Настройки отображения

Размер шрифта:
Цвета сайта:
Ностройка изображения
Ностройка изображения

Настройки

Алтайдын Чолмоны

Чокым јакылталар берилген

13.03.2020

Тулаан айдыҥ 5-чи кӱнинде Алтай Республиканыҥ башчызы Олег Хорохордин тергеениҥ Јондык палатазыныҥ турчыларыла ишмекчи туштажу ӧткӱрген.

Анда муниципалитеттерде јербойында бойы башкарынарыныҥ јондык органдарын (ТОС), кенектерге јарамыкту айалгалар тӧзӧӧриниҥ ле автомобильный јолдордыҥ ӧзӱминиҥ сурактары шӱӱжилген.

Алтай Республиканыҥ Јондык палатазыныҥ јааны Татьяна Кончева Олег Хорохординге тергеениҥ башкартузы јондык ишчилерле ишмекчи туштажуларды јаантайын ӧткӱрип, республиканыҥ ӧзӱминиҥ программазына бойыныҥ шӱӱлтелерин кийдирип турганы учун быйанын айткан.

АР-дыҥ Јондык палатазыныҥ јербойында бойы башкарынарыныҥ ӧзӱми, јаҥ корыыр органдарла колбулар ла јондык ширтеечилерле иш аайынча камызыныҥ јааны Денис Власенконыҥ јетиргениле, ТОС-тор тӧзӧӧри аайынча тӧс иш бӱгӱн Горно-Алтайскта ӧдӱп јат. Республиканыҥ тӧс калазында бӱгӱнге јетире тӧрт ТОС тӧзӧлгӧн лӧ 2020 јылдыҥ  туркунына база ӱчӱзи тӧзӧлӧри темдектелет.

Каланыҥ администрациязыныҥ јааны Ольга Сафронованыҥ айтканыла болзо, тергеениҥ башчызыныҥ јакылтазы аайынча бу јылдаҥ ала ТОС-тордыҥ председательдери эдип турган ижи учун акча алат.

«Граждандардыҥ баштаҥкайлары» деген ӱлекер аайынча тергеениҥ ле Горно-Алтайсктыҥ бюджеттеринде ТОС-торго тураларды ла олордыҥ јанында јерлерди јарандырарыныҥ ӱлекерлерин јӱрӱмде бӱдӱрерине, культурный ла спортивный керек-јарактар ӧткӱрерине акча салылган. Республиканыҥ аймактарында ТОС-тор тӧзӧӧриле колбой белетеништӱ иштер база ӧдӧт.

Тергеениҥ башчызы Олег Хорохордин јербойында бойы башкарынарыныҥ јондык органдарын јӧмӧӧри ле ӧскӱрери аайынча республикан программа белетезин ле келер јуук јылдарга олорды акча-манатла јеткилдезин деп јакылта берген.

Кӧп квартираларлу тураларда јадып турган коляскалу кенек улуска ол ло тураларына кирер-чыгар айалгалар тӧзӧӧриниҥ сурактары керегинде АР-дыҥ Јондык палатазыныҥ тап-эрик политика ла јондык шиҥжӱ аайынча камызыныҥ јааны Ольга Новикова куучындаган.

Алтай Республикада бӱгӱн 22,5 муҥнаҥ кӧп кенек улус бар, олордоҥ 1,3 муҥнаҥ кӧбизи балдар. Тергеениҥ Јондык палатазы Кенектердиҥ бастырароссиялык јондыгыныҥ тергеелик организациязыла кожо кӧп квартираларлу тураларда коляскалу кенек улуска келиштире айалгалар јазалат па деген суракты шиҥдеген. Бу иштиҥ турулталары аайынча кӧп саба андый тураларда ээжилерге келишкедий пандустар јок, перилалар пандустардаҥ ыраак, кенек улуска эжиктерди ачарга кӱч, подъездтердиҥ ичинде тепкиштерде пандустар јок болгоны, лифттерге коляскалар батпай турганы јарталган.

Јондык палатаныҥ турчызы мындый једикпестер јаҥыс ла эски тураларда эмес, је анайда ок јуукта тудулган тураларда бар болгонын темдектеген.

Мыныла колбой Олег Хорохордин туралардыҥ ӱлекер документациязыныҥ шиҥжӱзин тыҥытсын, кӧп квартираларлу тураларда иштер канайда эдилип турганын шиҥдеери аайынча камыска «Доступная среданыҥ» паспортизация ла сертификация аайынча экспертный тӧс јериниҥ специалисттерин кийдирзин деген јакылта берген.

Тергеелик ӧзӱмниҥ министерствозына управляющий компанияларла кожо кенек улус јадып турган кӧп квартираларлу туралар сайын рейд ӧткӱрзин, олорго јарамыкту айалгалар тӧзӧзин деген јакылта база берилген.

«Кажы ла учурал аайынча технологический арга табар керек ле бис бу ишти бӱдӱрерге белен. Ӱлекери белетелип јаткан јаҥы тураларда бу айалганы ајаруга аларыс» – деп, АР-дыҥ тергеелик ӧзӱм аайынча министри Олег Пьянков айткан.

Кӧп квартираларлу туралардаҥ башка кенек улуска јарагадый јондык транспортло колбулу сурак база шӱӱжилген. Олег Пьянковтыҥ ла Ольга Сафронованыҥ айтканыла болзо, кала ичинде ле муниципалитеттер ортодо улус тартып турган организацияларла тургузылган јӧптӧжӱлердиҥ ӧйи  быјыл тӱгенип јат. Олорло јаҥы јӧптӧжӱлер тургузар тушта кыйалтазы јоктоҥ кенек улус тартар эттире јазалган автобустар болзын деген некелтелер эдилер.

