Настройки отображения

Размер шрифта:
Цвета сайта:
Ностройка изображения
Ностройка изображения

Настройки

Алтайдын Чолмоны

Туробъекттердиҥ ле јондык ашканалардыҥ ижи кирелендирилген

31.03.2020

Алтай Республиканыҥ башчызы Олег Хорохордин тергеениҥ эмчилик тӧзӧлмӧлӧриниҥ ижин ширтеген ле коронавирус деп југуш оору таркаганы аайынча оперативный штабтыҥ јуунын ӧткӱрген.

«Ороондо коронавирус деп југуш оору таркап турган айалга коомойтып јат, калганчы јетирӱлерле,  Россияда бу оору 1534 кижиде бар болгоны темдектелген. Онойдо ок айылдаш Алтайский крайда ӱй кижи оорыган бир учурал бар. Алтай Республикада оору илелелген учуралдар јок. Бӱгӱн эртен тура балдардыҥ республикан эмчилигиниҥ хирургиялык бӧлӱгиниҥ ле Майма аймактыҥ эмчилигиниҥ ижиле таныштым. Керектӱ болзо, олордыҥ тураларын улусты карантинге отургузар јерлер эдер» — деп, Олег Хорохордин айтты.

Роспотребшиҥжӱниҥ тергеелик башкартузыныҥ јааны Леонид Щучинов тургуза ӧйдӧ башка ороондордоҥ келген 260 кижи айылда карантинде отурганын јетирди. Тергееде карантинниҥ ээжилерин буспазын јеткилдеер рейдтер ӧткӱрилет, оны бусканы учун каруузына тургузары катуландырылган.

Республикада коронавирусты шиҥдеп илелеер тест-системалар јеткилинче, аҥылу кӧмзӧ тӱрген-тӱкей кӧптӧдилип турган. Тергееге ондый база 1,2 муҥ система келген. Тергееде јаткандардаҥ анализтерди республикан эмчиликте эмезе муниципал тӧзӧлмӧлӧрдӧ аймак эмчиликтерде алгылайт. Эмчиликтердиҥ ишчилери кижиде ОРВИ-ниҥ симптомдоры бар тушта анализтерди оныҥ айлына барып аладылар. Анализтерге алынган не-неме АР-дыҥ Гигиенаныҥ ла эпидемиологияныҥ тӧс јериниҥ, СПИД ле југуш ооруларла профилактика ӧткӱрериниҥ ле тартыжарыныҥ тӧс јериниҥ, Роспотребшиҥжӱниҥ чумала удурлажар Алтай станциязыныҥ лабораторияларында шиҥделет. Лабораториялар эки сменала иштейт, керектӱ тушта олор текшиконок ишке кӧчӧ берер аргалу.

АР-дыҥ экономикалык ӧзӱм аайынча министри Вячеслав Тупикин тергеениҥ саду јерлеринде јетикӱндӱк аш-курсактыҥ ла эҥ ле керектӱ товарлардыҥ кӧмзӧзи кӱнӱҥ сайын болорын шиҥдейдилер. Эл-јонныҥ товарлар керектегени кеминде, кӧмзӧлӧр кажы ла кӱн толтырылат.

Садуныҥ јерлеринде бааларды бийиктетпези аайынча «изӱ линиялар» тӧзӧлгӧн: (38822) 2-95-08 (9.00 сааттаҥ ала 18 саатка јетире) эмезе 8-913-690-12-12 (тӱни-тӱжи). Тергееде јаткандар бааларды бийиктедип турганы керегинде јетирер аргалу. Бу јетирӱлер шиҥделет ле олорды ӧйинде тӱзетсин деп, монополияла тартыжар федерал службаныҥ Алтай Республика аайынча башкартузына ууландырылат.

«Кезик улус биске бу југуш оору темдектелген тергеелердеҥ экелилер деп чочыйдылар. Бу јетирӱлер кӧпчидилген. Туристтер келип турганы бир эмеш кӧптӧй берген, онызы амыраар јаҥы јерлер ачылганыла колбулу. Бис ончо туристический объекттерге айылчылардыҥ бойын ла олордоҥ озолондыра баштанулар аларын токтотсын деп баштанадыс» — деп, башчы айтты.

