Туризмниҥ сурактары шӱӱжилип кӧрӱлген

24.03.2020

Алтай Республиканыҥ Эл Курултайыныҥ Тӧргизиниҥ ээчиде јууны парламенттиҥ спикери Владимир Тюлентинниҥ башкартузыла тулаан айдыҥ 20-чи кӱнинде ӧткӧн.

Јуунныҥ ижинде республикан парламенттиҥ депутаттары, АР-дыҥ башчызыныҥ, башкарузыныҥ председателиниҥ Бирлик аппарадыныҥ башкараачызы Анатолий Донской, тергеелик бӱдӱреечи јаҥныҥ ла јаҥныҥ федерал органдарыныҥ чыгартулу улузы турушкан.

Алтай Республиканыҥ «Ич ле тыш туризмниҥ ӧзӱми» деген государственный программазын бӱдӱрери канайда ӧдӱп турганы керегинде јетирӱни тергеениҥ ар-бӱткенниҥ байлыктары, экология ла туризм аайынча министриниҥ молјуларын бӱдӱреечи Екатерина Поварова эткен.

Докладчиктиҥ айтканыла, Алтай Республиканыҥ россияндардыҥ ла ӧскӧ ороондордыҥ улузыныҥ туризмниҥ бӧлӱгинде керексинижин, туризмниҥ рыногында конкуренцияда теҥ-тай туружар аргалу болорын јеткилдеер амадула алты јылдыҥ туркунына иштеер «Ич ле тыш туризмниҥ ӧзӱми» деген республикан госпрограмма јӧптӧлгӧн. Ол 3 подпрограммадаҥ турат: туризмниҥ инфраструктуразын тӧзӧӧри ле ӧскӱрери, турпродукттыҥ чыҥдыйын бийиктедери ле туризмниҥ рыногын ӧскӱрери, тергеелик турпродукт-ты туризмниҥ ич ле телекейлик рынокторында ичкерледери. Программа 2020 јылдыҥ тулаан айыныҥ 1-кы кӱнинеҥ ала иштеп баштаган. Оны бӱдӱрерине республикан ла федерал бюджеттердеҥ чыгарылатан акча-манаттыҥ текши кеми 3391274,6 муҥ салковой.

2019 јылда туризмниҥ бӧлӱгинде керек-јарактарды акча-манатла јеткилдеери Алтай Республиканыҥ башкарузыныҥ 2018 јылдыҥ кичӱ изӱ айыныҥ 29-чы кӱниндеги јӧбиле јӧптӧлгӧн «Экономикадагы аргаларды ла аргачылыкты ӧскӱрери» деген республикан госпрограмманыҥ «Туризм» деп подпрограммазы аайынча јеткилделген болгон. Докладчик бу госпрограмманы бӱдӱрери јанынаҥ кандый иш-керектер ӧткӱрилгени керегинде јетирӱ эткен.

—Алтай Республика Россия Федерацияныҥ «Культураныҥ ла туризмниҥ ӧзӱми» деген государственный программазыныҥ «Туризм» подпрограммазын бӱдӱреринде «Караколдыҥ кӧлдӧри» деп турист-рекреационный кластер тӧзӧӧри» деген инвестиционный ӱлекерле 2019 јылдаҥ ала туружат. Бу
госпрограмма аайынча республикада турист-рекреационный кластерлер тӧзӧӧри аайынча инвестиционный ӱлекерлердиҥ тоозына кирип турган, чыгарылган чыгымы узак ӧйдиҥ туркунына орныктырылып, кирелте экелер инфраструктураныҥ объекттерин тудар арга бар — деп, Екатерина Поварова айткан.

