Настройки отображения

Размер шрифта:
Цвета сайта:
Ностройка изображения
Ностройка изображения

Настройки

Алтайдын Чолмоны

Айдыҥ учына јетире узадылган…

07.04.2020

Алтай Республиканыҥ башчызы Олег Хорохордин тергеениҥ эмчилик тӧзӧлмӧлӧриниҥ ижин ширтеген ле коронавирус деп југуш оору таркаганы аайынча оперативный штабтыҥ јуунын ӧткӱрген.

Кандык айдыҥ 3-чи кӱнинде Алтай Республиканыҥ башчызы Олег Хорохордин республикан эмчиликте балдардыҥ хирургический корпузыныҥ кыптарын кӧрӱп јӱрген. Керде-марда коронавирус таркап баштаза, бу кыптар, оору улусты јаттыргызар некелтелерге келиштире белетелген.

Тургуза ӧйдӧ бистиҥ тергееде коронавирусла оорыган улус темдектелбеген, је андый да болзо, јаҥы инфекция таркагадый чочыдула колбой, эмдеер учреждениелер ого белен болор учурлу.

«Россияныҥ президенти бойыныҥ видеобаштанузында бу эпидемия телекейде, ол тоодо орооныста ажузын ӧтпӧгӧнин темдектеген. Су-кадыкты, улусла јеткер болбозын, экономиканыҥ ла тӧс инфраструктураныҥ турумкай болорын јеткилдеерге кажы ла тергее бойына јарамыкту болгодый эп-аргаларды тузаланар учурлу болгонын ороонныҥ президенти темдектеген. Бис коронавирусты кийдирбеске ле ол таркабазын деп бастыра эп-аргаларды тузаланадыс. Је анайда ок ӧскӧ дӧ сценарийлерге белен болор учурлу» – деп, Олег Хорохордин айткан.

Хирургический корпусты келиштире јазаар деген јӧп тегиндӱ чыгарылбаган. «Эмчиликтиҥ калачагында» таҥынаҥ турган тура эпидемиологический некелтелерге бастыра јанынаҥ келижет.

Олег Хорохордин медицинский учреждениеде оору улусты эмдеерине тӧзӧлгӧн айалгаларды ширтеп, баалаган. Аҥылу ууламјылу корпуста 72 орын, ИВЛ-дыҥ 12 аппарады бар. Бу ла кӱндерде база алты андый аппаратты экелери темдектелет. Специалисттердиҥ айтканыла болзо, бу мындый јазалдарды јӱк ле оору кижи кӱч айалгада болгон соҥында тузаланадылар.

Бӱгӱнги кӱнде медицинский ишчилер айалга коомойтыза, кандый иштер бӱдӱрери аайынча иштейдилер. Эпидемиологический некелтелерге келиштире јазалган корпуста эмдеер учреждениениҥ 50 кире ишчизи иштеер. Ишчилердиҥ тоозы айалгадаҥ камаанду болор. Айалга коомойтып баштаган соҥында, ӱзеери јерлер белетелер.

«Республиканыҥ эмчиликтери бастыра керектӱ материалдарла јеткилделген. Лабораториялар тест-системаларла јеткилделген ле коронавирусный инфекцияга шиҥжӱлер ӧткӱрет. Тургуза ӧйдӧ Алтай Республикада бу оорула оорып турган улус темдектелбеген» – деп, тергеениҥ башчызы айткан.

Кандык айдыҥ 5-чи кӱнине јетире кӧргӱзӱлер аайынча, коронавирустыҥ таркаарын болдыртпаска 247 шиҥжӱ алынган, шиҥжӱге алылган улус бастыразы айылдарында карантинде отурат.  Бастыра бу ӧйдиҥ туркунына 279 кижи, ол тоодо кандык айдыҥ 5-чи кӱнинде тӧрт кижи медициналык шиҥжӱнеҥ чыгарылган. Кандык айдыҥ 5-чи кӱнине јетире 778 кижидеҥ 1037 проба алынган ла лабораторияда шиҥделген. Кандык айдыҥ 5-чи кӱнинде 29 кижи шиҥделген. Бастыра шиҥжӱлердиҥ турулталары отрицательный.

Тургуза ӧйдӧ бистиҥ тергееде коронавируска табарткан кижи јок.

