Алтайдын Чолмоны

Јолдордо јеткер болдыртпаска

04.02.2020

Чаган айдыҥ 29-чы кӱнинде федерал МВД-ныҥ ГИБДД-зыныҥ Алтай Республика аайынча башкартузында пресс-конференция ӧткӧн. ГИБДД-ныҥ республикан башкартузыныҥ јааны полицияныҥ полковниги Анатолий КОСИНОВ элбек јетирӱлер эдер эп-аргалардыҥ журналисттерине 2019 јылдыҥ турулталары керегинде куучындаган.

Оныҥ айтканыла, јылдыҥ ла јолдордо болуп турган ДТП-ларда улус сынык-бычыктар алат, кезик учуралдарда божойт. Госавтоинспекцияныҥ ишчилери јолдордо јеткер-тӱбек болбозын јеткилдееринде бастыра аргаларын тузаланып иштеп те турган болзо, 2019 јылда Алтай Республиканыҥ јолдорында ДТП-лардыҥ, олордо сынык-бычыктар алган, божогон улустыҥ тоозы кӧптӧгӧн. Анайып, ӧткӧн јылда 326 ДТП болгон, олордо 457 кижи сынык-бычык аларда, 42 кижи божогон. Улус божогон јеткерлӱ учуралдардыҥ кӧп сабазы кӧлӱктердиҥ аҥданганынаҥ улам болгон. Андый 14 учурал темдектелген. Кӧлӱктерле јойу улусты табарганынаҥ улам 7 кижи ле кӧлӱктер табарышканынаҥ улам 8 кижи божогон. Статистиканыҥ кӧргӱзӱлери аайынча болзо, мындый бӱдӱм ДТП-лар улус ортодо эҥ кӧп сынык-бычыктарга ла коомой турулталарга экелет.

Темдектелген ДТП-лардыҥ тӧс шылтактары тискинчилер јолло јорыктаарыныҥ ээжилерин бузуп турганыла колбулу. Бастыра ДТП-лардыҥ 90 проценти јолдогы јорыкташтыҥ туружаачыларыныҥ бурузыла болгон. Авариялардыҥ кӧргӱзӱлерин кӧптӧткӧн шылтактардыҥ бирӱзи тискинчилер удура келип јаткан транспорттыҥ полосазына чыгара маҥтадып турганы.

База бир шылтак – тӱрген маҥтадыш. Мынаҥ улам ӧткӧн јылда 31 ДТП болгон, олордо 11 кижи божогон ло 51 кижи сынык-бычыктар алган. Кажы ла тӧртинчи учуралда сынык-бычыктарды эр кемине јеткелек балдар алган.

Ээчий шылтактардыҥ бирӱзи — эзирик тискинчилер. Эзирик тискинчилердеҥ улам 71 ДТП болгон, олордо 16 кижи божогон ло 103 кижи сынык-бычыктар алган. Ачу аш амзап алган кижи кӧлӱкле маҥтадып турганын кӧргӧн болзогор, (38822) 28-777, 9-24-97 номерлӱ телефондорго тӱрген-тӱкей согуп, јетирӱ эдигер. Айса болзо, эзирик тискинчини тудуп алза, кемниҥ де јӱрӱми де аргадалар.

Јолдордо болуп турган јеткерлӱ учуралдарла колбулу јетирӱлерде балдар керегинде айдылып турган учуралдар база кӧп болот. Ӧрӧ темдектелген ӧйдиҥ туркунына 16 јажы јетпеген балдарла болгон ДТП-лардыҥ тоозы — 53. Олордо ӱч бала божогон ло 58 бала јӱзӱн-башка шыркалар ла сынык-бычыктар алган. Бу ДТП-лардыҥ кӧп сабазы тискинчилердиҥ бурузыла болгон. Шиҥжӱ иштердиҥ кийнинде јарталганыла, божогон балдардыҥ ӱч јаштузында ДТП ӧйинде балдардыҥ аҥылу кресло-отургыжы јок болгоны, 8 ле 15 јаштулары јеткер болдыртпазыныҥ курларын курчанбаганы јарталган.

Кандый иштер ӧткӱрилген

Тергеениҥ Госавтоинспекциязыныҥ ижи Алтай Республиканыҥ јолдорында јеткер-авариялардыҥ тоозын астадарына, олорды болдыртпазына ууламјылалат. 2019 јылда јолдордогы јорыкташты шиҥжӱде тутканыныҥ, анайда ок «Эзирик тискинчи», «Тискинчи-пешеход», «Балдардыҥ отургыжы» деп адалган профилактический керек-јарактар ӧткӱргениниҥ шылтузында јолдордо 278594 административный бузуш болгоны илезине чыгарылган.

170000 учуралда тискинчилер тӱрген маҥтаткан, 750 учуралда удура кӧлӱк келер полосага чыккан. Јолдо јӱрер ээжилерди бусканы учун 4198 јойу кижи административный каруузына тургузылган. Транспортло эзирикке маҥтаткан 1506 кижи туттурткан. Олордоҥ 269 кижи экинчи катап эзирикке туттурган ла кату каруузына тургузылган. Маҥтадарга јараду берип турган кере- бичиги јок эмезе андый бичигин айрыттырткан ла кӧлӱкле маҥтаткан 4414 кижи туттурткан.

Ӧткӧн јылда ГИБДД-ныҥ МРЭО-зыныҥ подразделениелериле тискинчиниҥ 11541 кере-бичиги берилген. Ол тоодо јылыйткан кере-бичиктердиҥ, ӧйи ӧдӱп калгандарыныҥ ордына берилгендери ле јаҥыдаҥ табыштырылган кере-бичиктер.