Ол РФ-тыҥ башкарузыныҥ председатели Михаил Мишустин тулаан айдыҥ 28-чи кӱнинеҥ ала кичӱ изӱ айдыҥ 1-кы кӱнине јетире санаторийлерде ле пансионаттарда амыраарын кирелендирзин деп јакарганын јетирди. Кичӱ изӱ айдыҥ бажына јетире кӧп улус амыраар курорттор иштебес, јондык ашканалардыҥ ижи кандык айдыҥ 5-чи кӱнине јетире токтодылган. Онойдо ок тергеелик јаҥдарга эл-јонныҥ јорыктажын кирелендирзин деп јакылта берилген.

Ӧрӧ айдылганыла колбой тергееде белен болгоныныҥ режими кийдирилгени керегинде АР-дыҥ башкарузыныҥ јакаанына кубулталар кийдирилген. Документ аайынча Алтай Республикада тулаан айдыҥ 28-чи кӱнинеҥ ала кичӱ изӱ айдыҥ 1-кы кӱнине јетире јыл туркунына иштеп турган пансионаттарга, амыраар тураларга, санаторно-курортный тӧзӧлмӧлӧргӧ, балдардыҥ санаторно-су-кадык орныктырар лагерьлерине ле јербойында учурлу курорттордогы коночылыктарга озолондыра јерлер темдектеп берери ле граждандарды јаттыргызары токтодылып јат.

Амыраар тураларда, конор тураларда ла турбазаларда јаткан улусты керектӱ айалгала бастыра јанынаҥ јеткилдеер, базалардыҥ ээлерине — олордыҥ токтоп јаткан јерлериниҥ бойында ла ашкарынарга јарамыкту айалга тӧзӧӧр.

Ӱзеери, тулаан айдыҥ 28-чи кӱнинеҥ ала кандык айдыҥ 5-чи кӱнине јетире эл-јондык ашкарыныштыҥ ижин токтодор, јӱк ле дистанционный садуны артыргызар. Тулаан айдыҥ 28-чи кӱнинеҥ ала кичӱ изӱ айдыҥ 1-кы кӱнине јетире федерал, талалык учурлу ла јербойыныҥ курортторындагы туучаналык трассаныҥ, эл-јонныҥ амыраар объекттериниҥ ижи токтодылар.

Алтай Республиканыҥ эл-јонына јол-јорыкты, ол тоодо туризмле, амырашла колбулузын астадып-кирелендирери јанынаҥ јартамал эдилген. Онойдо ок јакаанла тӱндеги клубтардыҥ, кинотеатрлардыҥ, балдардыҥ ойноор кыптарыныҥ ла ӧскӧ дӧ сооттоор, бош ӧйин ӧткӱретен заведениелердиҥ ижи токтодылып јат.

Олег Хорохордин ар-бӱткенниҥ байлыктары, экология ла туризм аайынча министрдиҥ молјуларын бӱдӱреечи Екатерина Поваровага берилген јетирӱни турбизнестиҥ чыгартулу ончо улузына јетирзин деп јакылта берди. Онойдо ок муниципал тӧзӧлмӧлӧрдиҥ ле јурт јеезелердиҥ јаандарына эл-јонло јартамалду ишти тыҥытсын деп јакылта берилген. Анчада ла јажы јаан улуска айыл-јурттарында отурзын деген јартамалды бийик кеминде ӧткӱрери сӱреен керектӱ.

Алтай Республиканыҥ иш, јонјӱрӱмдик ӧзӱм ле эл-јонды ишле јеткилдеери аайынча министри Адар Сумин 65 јаштаҥ ӧрӧ граждандарга керектӱ аш-курсакты, эм-тусты ла ӧскӧ дӧ эҥ керектӱ немелерди аларга волонтерлор болужар аргалу деп јетирди. Волонтерлор бу иште туружып јат.

Алтай Республикада ОНФ бойыныҥ партнерлорыла ӧмӧ-јӧмӧ коногына иштеер «кызу линияны» иштедип ийди. «Кызу линия» 65 јаштаҥ јаан улуска коронавирустыҥ таркаарынаҥ улам чочыдулу группага киргендерге болушту. 8(800)200-34-14 телефонло тӱни-тӱжи јаан улуска ла кыймыктанар аргазы ас улуска аш-курсакты ла керектӱ не-немени садып аларына эдилген угузулар алылат.