Тергеениҥ башчызы Олег Хорохордин Алтай Республиканыҥ башкарузыныҥ 2020 јылдыҥ кандык айыныҥ 3-чи кӱнинде јӧптӧгӧн «Алтай Республиканыҥ башкарузыныҥ 2020 јылдыҥ тулаан айыныҥ 18-чи кӱнинде јӧптӧгӧн 144-р номерлӱ јакаанына кубулталар кийдирери керегинде» 196-р номерлӱ јакаанга кол салган. Анайып, Алтай Республикада улус айылдары сайын отурзын деген ээжи кандык айдыҥ 30-чы кӱнине јетире узадылган. Бу ӧйдиҥ туркунына граждандарга јол-јорыктарды астадар, айылдар сайын отурар деген ээжини буспас керек, јӱк ле медициналык болуш аларга баштанган учуралдардаҥ ӧскӧ.

Ишке (ижин улалтып тургандарга), магазин эмезе аптека барарга јараар. Анайда ок граждандар тындуларын туразынаҥ ыраак јок јерде јӱргӱстирер ле сӱрее-чӧп чыгарар аргалу.

60 јашты ашкан, чочыдуныҥ аҥылу группазына кирип турган улуска айылдарында отурар ээжини кыйалтазы јоктоҥ бӱдӱрер керек.

Республиканыҥ башчызыныҥ граждандарды айылдары сайын отурзын деген ээжини узадары керегинде јӧптӧгӧн јакаанында айдылганыла, тап-эриктерди корыыр органдардыҥ ишчилери тергеениҥ кирижинде иштеер. Олор республикабыска келип јаткан улуска конор туралардыҥ, кафелердиҥ, кинотеатрлардыҥ ла ӧскӧ дӧ амыраар ла соотонор объекттердиҥ ижи удурумга токтодылганы керегинде јартаар. МВД-ныҥ ишчилери анайда ок кӧлӱктердиҥ тискинчилери ле пассажирлери тургузылган ээжилерди бӱдӱрип турган ба деп шиҥдеер.

Тергееде тыҥыда белетеништиҥ режими ӧйинде текши, ӱзеери ӱредӱ берип турган, спортивный белетениш ӧткӱрип турган учреждениелердиҥ, анайда ок орто ло профессионал ӱредӱниҥ программаларын бӱдӱрип турган республиканыҥ профессионал ӱредӱлӱ организацияларыныҥ ижи токтодылган. Текши ле орто профессионал ӱредӱниҥ ӱредӱлик программалары бу ӧйдӧ дистанционно ӧткӱрилер.

Школдоҥ озо ӱредӱ керегинде айдар болзо, кандык айдыҥ 30-чы кӱнине јетире республиканыҥ јеринде ада-энелери иштеп турган балдарды кӧрӧр дежурный группалар иштеер.

Кандык айдыҥ 6-чы кӱнинеҥ ала Алтай Республиканыҥ бастыра ӱредӱлӱ организациялары ӱредӱлик программаларды дистанционный технологиялардыҥ, электрон ӱредӱниҥ ле таҥынаҥ ӱредӱлик пландардыҥ болужыла ӧткӱрет. Ӱредӱликтиҥ ишчилериниҥ билгирлерин бийиктедер ле такыптаҥ профессионал белетенижи аайынча институт (ИПКРО) ӱредӱ ишти самоизоляцияныҥ ӧйинде канайда тӧзӧӧри јанынаҥ методикалык шӱӱлте-рекомендациялар белетеген, ӱредӱчилерге ӱредӱлик семинарлар ӧткӱрген. Ӱредӱ ишке керектӱ онлайн-платформа ИПКРО-ныҥ https://ipkrora.ru/index.php сайтында јарлалган.

Ӱредӱчилер компьютер эмезе Интернет јок ӱренчиктерле ӱредӱни анайда ок телефон колбу ажыра база ӧткӱрет.

Тургуза ӧйдӧ Сбербанкла јӧптӧжӱ аайынча 28 школдоҥ 3000 ӱренчикти «Школдыҥ цифровой платформазы» деп программага колбооры јанынаҥ иш ӧдӧт. Бистиҥ республика бу программаны ченеерине кийдирилген.

Анайда ок тергеениҥ государственный јаҥыныҥ органдарыныҥ ла олорго кирип турган государственный учреждениелердиҥ кыптарында, ол тоодо многофункциональный тӧс јерлерде государственный јеткилдештер кандык айдыҥ 30-чы кӱнине јетире эдилбес. Андый ок айалга муниципальный јеткилдештерле болор.

Республикада анайда ок муниципалитет ичинде ле муниципалитеттер ортодо маршруттардыҥ јол-јорыктарыныҥ графиги чокымдалып тургузылар. Олорды потребительдердиҥ тап-эриктерин корыыр бӧлӱкте шиҥжӱ аайынча федерал службаныҥ некелтелерин буспай тургандар бӱдӱрер.

Эл-јонды ашкарарыныҥ организацияларыныҥ ла аш-курсактаҥ ӧскӧ товарлады садып турган магазиндердиҥ ижи удурумга токтодылганы улалат. Андый магазиндердиҥ тоозына аптекалар, таҥынаҥ гигиенаныҥ товарларын ла автозапчастьтар садар магазиндер кирбей јат.

