Алтайдын Чолмоны

Чочыдулу айалгаларды болдыртпаска

17.12.2019

Јуукта СФО-до чочыдулу айалгаларды болдыртпазы ла јоголторы аайынча ведомстволор ортодогы камыстыҥ јууны ӧткӧн.

Российский Федерацияныҥ президентиниҥ Сибирский федерал округта чыгартулу кижизи Сергей Меняйло башкарып ӧткӱрген јуунда Россияныҥ МЧС-ныҥ министриниҥ ордынчызы Павел Барышев, Сибирский федерал округтыҥ субъекттериниҥ башчылары – чочыдулу айалгаларды болдыртпазы ла јоголторы, ӧрт чыгарын болдыртпазын јеткилдеери аайынча тергеелик камыстардыҥ председательдери, Россияныҥ МВД-зыныҥ, МЧС-ныҥ, Росгидрометтиҥ, Росагашээлемниҥ, Россуубайлыктардыҥ, Ростехшиҥжӱниҥ јербойындагы органдарыныҥ башкараачылары, РФ-тыҥ коруланарыныҥ министерствозыныҥ јуучыл биригӱлериниҥ командованиези турушкан.

Јуунда Федерацияныҥ округтагы субъекттеринде РСЧС-тарыныҥ јербойындагы подсистемаларыныҥ 2019 јылдагы ижиниҥ турулталары кӧрӱлген ле 2020 јылга амадулар темдектелген.

Ороонныҥ президентиниҥ чыгартулу кижизиниҥ темдектегениле болзо, ӧдӱп јаткан јылда Сибирский федерал округта болгон чочыдулу айалгалардыҥ тоозы, мынаҥ озо јылга кӧрӧ, астаган. Бу ок ӧйдӧ чочыдулу айалгалардыҥ кеми ле оныҥ салтарлары ӧткӧн јылдыҥ кӧргӱзӱлерин ажа берген.

Кичӱ ле јаан изӱ айларда јаандаган суулардаҥ улам Иркутский областьтыҥ јериле ӧткӧн эки толкуныҥ салтары 47 муҥ кижиге једишкен, 26 кижи божогон, 5 кижиниҥ салымы јарт эмес. 11 муҥ тураны суу алган, олордыҥ јарымызында улус јадар арга јок деп темдектелген.

Ӱлӱрген айда Красноярский крайда болгон тыҥ јааштардаҥ улам алтын казар «Сибзолото» артельдиҥ Сейба сууда турган дамбалары бузулган. Оноҥ улам 17 кижи божогон, 3 кижиниҥ салымы эмдиге јарт эмес. Оноҥ башка округтыҥ тергеелеринде јонјӱрӱмдик учурлу тӱбектердиҥ ле техногенный ӧрттӧрдиҥ тоозы кӧптӧгӧн. Олордо божогон улустыҥ тоозы база кӧп.

Сибирьде јылдыҥ ла болуп турган чочыдулардыҥ бирӱзи јаскыда суулар јаандап турганы. Сууларда ла кӧӧлмӧктӧрдӧ тош кайылгалакта ӧткӱрилип турган белетеништӱ иштердиҥ шылтузында эл-јонды ла инфраструктураны јаандаган суулардыҥ баштапкы толкузынаҥ аргадаар арга болгон. Росгидрометтиҥ прогнозторы ла тергеелерде јаҥныҥ органдарыныҥ, Россуубайлыктардыҥ Верхне-Обский ле Енисейский бассейновый суу башкартуларыныҥ ӧмӧ-јӧмӧ ижи экинчи толкуны авариялар јок ӧдӧр арга берген.

«Андый да болзо, калганчы јылдарда бис јааштардаҥ улам суулар јаандап, кӧп немени јемирип турганына туштайдыс. Мынаҥ улам улус шыралайт, кӧп туралар, коммуникациялар ӱрелет ле јемирилет, ар-јӧӧжӧ баазын јылыйтат, ээлем иштер туруп калат. Мынызы РСЧС-тыҥ јербойындагы системалары коомой ар-бӱткендик айалгаларга  ла чочыдулу айалгалардыҥ салтарларын јымжадарга толо кеминде белен эмес болгонын керелейт» — деп, Сергей Меняйло айткан.