ПДД-ныҥ экзамендерин табыштырып, тискинчиниҥ кере-бичигин аларга јазанган улустаҥ келген баштанулардыҥ тоозы 19618 болгон. Бу улустаҥ кажы ла экинчи кижи экзамендерди табыштырып болбогон. Мынызы автошколдордо тискинчиге ӱредер ле белетеер иштиҥ кеми јабыс болгонын кӧргӱзет.

2019 јылдыҥ туркунына јетирӱ-пропагандалык керек-јарактар ӧткӱрилген, ол тоодо «ПДД јӱрӱм учун», «Ајарыгар — балдар» деп адалган республикан конкурстар, фотојуруктардыҥ «Мен нениҥ учун ЮИД-ны сӱӱйдим» деп адалган республикан конкурс ла оноҥ до ӧскӧлӧри.

Јолдогы јорыкташтыҥ туружаачыларына јетирӱлер эдер аргаларды элбедер амадула «ВКонтакте» деп социальный сетьте «Алтай Республиканыҥ госавтоинспекциязы» деген группа, «Instagram» соцсетьте «gibdd04» группа иштейт. Анда јетирӱлик материалдар, ӧткӧн керек-јарактар ла БДД бӧлӱгинде кубулталар јарлалат.

Республиканыҥ Госавтоинспекциязы-ныҥ ишчилери јолдордыҥ коомой айалгаларын јоголтсын деп, 1223 предписание бичиген. Олор тергеениҥ бастыра муниципал тӧзӧлмӧлӧриниҥ, ол тоодо Горно-Алтайсктыҥ автојолдорыныҥ ээлерине ле баланстудаачыларына аткарылган.

«Јеткер јок ло чыҥдый автомобильный јолдор» нацӱлекер аайынча программалар ДТП-ларда болуп турган ӧлӱмдердиҥ тоозын астадарына ууламјылалат. Јылдаҥ јылга бу тоо кезем астап барар ла 2024 јылда 100 муҥ эл-јонго ДТП-ларда тӧрт лӧ божогон кижидеҥ болор учурлу.

Ӧткӧн јылда тергеелик ӱлекер аайынча Горно-Алтайскта ла Майма аймакта тротуарлар јазаары, јарыткыштар, јолдыҥ темдектерин тургузары ла јолдордо чийӱ тартары аайынча иштер ӧткӱрилген.

ДТП-ларды болдыртпас, кӧп ДТП-лар болуп турган јерлерди јоголтор амадула Госавтоинспекцияныҥ ишчилери јаантайын шиҥжӱ ле профилактикалык иштер ӧткӱрет. Андый ок иштер аймактарда база ӧткӱрилет. Јолдорды ГОСТ-тыҥ некелтелерине келиштирер амадула Горно-Алтайскта јойу улус јолды кечер 12 переход јоголтылган, база да 9 переход јасакберимге келишпейт.

Ӧткӧн јылда «Јолдордо јеткер јок јорыкташ» деп федерал ӱлекер аайынча федерал МВД-ныҥ Алтай Республика аайынча УГИБДД-зы 9 «Škoda Octavia», 14 УАЗ «Патриот» кӧлӱктер ле ГИБДД-ныҥ ижине керектӱ ӧскӧ дӧ јазалдар алган.

2018 јылдыҥ куран айыныҥ 3-чи кӱнинде јӧптӧлгӧн «Россия Федерацияда транспорттыҥ государственный регистрациязы ла Россия Федерацияныҥ бир кезек јасакберим акттарына кубулталар кийдирери керегинде» 283-ФЗ таҥмалу јасак 2020 јылдыҥ чаган айыныҥ 1-кы кӱнинеҥ ала ийде алынган.

Федерал јасакла јаҥы ээжилер кийдирилген. Олордыҥ бирӱзи — транспортыныҥ регистрациязын эдип турган кижи государственный регистрационный номерди анда ла алар эмезе кийнинеҥ андый номерлерди ӧскӧ организацияларда јазадар аргалу. Эмди государственный номерлер јазаарына чыдулалган организациялар бар. Государственный номер берилер тушта транспорттыҥ ээзи кандый тергееде јадып турганына, регистрациязы кайда болгонына ајару эдилер ле государственный номерде ол тергеениҥ коды болор. Чокымдап айдар болзо, регистрациягар Алтай Республикада болзо, госномерде 04 бичилер.

Алтай Республиканыҥ Госавтоинспекциязы јолдордогы јорыкташтыҥ туружаачыларын јолдордо бой-бойын тоозын, ээжилерди буспазын, ачу аш ичип маҥтатпазын, јолдордо јӱрер ээжилерди бузуп ла эзирикке маҥтадып турган тискинчилерди кӧргӧн соҥында, полицияга тӱрген-тӱкей баштанзын деп кычыру эдет.

Автоинспекторлор граждандардыҥ (38822) 28-777, 9-24-97 номерлерлӱ телефондорго эткен баштанулары аайынча керектӱ иштерди тӱрген ӧткӱрерине белен.

Ачу аш амзап алган кижи кӧлӱкле маҥтадып турганын кӧргӧн болзогор, ол телефондорго тӱрген-тӱкей согуп, јетирӱ эдигер. Айса болзо, кемниҥ де јӱрӱмин аргадаарар.

К. ЯШЕВ