Оныҥ айтканыла, инвестиционный ӱлекерди бӱдӱрер амадула, туризм аайынча федерал агентство ло АР-дыҥ башкарузы федерал бюджеттеҥ рес-публикан бюджетке субсидиялар берери јанынаҥ јӧптӧжӱни 2019 јылда тургускан. Ого «Урлу-Аспак-Каракол» деген автомобильный јолды тударыныҥ баштапкы ӱч бӧлӱк-этабы кирет. Бу ӱлекерди бӱдӱрери 2020 јылдаҥ ала Россия Федерацияныҥ «Экономиканыҥ ӧзӱми ле инвестиционный экономика» госпрограммазы аайынча ӧдӧт. Оноҥ докладчик бистиҥ тергееде ич ле тыш туризмди ӧскӱрери јанынаҥ кандый иштер ӧткӱрилгени керегинде јетирӱ эткен. Ич ле тыш туризмле колбулу јеткилдештерди элбедерге, бистиҥ тергеениҥ делегациязы јылдыҥ ла албатылар ортодогы кӧрӱлерде туружат: «Интурмаркет», «МIТТ” (Москва кала), «Турсиб» (Новосибирск), «IТВ Berlin» (Берлин), «BIТЕ» (Пекин) ле о. ӧ.

Јуунда кӧрӱлген сурак аайынча шӱӱжӱде парламентарийлер Наталья Екеева, Дмитрий Софронов, Сергей Тимошенский, Рустам Байдалаков, Александр Груздев, Герман Чепкин, Артур Кохоев, Виктор Ромашкин, «Кан-Оозы аймак» МО-ныҥ депутаттарыныҥ Совединиҥ председатели Эркем Мекечинов турушкан.

Бу сурак јанынаҥ ӱзеери јетирӱни Эл Курултайдыҥ туризмниҥ ӧзӱми, аргачылык, спорт ло јашӧскӱримниҥ политиказы аайынча комитединиҥ председатели Сергей Тимошенский эткен. Оныҥ темдектегениле, бӱгӱн Тӧргиниҥ јуунында кӧрӱлип јаткан сурак Эл Курултайдыҥ ижиниҥ планы аайынча чыгарылган.

2020 јылдыҥ чаган айында ӧрӧ адалган комитеттиҥ јуунында АР-дыҥ ар-бӱткенниҥ байлыктары, экология ла туризм аайынча министерствозы белетеген бу госпрограмманыҥ ӱлекери кӧрӱлген болгон. Комитеттиҥ тӱп-шӱӱлтези аайынча, АР-дыҥ Шиҥжӱ-чоттомол палатазыныҥ ајарулары ла тӱзедӱлери ајаруга алылып, ол башкаруга учына јетире белетелерине аткарылган болгон. Тӱзедӱлер ајаруга алылган, госпрограмма учына јетире јазалган.

«Госпрограмманы кӧрӧр тушта јаан ајару Урлу-Аспак-Караколдыҥ кӧлдӧри деп јолды тударыла колбулу суракка эдилген. Бу јолды тударыныҥ планын тургузар тушта айландыра ар-бӱткенниҥ экосистемазын чеберлеп алар суракты аҥылу шиҥжӱде тутсын деп, АР-дыҥ башкарузына шӱӱлте эдедис» — деп, Сергей Константинович айткан.

Министрдиҥ молјуларын бӱдӱреечи Екатерина Поварова анайда ок экинчи суракла Улаган аймакта Акташтагы кыр-металлургический предприятиениҥ јеринде экологиялык каршу-чыгымды јоголторы јанынаҥ иштер керегинде јетирӱ эткен. Оныҥ айтканыла, бу предприятиениҥ јеринде экологиялык каршуны јоголторго, РФ-тыҥ ар-бӱткенниҥ байлыктары ла экология аайынча министерствозыла «Алтай Республиканыҥ јеринде ару ороон» деген тергеелик ӱлекерди бӱдӱрери јанынаҥ јӧптӧжӱге ӱзеери јӧптӧжӱ тургузылган. Бу ӱзеери јӧптӧжӱ аайынча «Ару ороон» деп федерал ӱлекерде «Алтай Республикада Акташтагы кыр-металлургический предприятиениҥ јеринде чогылган экологиялык каршу-чыгымдарды 2021-2022 јылдарда јоголторы аайынча» иш-керектерди ӧткӱрериниҥ ӧйи ичкерледилген.

