Алтайдын Чолмоны

СФО-догы ТФОМС-тордыҥ башкараачыларыныҥ јуунынаҥ

17.03.2020

Кыйалтазы јок медициналык страхованиениҥ Сибирьдеги федерал округ аайынча тергеелик кӧмзӧлӧриниҥ директорлорыныҥ совединиҥ элбедилген јууны бу јуукта Алтай Республикада ӧткӧн.

Оныҥ ижинде Алтай Республиканыҥ башчызы, башкарузыныҥ председатели Олег Хорохордин, Госдуманыҥ бюджет ле каландар аайынча комитединиҥ председателиниҥ ордынчызы, ФОМС-тыҥ башкартузыныҥ турчызы Ирина Гусева, Страховщиктердиҥ бастырароссиялык биригӱзиниҥ вице-президенти Дмитрий Кузнецов, «Капитал МС» ООО-ныҥ генеральный директорыныҥ јӧптӧӧчизи Алексей Старченко, АР-дыҥ су-кадыкты корыыры аайынча министри Сергей Коваленко, АР-дыҥ ТФОМС-ыныҥ директоры Ольга Корчуганова ла ОМС-тыҥ СФО-догы тергеелик кӧмзӧлӧриниҥ директорлоры    туруштылар.

Јуунды Светлана Кравчук башкарды ла ачты. Баштапкы сӧс Олег Хорохординге берилди. Ол јуулгандарды АР-дыҥ башкарузыныҥ ла бойыныҥ адынаҥ уткуп, государствоныҥ эҥ учурлу сурагы — эл-јонды чыҥдый ла аларга јеҥил эмчилик болушла јеткилдеери аайынча ОМС-тыҥ кӧмзӧзи ле јаҥныҥ ончо кеминде органдары ӧмӧ-јӧмӧ иштейдилер деп темдектеди. Ол онойдо ок ороонныҥ президенти Владимир Путинниҥ канча катап айткан сӧстӧрин эзетти: «Эл-јоныс јонјӱрӱмдик статузынаҥ, акча-манат јанынаҥ аргаларынаҥ ла јаткан јеринеҥ камааны јоктоҥ ончозы чыҥдый эмчилик болушты ӧйлӱ-ӧйинде алар аргалу учурлу». Ондый амадула ороондо «Су-кадык» деген эл ӱлекер иштейт. 2020 јылда бу ӱлекер аайынча Алтай Республика 1,5 млрд салковой кире акча алар. Акча-манат јаҥы ФАП-тар тударына, поликлиникалардыҥ материально-техникалык тӧзӧлгӧзин јарандырарына, балдардыҥ республикан эмчилигиниҥ јаҥы корпузын тударына, санитар авиацияга, онкологиялык тӧс јерди јетикилдеерине ууламјылалар.

Эл-јонныҥ су-кадыгына учурлу сурактарды аайлаштырарында ОМС-тыҥ тергеелик кӧмзӧзиниҥ јаан камааны бар. Оныҥ кирелте бӧлӱги јылдыҥ ла јаанап, быјыл 5 млрд салковой киреге јетти. Тергеебиске бу јаан аргалар берет. Онойдо ок кажы ла кижиге чоттолгон страховканыҥ кеми јаантайын ӧзӱп, эл-јонго ОМС-тыҥ полизи аайынча анаҥ да кӧп болуш алар арга берет. Онкология ууламјыда болуш јетирерине чыгарылып турган акча-манаттыҥ кеми кӧптӧйт, кату ооруларды эмдеер эп-аргалар элбейт, јаантайын јаҥы медициналык јазалдар алынат, лабораториялык јазалдарла баалу шиҥжӱлер ӧткӱрилет. ОМС-тыҥ тӧс јеткилдежине јылдыҥ ла бийиктехнологиялык јаҥы болуштыҥ бӱдӱмдерин кийдиргени республикада јаткандар јаҥыс ла тергееде эмес, је онойдо ок федерал јаан клиникаларда да чыҥдый, баазы бийик болуш алар арга берет.