Јажыла 65 јаштаҥ ӧрӧ лӧ тургуза ӧйдӧ иштеп турган улус самоизоляцияныҥ режимин талдап алган болзо, олор больничный листти кандык айдыҥ 6-чы кӱнинеҥ ала 19-чы кӱнине јетире ӧйгӧ алар аргалу.

Карантинле колбой удурумга иштебеген андый улуска акчаны улустаҥ кандый да документтер берзин деген некелте јогынаҥ тӧлӧӧр. Андый акча Јонјӱрӱмдик страхованиениҥ фондынаҥ чикезинче тӧлӧлӧр деп, ведомствоныҥ сайты јетирет.

Мындый алтам јажы јаан улус самоизоляцияныҥ режиминде артар аргалу болорын јеткилдеер амадула эдилген.  Россия Федерацияныҥ иш аайынча министерствозы мынаҥ озо ӧйдӧ јажы 65 јаштаҥ ӧрӧ ишчилерди айылында отурып иштеерине кӧчӱрери јанынаҥ шӱӱлте-рекомендация эткен болгон. Ижин ыраагынаҥ отурып бӱдӱрер иштӱ эмес, самоизоляцияныҥ режимин талдап алган јажы јаан  улус больничныйды буудак-неме јогынаҥ алар арганы тузаланар аргалу.

Ишбереечи андый улусты толо ишјалын тӧлӧп, ыраагынаҥ иштеерине кӧчӱрер эмезе удурумга иштебезиниҥ акча-пособиезин тӧлӧӧрине керектӱ чаазын-документтерин Соцстрахованиениҥ фондына табыштырар учурлу.

Јаан јаштуларга удурума иштебегени учун тӧлӧмирдиҥ кеми текши ээжилер аайынча чоттолор. Иштеги стажы 8 јылдаҥ кӧп болзо, больничныйы 100 процент кеминде тӧлӧлӧр. Тӧзӧлгӧ эдип ортоайлык ишјал алылат, је пособиениҥ болор эҥ кӧп кеминеҥ кӧп эмес (орто максимальный деген кеми — бир айына 69961,65 салковой).

Пособие акчаны Россияныҥ ФСС-ы удурумга иштебегениниҥ электрон листи тургузылган кийнинеҥ 7 календарный кӱнниҥ туркунына бастыра ӧй учун бир ле уунда тӧлӧӧр.

АР-дыҥ башкарузыныҥ пресс-службазы

ТОП

«Баатырларыс ойгонып калды…»

(Башталганы 1-кы номерде) «Алтын-Эргек» кай чӧрчӧкти сценада «Ээлӱ кайдыҥ» турчыларыла кайлап отурыс. Ол тушта мениле саҥ башка учурал болгон. Кандый да ӧйдӧ сӱнем чыга бергендий, бойымды ӱстинеҥ тӧмӧн ајыктап турум. Топшуур согуп турганымды кӧрӧдим. Ол ло ок ӧйдӧ коштойындагы, алдыгы, ӱстиги телекейлерге јӱрӱп, олордо не болуп турганын, ондогы јӱрӱмди база кӧрӱп турум. Ончо ло бойым

Малдыҥ сӧӧк-тайагыла тудуш јаҥдар

Кыптунак Малды сойгон кийнинде эҥ ле озо этле кожо кыптунакты кайнадар учурлу. Јаак Эки јаакты айрыйла, бирӱзин тургуза ла кайнадар. Оноҥ башка эки јаак јадала, «арткан этти јип салар». Ол тушта этти јизе, курсакка бодолбос. (К. И. Санин) Кары Карыны энедеҥ јаҥыс бӱткен кижи јарбас керегинде албатыда чӱм-јаҥ бар. Оныла колбулу мындый кеп-куучын арткан: «Бир

Јаҥарыс бистиҥ Алтайга јаҥыланзын

Јаҥы Койон јылдыҥ бажында телеҥит јаҥарыс коштойындагы Алтай крайда профессионал студияда јыҥыраганын интернетле «нӧкӧрлӧжип» турган улус уккан-кӧргӧн лӧ болбой. Оны кӧргӧн кижиниҥ база ла катап «Улаган тыҥ!» деп, кӧксине чабынар кӱӱни келер. Бу узак јолды кӱчсинбей, Улаган аймактыҥ кеендикти, узанышты ла спорттыҥ албаты бӱдӱмдерин элбедер тӧс јериндиҥ башкараачызы Мерген Тельденовко, Алтай Республиканыҥ ат-нерелӱ артисттери Марина