар. Бу иш эдилген соҥында андагы линияларла баратан электричествоныҥ ийдези эмдигизинеҥ јаан болор. Мынызы Чамал аймакта электројеткилдештиҥ чыҥдыйын бийиктедер.

Компанияныҥ инвестиционный программазыныҥ јӧптӧлгӧн баазы, НДС-ла кожо, 263,223 миллион салковой. Электроэнергияныҥ учедыныҥ системазын јаҥыртарына — 50,492 миллион салковой, реклоузерлер аларына — 11,092 миллион салковой.

Россетиниҥ Сибирьде Алтай Республика аайынча бӧлӱги келер јылда анайда ок јылыйып турган электроэнергияны астадары, энергетиканыҥ ээзи јок объекттерин бириктирери, тергеениҥ эл-јонына электројеткилдештиҥ чыҥдыйын бийиктедери аайынча иштерди улалтар.

Пресс-конференцияныҥ кийнинеҥ Россетиниҥ Сибирьде Алтай Республика аайынча бӧлӱгиниҥ капитальный строительство аайынча башкартузыныҥ јааны Семен Бессонов журналисттерге пресс-тур ӧткӱрген. Биске оныла кожо Суску јурттаҥ ыраак јокто «Манјӱрек» линияны, Майма јурттаҥ ыраак эмес јерде тургузылган реклоузерлерди, анайда ок «Алферово» микрорайондо кондырылган јаҥы электролинияларды  кӧрӧргӧ келишти.

Семен Бессоновтыҥ айтканыла болзо, ороон ичинде энергосетьтердиҥ цифровизациязы башталган. Бу иш ӧткӱрилген соҥында, энергетиктер ӱзӱлген линияны бедиреп, канча километр јер баспас. Мындый «молјуны» цифровой јазал бойына алынар. Бу јазал кайда авария болгонын чокым темдектеп ийер, электроотты ойто ӱрелбеген линиялар ажыра аткарар аргалу.

—Эмди бис реклоузерлер тургузар иштерди эрчимдӱ ӧткӱрип јадыс – деп, ол айткан.

К. ЯШЕВ

ТОП

«Баатырларыс ойгонып калды…»

(Башталганы 1-кы номерде) «Алтын-Эргек» кай чӧрчӧкти сценада «Ээлӱ кайдыҥ» турчыларыла кайлап отурыс. Ол тушта мениле саҥ башка учурал болгон. Кандый да ӧйдӧ сӱнем чыга бергендий, бойымды ӱстинеҥ тӧмӧн ајыктап турум. Топшуур согуп турганымды кӧрӧдим. Ол ло ок ӧйдӧ коштойындагы, алдыгы, ӱстиги телекейлерге јӱрӱп, олордо не болуп турганын, ондогы јӱрӱмди база кӧрӱп турум. Ончо ло бойым

Малдыҥ сӧӧк-тайагыла тудуш јаҥдар

Кыптунак Малды сойгон кийнинде эҥ ле озо этле кожо кыптунакты кайнадар учурлу. Јаак Эки јаакты айрыйла, бирӱзин тургуза ла кайнадар. Оноҥ башка эки јаак јадала, «арткан этти јип салар». Ол тушта этти јизе, курсакка бодолбос. (К. И. Санин) Кары Карыны энедеҥ јаҥыс бӱткен кижи јарбас керегинде албатыда чӱм-јаҥ бар. Оныла колбулу мындый кеп-куучын арткан: «Бир

Јаҥарыс бистиҥ Алтайга јаҥыланзын

Јаҥы Койон јылдыҥ бажында телеҥит јаҥарыс коштойындагы Алтай крайда профессионал студияда јыҥыраганын интернетле «нӧкӧрлӧжип» турган улус уккан-кӧргӧн лӧ болбой. Оны кӧргӧн кижиниҥ база ла катап «Улаган тыҥ!» деп, кӧксине чабынар кӱӱни келер. Бу узак јолды кӱчсинбей, Улаган аймактыҥ кеендикти, узанышты ла спорттыҥ албаты бӱдӱмдерин элбедер тӧс јериндиҥ башкараачызы Мерген Тельденовко, Алтай Республиканыҥ ат-нерелӱ артисттери Марина