Страховой полис аайынча медициналык болуштыҥ бӱдӱмдери ле ОМС-тыҥ кирелтелериниҥ кеми јаантайын кӧптӧп турганда, шиҥжӱ-экспертный иштер ӧткӱрери анчада ла јаан учурлу болот. Бу иштер јаҥыс ла кандый бир кижини эмдегенинде јастыраларды илелеп, эмчиликти кату каруузына тургузар эмес, је онойдо ок андый јастыралар нениҥ учун болгонын илелеп, шылтактарын шиҥдеп, шӱӱлте-турулталар эдер керек деп, башкараачы темдектеди.

Ирина Гусева бойыныҥ куучынын база президенттиҥ Баштанузында айдылган сӧстӧрлӧ баштап, ороонныҥ граждандары, олордыҥ су-кадыгы эҥ учурлу, улустыҥ јӱрӱминиҥ узуныныҥ кӧргӱзӱлерин 80 јаштаҥ ажар эдип иштеер керек деп темдектеди. Комитеттиҥ јааны акча-манат јанынаҥ  аргалар јаан, је кӧп сурактар јамылулардыҥ јамыркагынаҥ, чимеркегинеҥ улам аайлаштырылбай турганын, оныҥ учун тегин улус шыралап јӱргенин айтты. Онойдо ок ол онкологияныҥ сурактарына ајару эдип, онколог эмчилердиҥ аҥылузы, олорго јӧмӧлтӧлӧр эдери керегинде айтты.

Јуунныҥ ишмекчи бӧлӱгинде быјыл онкологиялык оорулу деп баштапкы катап илелелген учуралдарда баштамы звеноныҥ ишчилерине акча-манат јанынаҥ јӧмӧлтӧ эдилери айдылды. Кажы ла тергееге уур-кӱч сурактары аайынча шӱӱлтелерди айдып, јолдыҥ картазын белетеп, улустыҥ маршрутизациязына ајару этсин деп јакылта берилди.

Эл-јонго керектӱ баалу-чуулу эмдерге акча-манат јылдыҥ бажында салылар ла ӧйинде берилер керек, эл-јонго су-кадыгын кичееп, эмчиликке барып, шиҥжӱ ӧткӱреринеҥ јалтанбазын деп јартамалду иштер, таскаду ӧткӱрер керек деп, И. Гусева темдектеди.

О. Корчуганова бойыныҥ куучынында Алтай Республикада 2019 јылда ТФОМС ла страховой медициналык тӧзӧлмӧлӧр ӧткӱрген шиҥжӱ-экспертный иш-керектердиҥ турулталарыла, олордыҥ аҥылузыла таныштырды.

Оныҥ темдектегениле, АР-да албатыга медициналык болуш јетирерине тӧмӧн берилген шылтактар  коомой салтарын јетирет:

—тергееде јаткандардыҥ тоозынаҥ јурт јерлерде јаткандардыҥ тоозы 71 процент (РФ—25%, СФО—27%),

—улус бой-бойынаҥ ыраак јадып турганы — 1 квадратный километрге 2,2 кижи,

—ас улус јаткан јурт јерлер аймактыҥ тӧс јеринеҥ, каладаҥ (ондогы медициналык тӧзӧлмӧлӧрдӧҥ) ыраакта турганы,

—бийик кырларлу јерлерге једери кӱч,

—кӱн-айдыҥ айалгалары (температура јайгыда +41°C градустаҥ, кышкыда -55°C градуска једип турган кезем континентальный климат),

—иштеер аргалу улустаҥ јажыла јаан ла оогош болгондордыҥ тоозы албаты-јон ортодо эҥ ле кӧп болгоны,

—«городской» медициналык тӧзӧлмӧлӧр јок болгоны (тергееде јӱк аймак ла республикан кеминде учреждениелер бар).

Эл-јонды чыҥдый медициналык болушла јеткилдееринде кӧмзӧниҥ јаан камаанын темдектелди.