«Мыныла колбой, РФ-тыҥ ар-бӱткенниҥ байлыктары, экология ла туризм аайынча министерствозы Акташтагы кыр-металлургический предприятиениҥ јеринде экологиялык чыгымды јоголторы аайынча ӱлекер-сметный документацияны белетеери јанынаҥ госјӧптӧжӱ тургузар амадула конкурс јарлаар. Государственный экологиялык экспертиза јарамыкту тӱп-шӱӱлте этсе, «Алтай Республикада Акташтагы кыр-металлургический предприятиениҥ јеринде чогылган экологиялык чыгымдарды јоголторы» деген иш-керектерди бӱдӱрерге, федерал бюджеттеҥ рес-публикан бюджетке субсидиялар чыгарзын деген угузу бичик Россияныҥ Минар-бӱткенине «Ару ороон» деген тергеелик ӱлекер аайынча аткарылар» — деп, ол айткан.

«Алтай Республикада Акташтагы кыр-металлургический предприятиениҥ јеринде чогылган экологиялык каршу» деген объектти айландыра ар-бӱткенге каршузын јетирип турган объекттердиҥ государственный реестрине кийдирзин деп угузу бичик Россия Федерацияныҥ ар-бӱткенниҥ байлыктары, экология ла туризм аайынча министерствозына 2020 јылдыҥ кочкор айыныҥ 2-чи кӱнинде аткарылган.

Бу сурак јанынаҥ шӱӱжӱде депутаттар Виктор Ромашкин, Артур Кохоев, Владислав Рябченко, Асет Заргумаров турушкан.

АР-дыҥ Эл Курултайыныҥ сегизинчи сессиязын ӧткӱрери керегинде јетирӱни республикан парламенттиҥ ижин тӧзӧӧри аайынча камыстыҥ башкараачызы Герман Чепкин эткен. Сегизинчи сессия 2020 јылдыҥ тулаан айыныҥ 31-чи кӱнинде 13 сурак аайынча ӧдӧри јӧптӧлгӧн.

Тӧргиниҥ јуунында анайда ок Эл Курултайдыҥ Кӱндӱлӱ грамотазыла кайралдаары керегинде сурак база кӧрӱлген.

Бастыра кӧрӱлген сурактар аайынча јӧптӧр јарадылган.

АР-дыҥ Эл Курултайыныҥ пресс-службазы

ТОП

«Баатырларыс ойгонып калды…»

(Башталганы 1-кы номерде) «Алтын-Эргек» кай чӧрчӧкти сценада «Ээлӱ кайдыҥ» турчыларыла кайлап отурыс. Ол тушта мениле саҥ башка учурал болгон. Кандый да ӧйдӧ сӱнем чыга бергендий, бойымды ӱстинеҥ тӧмӧн ајыктап турум. Топшуур согуп турганымды кӧрӧдим. Ол ло ок ӧйдӧ коштойындагы, алдыгы, ӱстиги телекейлерге јӱрӱп, олордо не болуп турганын, ондогы јӱрӱмди база кӧрӱп турум. Ончо ло бойым

Малдыҥ сӧӧк-тайагыла тудуш јаҥдар

Кыптунак Малды сойгон кийнинде эҥ ле озо этле кожо кыптунакты кайнадар учурлу. Јаак Эки јаакты айрыйла, бирӱзин тургуза ла кайнадар. Оноҥ башка эки јаак јадала, «арткан этти јип салар». Ол тушта этти јизе, курсакка бодолбос. (К. И. Санин) Кары Карыны энедеҥ јаҥыс бӱткен кижи јарбас керегинде албатыда чӱм-јаҥ бар. Оныла колбулу мындый кеп-куучын арткан: «Бир

Јаҥарыс бистиҥ Алтайга јаҥыланзын

Јаҥы Койон јылдыҥ бажында телеҥит јаҥарыс коштойындагы Алтай крайда профессионал студияда јыҥыраганын интернетле «нӧкӧрлӧжип» турган улус уккан-кӧргӧн лӧ болбой. Оны кӧргӧн кижиниҥ база ла катап «Улаган тыҥ!» деп, кӧксине чабынар кӱӱни келер. Бу узак јолды кӱчсинбей, Улаган аймактыҥ кеендикти, узанышты ла спорттыҥ албаты бӱдӱмдерин элбедер тӧс јериндиҥ башкараачызы Мерген Тельденовко, Алтай Республиканыҥ ат-нерелӱ артисттери Марина