Онойдо ок јуунда Јонјӱрӱмдик страхованиениҥ фондыныҥ талалык бӧлӱгиниҥ управляющийи Светлана Кудрявцева ӧскӧ ороондордоҥ келген ле карантинге кирген улуска больничный листтерди дистанционный эп-аргала ачары јанынаҥ куучындады.

Мынайда эдерге РФ-тыҥ Јонјӱрӱмдик страхованиениҥ фондыныҥ tss.ru сайтына кирип, угузу-заявлениени ле керектӱ документтердиҥ сканированный копияларын берер керек, онойдо ок ишбереечи керегинде ле колбу тудатан јетирӱлерди.

Фонд бир кӱнниҥ туркунына чыдулалган медицинский организацияга угузу-бичикти керектӱ документтерле кожо аткарып јат. Алтай Республикада ол республикан эмчилик, Маймада ла Кош-Агашта аймак эмчиликтер. Медицинский организацияны гражданин бойыныҥ кӱӱнзегениле талдап алат.

Оноҥ ары медицинский организация иштеер аргазы јок болгонын керелеген дистанционный электрон бӱдӱм листокты Россия Федерацияныҥ гран-кыйузын кечкенинеҥ ала 14 кӱнге берип јат. Јонјӱрӱмдик страхованиениҥ фондыныҥ ишчилери ишбереечиле колбуга чыгып, больничныйды бир кӱнниҥ туркунына тӧлӧӧрине керектӱ јетирӱлердиҥ таҥынаҥ реестрин сурап јат. Бу јаҥы ээжи 2020 јылдыҥ јаан изӱ айыныҥ 1-кы кӱнине јетире иштеер.

Республиканыҥ башчызы јуунныҥ учкары Алтай Республиканыҥ туристический индустриязыныҥ объекттерине келерин кезек ӧйгӧ кирелендирери јанынаҥ ончо талалардыҥ башкараачыларына, ороонныҥ эл-јонына баштанганы јанынаҥ айтты.

ТОП

«Баатырларыс ойгонып калды…»

(Башталганы 1-кы номерде) «Алтын-Эргек» кай чӧрчӧкти сценада «Ээлӱ кайдыҥ» турчыларыла кайлап отурыс. Ол тушта мениле саҥ башка учурал болгон. Кандый да ӧйдӧ сӱнем чыга бергендий, бойымды ӱстинеҥ тӧмӧн ајыктап турум. Топшуур согуп турганымды кӧрӧдим. Ол ло ок ӧйдӧ коштойындагы, алдыгы, ӱстиги телекейлерге јӱрӱп, олордо не болуп турганын, ондогы јӱрӱмди база кӧрӱп турум. Ончо ло бойым

Малдыҥ сӧӧк-тайагыла тудуш јаҥдар

Кыптунак Малды сойгон кийнинде эҥ ле озо этле кожо кыптунакты кайнадар учурлу. Јаак Эки јаакты айрыйла, бирӱзин тургуза ла кайнадар. Оноҥ башка эки јаак јадала, «арткан этти јип салар». Ол тушта этти јизе, курсакка бодолбос. (К. И. Санин) Кары Карыны энедеҥ јаҥыс бӱткен кижи јарбас керегинде албатыда чӱм-јаҥ бар. Оныла колбулу мындый кеп-куучын арткан: «Бир

Јаҥарыс бистиҥ Алтайга јаҥыланзын

Јаҥы Койон јылдыҥ бажында телеҥит јаҥарыс коштойындагы Алтай крайда профессионал студияда јыҥыраганын интернетле «нӧкӧрлӧжип» турган улус уккан-кӧргӧн лӧ болбой. Оны кӧргӧн кижиниҥ база ла катап «Улаган тыҥ!» деп, кӧксине чабынар кӱӱни келер. Бу узак јолды кӱчсинбей, Улаган аймактыҥ кеендикти, узанышты ла спорттыҥ албаты бӱдӱмдерин элбедер тӧс јериндиҥ башкараачызы Мерген Тельденовко, Алтай Республиканыҥ ат-нерелӱ артисттери Марина