Јуунныҥ туружаачылары 2019 јылда Сибирский федерал округтыҥ субъекттеринде болгон ӧрттӧрдиҥ турулталарын база шӱӱшкен. Аркаларда ӧрт чыгаргадый ай-кӱнниҥ айалгаларынаҥ башка кижиниҥ бурузынаҥ улам чыгып турган ӧрттӧр база кӧп. Росагашээлемниҥ јетирӱлери аайынча, Сибирьдиҥ тергеелеринде ӧрттӧрдиҥ тоозы, 2018 јылга кӧрӧ, 13 процентке, ӧрткӧ алдырган јерлердиҥ кеми 35 процентке кӧптӧгӧн.

Президенттиҥ чыгартулу кижизи јербойыныҥ эл-јоны ла юридический лицолоры ӧрт чыгарын болдыртпас ээжилерге ајару этпей турганын темдектеген. «Јаҥныҥ органдарына эл-јонло јартамалду ла јарамыкту иш тӧзӧӧр керек, онызы ар-бӱткендик ӧрттӧрдиҥ кемин кезем јабызадар» — деп, Сергей Меняйло айткан.

Быјыл аркаларда болгон јаан ӧрттӧрдӧҥ улам Сибирьдиҥ тергеелери ышка бӱркеткени керегинде сурак база шӱӱжилген. Россияныҥ МЧС-ныҥ Новосибирский область аайынча башкартузыныҥ јааны Виктор Орлов аркаларда болгон ӧрттӧрдӧҥ улам ыш јайылып барарда, эл-јонго элбек јетирӱлер эдер эп-аргалар ажыра ол ыш недеҥ улам чыкканы, айалганы оҥдолторго кандый иштер ӧткӱрилип турганы, мындый айалгаларда нени эдер керек болгоны керегинде јетирӱлер эдилген.

Јуунда анайда ок ӧрттӧрдӧ балдардыҥ ӧлӱмин болдыртпазы аайынча профилактический иштерди тӧзӧӧриниҥ сурактары база шӱӱжилген. Бу сурак эҥ ле тыҥ тал-табыш кӧдӱрип турган сурак болгоны темдектелген. Россияныҥ МЧС-ныҥ јербойындагы органдарыныҥ јетирӱзи аайынча, ӧдӱп јаткан јылда болгон ӧрттӧрдиҥ салтарына эр кемине јеткелек 154 бала алдырткан. Олордоҥ 87 бала божогон. Сибирьдиҥ тергеелеринде сууда улус, ол тоодо балдар божоп турганыныҥ сурагы база ӧҥзӱре сурактардыҥ бирӱзи. 2019 јыл башталганынаҥ ала округтыҥ суулу объекттеринде 399 јеткерлӱ учурал темдектелген. Олордо 371 кижи, ол тоодо 41 бала божогон.

«Ӧрттӧрдӧ лӧ сууларда балдардыҥ ӧлӱмин болдыртпазы аайынча профилактический ишти ӧткӱрер, балдарды чочыдулу айалгаларда бойын канайда тудунарыныҥ ээжилерине ӱредерине аҥылу ајару эдер керек» — деп, Сергей Меняйло темдектеген.

Бу ок ӧйдӧ профилактический иштердиҥ шылтузында сууларда болуп турган јеткерлӱ учуралдардыҥ тоозы астаганы темдектелген. Андый тергеелердиҥ тоозына Алтай Республика кирген.

Ӧрттӧрдӧ лӧ сууларда балдардыҥ ӧлӱмин болдыртпазы аайынча ӧткӱрилген профилактический иштердиҥ турулталары керегинде докладтарын Россияныҥ МЧС-ныҥ Сибирьдеги субъекттериниҥ башкартуларыныҥ јаандары эткен.

СФО-до чочыдулу айалгаларды болдыртпазы ла јоголторы аайынча ведомстволор ортодогы камыстыҥ јууныныҥ учкары ӱредӱ-методический сбордыҥ туружаачыларын кайралдаары ӧткӧн. РФ-тыҥ Президентиниҥ Кӱндӱлӱ грамотазыла Россияныҥ МЧС-ныҥ Алтайдагы бедиреер-аргадаар отрядыныҥ јааны Владимир Овсиенко кайралдаткан.

СМИ-лердеги јетирӱлердеҥ