Јуунда кӧрӱлген база бир сурак – федерал ла тергеелик учурлу јолдордыҥ ӧзӱми. «Горно-Алтайавтодордыҥ» јааны Константин Зорийдиҥ айтканыла, ӧткӧн јылдаҥ ала тергееде «Јеткер јок ло чыҥдый автомобильный јолдор» деген нацӱлекерле колбулу иштер ӧдӧт. Ол аайынча 2024 јылга јетире ӧйдиҥ туркунына республика ичинде узуны 900 километр тергеелик учурлу јолдор нормативный некелтелерге келиштире јазалар.

Ого ӱзеери јурттардыҥ ичиле барган јолдордо искусственный јарыткыштар тургузары, аварийный айалгада кӱрлерди јазаары аайынча программалар белетелген. Анайда ок ажуларда јолдорды јазаарын  ӱзеери акчала јилбиркедери аайынча иш база ӧдӧт.

«Јӱк ле нацӱлекер аайынча быјыл узуны 155 километр тергеелик ле јербойында учурлу јолдор јазалар. Анайда ок Чуйдыҥ јолында ла Алтын-Кӧлдӧӧн барган јолдо јазашту иштер ӧдӧр. Алтын-Кӧлдӧӧн барган јол федерал статус алар» – деп, Олег Хорохордин айткан.

Ӧткӧн ишмекчи туштажуда кӧрӱлген сурактардыҥ база бирӱзи РФ-тыҥ Конституциязына тӱзедӱлер кийдирери аайынча бастырароссиялык ӱнбериштиҥ кӱнине јондык ширтеечилерди белетеери керегинде сурак болгон.

Татьяна Кончева јондык ширтеечилердиҥ тоозына НКО-лордыҥ, политический партиялардыҥ ла ӧскӧ дӧ јондык биригӱлердиҥ чыгартулу улузын кийдирзин деп шӱӱлте айткан. Олег Хорохордин мындый баштаҥкайды јӧмӧгӧн лӧ муниципал тӧзӧлмӧлӧрдиҥ јаандарына Јондык палатага тӧзӧмӧл сурак јанынаҥ болуш јетирзин деген. Текши ишти анайда тӧзӧзӧ,  ӱнберишти канча ла кире ачык ла кандый бир бузуштар јогынаҥ ӧткӱрер арга берер деп, тергеениҥ башкараачызы айткан.

Ишмекчи туштажуныҥ учкары кайралдар табыштырылган. 2019 јылдыҥ сыгын айыныҥ 8-чи кӱнинде ӧткӧн Бирлик ӱнбериштиҥ кӱнинде граждандардыҥ талдаачы тап-эриктерин јеткилдееринде јаан камаанын јетиргени учун РФ-тыҥ Јондык палатазыныҥ Быйанду самаралары мындый јондык ширтеечилерге берилген: Оҥдой аймактаҥ Светлана Акуленкого, Кош-Агаш аймактаҥ Асылтас Ауганбаевке, Кӧксуу-Оозы аймактаҥ Вера Иркитовага, Улаган аймактаҥ Екатерина Кобеновага, Шабалин аймактаҥ Римма Комиссаровага, Чой аймактаҥ Любовь Прохоровага, Горно-Алтайсктаҥ Марина Свидерскихке ле Анатолий Сураковко.

К. ЯШЕВ

ТОП

«Баатырларыс ойгонып калды…»

(Башталганы 1-кы номерде) «Алтын-Эргек» кай чӧрчӧкти сценада «Ээлӱ кайдыҥ» турчыларыла кайлап отурыс. Ол тушта мениле саҥ башка учурал болгон. Кандый да ӧйдӧ сӱнем чыга бергендий, бойымды ӱстинеҥ тӧмӧн ајыктап турум. Топшуур согуп турганымды кӧрӧдим. Ол ло ок ӧйдӧ коштойындагы, алдыгы, ӱстиги телекейлерге јӱрӱп, олордо не болуп турганын, ондогы јӱрӱмди база кӧрӱп турум. Ончо ло бойым

Малдыҥ сӧӧк-тайагыла тудуш јаҥдар

Кыптунак Малды сойгон кийнинде эҥ ле озо этле кожо кыптунакты кайнадар учурлу. Јаак Эки јаакты айрыйла, бирӱзин тургуза ла кайнадар. Оноҥ башка эки јаак јадала, «арткан этти јип салар». Ол тушта этти јизе, курсакка бодолбос. (К. И. Санин) Кары Карыны энедеҥ јаҥыс бӱткен кижи јарбас керегинде албатыда чӱм-јаҥ бар. Оныла колбулу мындый кеп-куучын арткан: «Бир

Јаҥарыс бистиҥ Алтайга јаҥыланзын

Јаҥы Койон јылдыҥ бажында телеҥит јаҥарыс коштойындагы Алтай крайда профессионал студияда јыҥыраганын интернетле «нӧкӧрлӧжип» турган улус уккан-кӧргӧн лӧ болбой. Оны кӧргӧн кижиниҥ база ла катап «Улаган тыҥ!» деп, кӧксине чабынар кӱӱни келер. Бу узак јолды кӱчсинбей, Улаган аймактыҥ кеендикти, узанышты ла спорттыҥ албаты бӱдӱмдерин элбедер тӧс јериндиҥ башкараачызы Мерген Тельденовко, Алтай Республиканыҥ ат-нерелӱ артисттери Марина