Алтайдын Чолмоны

Јуртта јаҥы тудумдар ачылган

24.12.2019

Алтайыста јаан јолдордоҥ тууразында турган кичинек Апшыйакту јурт Алтай Республиканыҥ баштапкы башчызы Валерий Иванович Чаптыновтыҥ чыккан-ӧскӧн јери болгоныла јарлу.

Јаҥар айдыҥ 19-чы кӱнинде Шабалин аймактыҥ Апшыйакту јуртында јаҥырта јазалган школдыҥ ла јаҥы ФАП-тыҥ ачылтазы болгон. Мыныла колбой ӧткӧн кӧдӱриҥиде Алтай Республиканыҥ башчызы, башкарузыныҥ председатели Олег Хорохордин турушкан.

Апшыйакту солун тӱӱкизиле, мынаҥ чыккан ла бу јерде иштеген атту-чуулу улузыла, јакшынак јаҥжыгуларыла јарлу. Бу јуртта школ 1896 јылда тӧзӧлгӧнин билимчи Зоя Сергеевна Казагачева бичиген болгон. 1920-зинчи јылдардыҥ учында — 1930-чы јылдардыҥ башталарында мында калыгыстыҥ база бир атту-чуулу эри, бичиичи, Туулу Алтайдыҥ автономиязы учун јана баспай тартышкан Павел Александрович Чагат-Строев ӱредӱчи болуп иштеген. Алтайдыҥ ээлӱ кайчыларыныҥ бирӱзи, «Јаҥар» деген кай чӧрчӧкти айткан кайчы Николай Кокурович Ялатовтыҥ ады-јолы база Апшыйакту јуртла колбулу.

Тургуза ӧйдӧ Апшыйактуда 250-неҥ ажыра улус јуртайт. Балдардыҥ эмдиги ӱренген школы 1939 јылда тудулган. Ол ӧйлӧрдӧ ол баштамы школ болгон. 1980-чи јылдардыҥ учынаҥ бери орто ӱредӱлӱ, оноҥ  текшиӱредӱлӱ тӧс школ болуп иштеп јат. 1998 јылдаҥ бери Апшыйактуныҥ школы Валерий Иванович Чаптыновтыҥ адын аданат. 2005 јылда школдо краеведческий музей тӧзӧлгӧн.

«Мен бу ла јуртта чыккам ла ӧскӧм, мындагы школдо ӱренгем. Школды божодоло, оноҥ ары ӱренип, ойто тӧрӧл школыма иштеп келгем. Эмди алтынчы јыл школдыҥ директоры болуп иштейдим – деп, Оксана Соенова куучындаган. –Школыс јаҥырта, јаанада јазалганына бис сӱрекей сӱӱнедис. Нениҥ учун дезе мынаҥ озо школ эки башка турада иштеген. Балдардыҥ ажанатан јери суу кечире болгон, ӱренчиктер переменде ого јетире јӱгӱрип, ажанала,  урокко оройтыбаска, ойто школго јетире јӱгӱретен.  Эмди јаҥырта јазалган школыста бис бир сменала ӱренедис. Ажанатан јер мында ок. Јылу туалет, гардероб, керектӱ ончо неме јаҥыс јерде. Школ јылу суулу.

Школды јаҥырта јазаарга болушкан ла јӧмӧгӧн ончо улуска, тудум ишти бӱдӱрген строительдерге, Алтай Республиканыҥ башчызы, башкарузыныҥ председатели Олег Хорохординге, АР-дыҥ ӱредӱлигиниҥ министриниҥ молјуларын бӱдӱрген Ольга Саврасовага, Шабалин аймактыҥ јааны Эрчим Сарбашевке, строительдерди башкарган Михаил Докучаевке ӱредӱчилердиҥ ле ӱренчиктердиҥ, эне-адалардыҥ, јурттыҥ бастыра эл-јоныныҥ адынаҥ јаан быйанымды айдадым».

Школдыҥ  туразын јаҥырта јазаар иштерде оныҥ јабынтызы, полы, кӧзнӧктӧри, инженерный сетьтери бӱткӱлинче солылган. Тураныҥ тышты ла ичи јылулган, јанындагы јери јазалган.

