Алтайдын Чолмоны

Су-кадык болзо, ончозы болор…

30.12.2019

Алтай Республикада 2019 јылда «Су-кадыкты корыыры», «Демография», «Земский доктор» ло ӧскӧ дӧ федерал национальный ӱлекерлерди, программаларды ла подпрограммаларды бӱдӱрери улалган.

2019 јылда тергеениҥ удурумга башчызы болгон Олег Хорохординниҥ баштаҥкайыла республиканыҥ бастыра аймактарында ла Горно-Алтайскта «Су-кадык» деп автопоезд иштеген ле кӧп јуртјаткандардыҥ су-кадыгын шиҥдеген. Автопоездтиҥ ижинде тергеениҥ јаан ченемелдӱ врачтары, ӧскӧ дӧ медишчилери турумкай турушкан.

Тергеениҥ јурттарында эл-јонныҥ су-кадыгын корыырын јарандырар ла медишчилерди јурттарда ишке јилбиркедер амадула «Земский доктор» деп программа иштеп баштаган ла акча-манат чыгарылган. 2019 јылда Алтай Республиканыҥ јурттарында су-кадыкты корыыр организацияларга 45 врач ла 16 фельдшер иштеп барган. Врачтарга бир катап берилетен акча-манаттыҥ кеми – 1 миллион салковой, фельдшерлерге 500 муҥ салковой.

2017 јылдаҥ бери тергеениҥ јолы кату ла ыраак јерлериндеги эл-јонго су-кадыгы јанынаҥ кызалаҥду айалгада ӧйлӱ-ӧйинде тӱрген болуш јетирер федерал программа бӱдӱп туру. 2019 јылда санитарный авиацияны иштедерине ӱзеери акча кожулган. Јыл башталардаҥ ала медициналык модульду МИ-8 вертолетло 76 учуш болгон, 120 оору кижи, ол тоодо 25 бала јетирилген.

Алтай Республикада Медицинада кыйалтазы јоктоҥ страховать эдер тергеелик фондтыҥ тӧзӧлгӧнинеҥ ала 25 јылдыгы темдектелген.

Республикан эмчиликтиҥ поликлиниказында онкологиялык болуштыҥ амбулаторный тӧс јери ачылган. Онойдо ок каланыҥ поликлиниказында тӱште эмденетен 12 орынду онкостационар ачылган.

2019 јылдыҥ ичинде аймактардыҥ тӧс эмчиликтерине ле ыраак јурттарына тӱрген болуш јетирер санитарный 40 автомобиль сыйлалган.

Республиканыҥ јурттарында эл-јонго эҥ баштамы медициналык болуш јетиретен фельдшерско-акушерский пункттар, эмчиликтер ачылары улалган. Темдектезе, Маймада эмчиликтиҥ экинчи туразы, Шабалин аймактыҥ Апшыйакту, Оҥдой аймактыҥ Шашыкман ла Кӧксуу-Оозы аймактыҥ Мыйту јурттарында ФАП-тар ишке табыштырылган.

Јонјӱрӱмдик учурлу объекттерди интернетке колбооры аайынча јаан иш улалган. 2019 јылда Кан-Оозы, Оҥдой ло Майма аймактардыҥ 33 фельдшерско-акушерский пункттары интернетке колболгон.

Горно-Алтайсктыҥ Коммунистический оромында протезно-ортопедический тӧс јер ачылган. Эмди су-кадыгыныҥ аргалары коомой улусты јеткилдеери эптӱ, јарык ла элбек кыптарлу тӧс јерде ӧдӧт.

Калганчы јылдарда, алдындазына кӧрӧ, балдар чыгары эмештеҥ астап турган айалгада ЭКО-ныҥ болужыла тузаланар арга ачылганы јакшы. 2019 јылдыҥ јӱк ле тогус айында ЭКО-ныҥ кийнинде барлу болуп, 29 эпши чотко турган, 33 ӱй кижиниҥ кӧзи јарыган ла ак-јарыкка 41 бала чыккан.

Республиканыҥ эмчилери, су-кадыкты корыырында иштеечилери ороон до, ӧскӧ дӧ ороондор кеминде ӧдӱп турган форумдарда, семинарларда эрчимдӱ туружып, ченемел алыжып, профессионал узын бийиктедерин улалтат. Ороонныҥ медишчилериниҥ Леонид Рошальдыҥ башкарган јаан деген текшироссиялык јондык биригӱзиниҥ – «Национальный медициналык палата» деп медицинский биригӱниҥ – Москвада ӧткӧн 7-чи съездинде республикадаҥ Врачтардыҥ ассоциациязыныҥ турчылары турушкан: башкартуныҥ председатели Максим Штанаков, Шабалиндеги тӧс эмчиликтиҥ баш врачы Виктор Убайчин, бу ок эмчиликтиҥ врачтары Наталья Коврига ла Сынару Чапыева.

Калада 2-чи номерлӱ стоматологиялык поликлиниканыҥ врач-стоматолог хирургы Куляр Имансакипова Германияныҥ Бенсхайм калазында имплантология аайынча ӧткӧн калыктар ортодогы конгрессте турушкан. Ондо Европаныҥ эҥ артык лекторлоры тиштиҥ имплантациязындагы баалу ченемелдериле, бу иштеги калганчы једимдериле ӱлешкендер.

Башкарарыныҥ «Сколково» деп Московский школында јондык су-кадык аайынча Бастырароссиялык форум ӧткӧн. 2019 јылда ол ӱчинчи катап ӧткӱрилген ле ого јуук ла ыраак ороондородоҥ бӱдӱн-јарым айылчы јуулган. Ол тоодо башка-башка кемдӱ јаҥдардыҥ, профильный организациялардыҥ чыгартулу улузы, медичшилер, билимчилер, јондык ишчилер, культураныҥ ла спорттыҥ ишчилери келген. Алтай Республкиадаҥ форумда Медициналык профилактиканыҥ Тӧс јериниҥ баш врачы Вера Кучукова, врачебно-физкультурный диспансердиҥ баш врачы Равиля Телесова, Алтай Республиканыҥ медициналык јетирӱ-аналитикалык тӧс јериниҥ редакторы Светлана Костина турушкан.

2019 јылда јаҥжыкканыла Медишчилердиҥ байрамында кӧп тоолу врачтардыҥ, фельдшерлердиҥ ле ӧскӧ дӧ орто звеноныҥ ишчилериниҥ ак-чек ижи бийик бааланып, олорго башка-башка кайралдар табыштырылган. Олордыҥ ортозында бежен јылдыҥ туркунына эл-јонныҥ су-кадыгын корыырында иштеп келген ле 80 јажы толгон Роза Макаровна Пустогачева. Су-кадыкты корыырыныҥ министерствозыныҥ ла Врачтардыҥ ассоциациязыныҥ јылдыҥ сайын ӧткӱрип турган конкурсыныҥ «Профессиязына чындыгы учун» деп номинациязында ол јеҥӱчил болгон.

Бу ок конкурстыҥ «Эҥ артык врач-2019» деп номинациязында республикан эмчиликтиҥ нейрохирургический бӧлӱгиниҥ заведующийи Денис Александрович Мельников јеҥӱ алган.

2019 јылда онойдо ок каладагы Перинатальный тӧс јерде кин-эне болуп бежен јыл кирези иштеп келген Галина Петровна Тельгеровага 80 јаш толгон.