ТФОМС-тыҥ јааныныҥ айтканыла, 2019 јылда јаан улуска диспансеризация ӧткӱрери аайынча ончо темдектелген иштер бӱткен. Јакшы турулталарлу иштерде страховой медициналык тӧзӧлмӧлӧр, чокымдап айтса, страховой чыгартулу улус камаанын јетирген. Олордыҥ ижи пациентти ӱйдежип апарар эрчимдӱ система тӧзӧӧрине ле оныҥ тап-эриктерин корыырына ууламјылалган.

Регистрде темдектелгениле, 2019 јылда страхование эткен улустыҥ текши тоозы 226 муҥ кире болды. ОМС-тыҥ тергеелик программазын бӱдӱреринде 2 страховой медициналык тӧзӧлмӧ иштейт: «Капитал Медицинское Страхование» ООО-ныҥ филиалы (страхование эткен улустыҥ тоозы 97%) ла «Страховая группа «Спасские ворота-М» акционер биригӱниҥ филиалы (страхование эткен улустыҥ тоозы 3%).

Ӧткӧн јылда реестрге 48 медициналык тӧзӧлмӧ кийдирилген. 2018 јылга кӧрӧ, олордыҥ тоозы 8-ке кӧптӧгӧн.

ТФОМС ло страховой медициналык тӧзӧлмӧлӧр кыйалтазы јок медициналык страхованиениҥ тергеелик программазын бӱдӱрери аайынча ӧткӱрген шиҥжӱ-экспертный иш-керектер «Су-кадык» ла «Демография» эл ӱлекерлердиҥ тергеелик ӱлекерлеринде темдектелгениле бек колбуда.

Онойып, тергеелик кӧмзӧниҥ бу ӱлекерлерди бӱдӱрери аайынча темдектелген программазында кан эбирӱзиле, каршулу тижиктерле колбулу оорулар аайынча медициналык болуш јетиргенин шиҥдеерине аҥылу ајару  эдилген.

Шиҥжӱ-экспертизалардыҥ текши турулталарыла болзо, ӧткӧн јылда јастыралардыҥ, бузуштардыҥ кӧргӱзӱлери јабызаган деп айдар керек. Ол ок ӧйдӧ 2019 јылда онкология аайынча экспертизалардыҥ тоозы кӧптӧгӧниле колбой, јастыралардыҥ тоозы кӧптӧгӧни темдектелди. Јылдыҥ учында бу да ууламјыда јастыралардыҥ тоозы астай бергени темдектелди.

Шиҥжӱ-экспертный иштердиҥ турулталары ай сайын АР-да ОМС аайынча Координационный советтиҥ јуундарында кӧрӱлет ле ондо эдилген тӱп-шӱӱлтелер АР-дыҥ су-кадыкты корыыры аайынча министерствозына, медициналык тӧзӧлмӧлӧргӧ лӧ СМО-лорго јетирилет.

Онойдо ок тергеелик кӧмзӧ бу иштериниҥ турулталарыла тӱп-шӱӱлтелерлӱ баштануларын АР-дыҥ башкарузына, су-кадыкты корыыры аайынча министерствозына ла Россу-кадыкшиҥжӱниҥ Алтай Республика аайынча тергеелик органына аткарат.

Бийиктехнологиялык эмчилик болушты ОМС-тыҥ тергеелик ле тӧзӧлгӧ программалары аайынча алар аргалар кӧптӧп турганы јакшы кӧргӱзӱ болуп јат.

Эл-јон су-кадык болорына профилактикалык керек-јарактар јаан камаанын јетирет. 2019 јылда профилактикалык иш-керектер (профилактикалык шиҥжӱлер ле диспансеризация) аайынча темдектелген кӧргӱзӱлер орто кеминде 100 процентке бӱткен.

Улус кородогон баштанулардыҥ јаргыдаҥ озо СМО-лорло аайлаштырылганыныҥ тоозы 89,5% (темдектелгениле 76,3% болор керек).

Э. КУДАЧИНА