«Алтай Республикада ӱредӱликтиҥ ӧзӱми» деген программа аайынча республикан ла аймактыҥ бюджеттеринеҥ Апшыйактуныҥ школында капитальный ремонт иштерди бӱдӱрерге акча чыгарылган – деп, Олег Хорохордин  кӧдӱриҥиде айткан. –Бӱгӱн школ эмдиги ӧйдиҥ  бастыра некелтелерине келижип јат. Мында ӱредӱчилерге иштеерге, балдарга ӱренерге эптӱ ле јакшы болор деп, мен сананадым».

«Бу школды јаҥы школ деп айдарга јараар – деп, Шабалин аймактыҥ јааны Эрчим Сарбашев уткуулду сӧзинде темдектеген. –Мында ӱренген балдардаҥ бойыныҥ јуртыныҥ, кичӱ Тӧрӧлиниҥ јакшы адын чыгарган тоомјылу улус чыдап ӧзӧр деп алаҥзыбайдым».

Бу ок кӱнде Апшыйактуда јаҥы фельдшерско-акушерский пункт ачылган. Оныҥ туразы 2018 јылда тудулган ла ээзинеҥ республикан бюджеттеҥ чыгарган акчага јурттыҥ ФАП-ына алылган.

Эмчилик баштамы медболуш јетирер ончо керектӱ јазалдарла јепселген. Јурттыҥ улузы мында баштапкы медициналык болуш ла керектӱ эмдеш алар аргалу. Анайда ок чокым оорулардыҥ специалисттери ФАП-та јурттыҥ улузын кӧрӧри ӧйлӱ-ӧйинде ӧдӱп турар деп, ачылта ӧйинде айдылган.

Республиканыҥ башчызыныҥ темдектегениле, јуртта јонјӱрӱмдик бу тудумдар иштеп баштаганы эл-јонго медициналык болуш алары јеҥил ле эптӱ болор, чыҥдый ӱредӱле јеткилдеер ууламјылу иште билдирлӱ алтам. Тергееде јаҥы школдор ло эмчиликтер, ФАП-тар ла балдардыҥ садтары тудулып, спортко таскадынар айалгалар тӧзӧлӧт, эл-јон јаткан јерлер јазалат. Бу иш, ол тоодо государствоныҥ башкараачызыныҥ јакыганыла эл ӱлекерлерди бӱдӱрер иш, оноҥ ары улалар деп, Олег Хорохордин ФАП-тыҥ ачылтазында айткан.

Кӧдӱриҥиде уткуулду сӧстӧрин анайда ок Эрчим Сарбашев, аймактыҥ тӧс эмчилигиниҥ баш врачы Виктор Убайчин, Апшыйактудагы јурт јеезениҥ депутады, РФ-тыҥ текши ӱредӱлигиниҥ кӱндӱлӱ ишчизи Галина Чаптынова айдып, јурттыҥ эл-јонына бек су-кадык ла ижинде једимдер, јуртта кӧп балдар туулзын деп кӱӱнзегендер.

Кӧп јылдарга ак-чек ле једимдӱ ижи учун бу кӱн Алтай Республиканыҥ башчызыныҥ, башкарузыныҥ председателиниҥ Быйанду самаралары Апшыйактуныҥ школында технологияныҥ ӱредӱчизи болуп иштеген Наталья Маймановага ла школдыҥ ичин арутап јунган Светлана Соловьевага кӧдӱриҥилӱ айалгада табыштырылган. 7-чи класстыҥ јакшы ӱренип турган ӱренчиги Айсура Соеновага республиканыҥ башчызы планшет сыйлаган. Јурттыҥ ФАП-ына эмчиликке керектӱ не-неме аларга 50 муҥ салковойдыҥ сертификады  берилген.

«Шабалин аймак»  муниципал тӧзӧлмӧниҥ ле аймактыҥ депутаттар Совединиҥ Кӱндӱлӱ грамотазыла Апшыйактуныҥ ФАП-ыныҥ заведующийи Инга Кыдыева ла тудум иштер бӱдӱрген ӧмӧликтиҥ директоры Жанат Шарапеев кайралдаткандар.

Јаҥы јыл кирер алдында јаҥы ФАП ла школ  јурттыҥ улузына узак сакыган сӱӱнчилӱ сый болгонын айдар керек.

Светлана КЫДЫЕВА

Е. БУТУШЕВТИҤ фотојуругы