Алтайдын Чолмоны

«Ойгорло» таныштыру ӧтти

26.11.2019

Кӱчӱрген айдыҥ 7-чи кӱнинде Оҥдой аймактыҥ јурттар ортодогы тӧс библиотеказында балдарга учурлалган «В гостях у Ойгора» деп бичигештиҥ таныштыру-кӧрӱзи ӧтти.

Ӧткӧн јылда кепке базылып чыккан бичикле, оныҥ авторы Светлана Трияновала таныжарга библиотеканыҥ актовый залында Оҥдой јурттыҥ балдарыныҥ бастыра беш садигиниҥ таскадаачылары, школдыҥ баштамы класстарыныҥ ӱредӱчилери, библиотекарьлар ла тегин эл-јон јуулышкандар.

Майма аймактаҥ келген айылчыны алтай чӱм-јаҥла 5-чи класстыҥ ӱренеечизи, библиотеканыҥ јаантайынгы кычыраачызы Ай-Кӱнеш Папыева ак сӱтле кӱндӱлеген кийнинде, бастыра јуулган улусты Оҥдой аймактыҥ администрациязыныҥ культура аайынча бӧлӱгиниҥ јааны Сырга Садрашева уткыды: «Оҥдой алтай, анчада ла Јоло јурт, јайалталу улузыла бай. Мында јарлу бичиичилер, артисттер, журналисттер ӧскӧн-чыдаган. Олор једимдӱ иштеп, јайаандык иштерин кепке базып, тӧрӧл јерине келип, мынайда эл-јонло туштажып турганы оморкодулу».

Анайда ок уткуулду сӧзин аймактыҥ «Ажуда» газединиҥ баш редакторы Анатолий Атаров айткан. Ол журналист-коллегазыныҥ ижи-тожы, чыгарган бичигежи керегинде бойыныҥ шӱӱлтезиле ӱлежип, јиит авторго јаан једимдер кӱӱнзеген.

Туштажуны Алтай Республиканыҥ культуразыныҥ нерелӱ ишчизи, библиотекада балдардыҥ бӧлӱгиниҥ јааны Людмила Чекурашева ла јиит библиотекарь Ольга Карчагина баштап ӧткӱрдилер. Олор Оҥдойдыҥ эл-јонын журналистле «Алтайдыҥ Чолмоны» газетте башка-башка јылдарда чыккан статьялары ажыра јууктада таныштырды.

Сӧс авторго берилерде, ол мындый бичигеш кепке базып чыгарар санаа кайдаҥ келгенин куучындады: «Бистиҥ биле Майма аймакта јуртайт. Бу орус аймак, балдарымныҥ јӱрӱп турган садиги де су-орус. Оныҥ учун таскадаачылар группазында сок јаҥыс алтай бала бар, оныҥ энези бичинип турган журналист деп билип, бу арганы тузаланып, алтай чӱм-јаҥдар аайынча уроктор ӧткӱрерге материалдарла болушсын деп сурагандар. Олорго анчада ла айылчыны кӱндӱлейтен чӱм-јаҥ керегинде јетирӱлер керек болгон.

Таскадаачыларга болужарга, мен бойымныҥ јаштаҥ ала билгенимди ле М. В. Чевалковтыҥ адыла адалган эл библиотекада литературалардаҥ кычырганымды бириктирип, школго баргалак ла баштамы класстарда ӱренип турган орус укту балдарга јарт болзын деп келиштирип, урокко јарайтан материалдар белетегем.

Урок јаш балдарга јилбилӱ ле јарт болзын деп, кыйалтазы јогынаҥ сӱрлӱ-јараш, јарык ӧҥдӧрлӧ кееркедилген јуруктар тузаланар керек. Оны билип, мен алдында јылдарда кожо иштеген Владимир Попов деп јурукчыга баштангам.

База бир эмеш ӧйдӧҥ садиктиҥ таскадаачылары алтай айыл керегинде урок ӧткӱрерге белетенедис, болужыгар деп катап ла баштангандар. Орус улус алтай јаҥла јилбиркеп, кичинек болчомдорды Алтай Республиканыҥ ӧс калыгыныҥ чӱм-јаҥыла таныштыртып турганы сӱрекей сӱӱнчилу. Оныҥ учун мен узак сананбай, олорго кыскарта ла чоҥ, јарт болзын деп материал белетегем, катап ла байагы јурукчыга баштангам.

Анайып, бу јуулган јетирӱлер јаҥыс ла олорго эмес, је анайда ок балдардыҥ ӧскӧ дӧ садтарыныҥ ишчилерине тузалу болзын деп амадап, бичигеш чыгарар деген санаа келген. Тӧс герой – Ойгор деп уулчак – орус укту кураа балдарды айылына кычырып, бойыныҥ билериле ӱлежип, ада-энези оны канайып таскадып турганы керегинде куучындайт.

Бичигештиҥ экинчи бӧлӱги алтай оос чӱмдемелге учурлалган: мында болчомдор кеп сӧстӧрлӧ, табышкактарла, ойындарла, анайда ок куучын-эрмекте эҥ ле керектӱ сӧстӧрлӧ таныжат».

Анайда ок автор бичикти кепке базып чыгарарына болушкан Совет Федерацияныҥ турчызы В. В. Полетаевке быйанын айткан.

Оҥдой јурттыҥ школыныҥ баштамы класстарыныҥ ӱредӱчилери ле садиктердиҥ таскадаачылары кичинек болчомдорго учурлай орус тилле кепке базылган мындый бичигештер јок болгонын ајардылар. Таскадаачылар «В гостях у Ойгора» бичикле канайда иштеп турганын куучындадылар, кезик улус дезе бу бичигешти  баштапкы катап кӧргӧн лӧ сӱӱнип, бойыныҥ ӱредӱлик тӧзӧлмӧлӧрине сый эдип алгандар.

Э. КУДАЧИНА