Алтайдын Чолмоны

Ӧмӧ-јӧмӧ тартыжалы!

07.04.2020

Роспотребшиҥжӱниҥ Алтай Республика аайынча башкартузыныҥ специалисттери коронавирус оору таркаарын болдыртпазы аайынча садуныҥ јерлерин ширтеер иштерин улалтып јат. Кандык айдыҥ 2-чи кӱнинде бистиҥ газеттиҥ корреспонденттери Роспотребшиҥжӱниҥ тергеелик башкартузыныҥ санитар шиҥжӱ бӧлӱгиниҥ баш специалист-эксперти Надежда Казанцевала кожо ээчиде рейд-ширтӱде болды.

Роспотребшиҥжӱниҥ ишчилери бу ижин тулаан айдыҥ бажынаҥ ала баштаган ла оноҥ бери кажы ла кӱн аргачылардыҥ ижин ајаруда тудат. Баштап тарый олор башка-башка предприятиелердиҥ, садуныҥ  јерлериниҥ башкараачыларына, ишчилерине коронавирусты таркатпазы аайынча јартамалду иштер ӧткӱрген.

Бӱгӱнги кӱнде ол тӧзӧлмӧлӧрдиҥ кӧбизи бир канча ӧйдиҥ туркунына ижин токтодып салган. Је тергеениҥ башчызы Олег Хорохординниҥ јакаанын бир кезектери бӱдӱрбей, садузын улалтып турган учуралдар база бар.

Јадын-јӱрӱмге эҥ керектӱ товарлар садып турган кезик саду јерлер иштеер аайын солып, аҥылу графиктер (бир уунда ас тоолу улус иштеер эдип) тургускан ла саду ӧдӱп турган кыптарда ончо керектӱ ээжи-некелтелерди бӱдӱрген, јарамыкту айалгалар тӧзӧгӧн.

Јарадылган саду ӧткӱрер јерлерде эл-јонго коронавирусла колбой ӱзеери профилактикалык иш-керектер бӱдӱрери, дезинфекциялык режимди тыҥыдары аайынча јетирӱ-јарлар бичилер, улус бой-бойына јуук турбазын деп аҥылу темдектер эдилер учурлу. Кажы ла кӱн ишти баштаар алдында ишчилердиҥ эди-каныныҥ температуразын кемјип, оорып тургандары илелелген тушта олорды тургуза ла иштеҥ туураладар керек. Кажы ла 2-3 саат сайын дезинфекция эдер керек: кыптарга ару кей кийдирер, кейди оору јукпас эдип арутаар јазалдарла тузаланар, кыптарда аҥылу чейинтилерле чыкту аруташ ӧткӱрер (эжиктердиҥ туткаларын, порученьдерди, кассирлер ижинде тудунган мебельди: столдорды, отургыштарды, садуныҥ кыбында полды, тележкаларды, улус колын јунар раковиналарды, витриналарды, туалеттерди). Улустыҥ керексиништерин јеткилдеп турган учуралдарда ишчилер бир катап тузаланар маскалар кийип, олорды 3 сааттыҥ кийнинде солып, колдорын антисептиктерле, бактериялар болдыртпас коларткыштарла арутаар учурлу.

Калада садуныҥ кӧп саба јерлери ончо некелтелерди бӱдӱрип турган деп айдар керек. Је олордыҥ ортозында кӧрӱлбей артып каларга иженген ак-чек эмес аргачылар база учурайт.

Кандык айдыҥ 1-кы кӱнинеҥ ала Роспотребшиҥжӱниҥ ишчилери садуныҥ ак-чек эмес андый башкараачыларына, ишчилерине административный тап-эрик бузуш учун РФ-тыҥ КоАП-ыныҥ 6.3 статьязы (эл-јонныҥ санитар-эпидемиологиялык тыш-амырын јеткилдеерин бузуш) аайынча протоколдор тургузып баштадылар.  Баштапкы кӱнде Надежда Алексеевнага профилактикалык иш-керектер јанынаҥ тӧрт протокол тургузарга келишкен, ол тоодо эки аргачыга ла эки садучыга.

Бӱгӱнги рейдте бис Н. Казанцеваныҥ эски музейдеҥ ала чанала јыҥылаар базага јетире участогында предприятиелерди ширтедис.

Бу микрорайондо кӧп магазиндер, јеткилдеш аайынча тӧзӧлмӧлӧр ээжи-некелтелерди бӱдӱрип, иштебей јабылып калган. Маала ажын, таҥкы-сереҥке, аш-курсак садып турган јерлерде некелтелер кӧп сабада бӱткен. Је андый да болзо, эксперт курч кӧзиле једикпестерди илелеп, ишчилерге ӱзеери јартамалдар этти. “Светофор” ло “Марк” магазиндер ончо некелтелерди бӱдӱрген. “Светофордо” чаазында бичилген јардаҥ башка, аудиојарлаш эдилип турат.

Иштеерге јараду алган предприятиелер ортозында ломбардтар јок ло тӧс оромдордо ончо ломбардтар јабык. Је рейд ӧйинде каланыҥ кырында турган бир ломбард ижин токтотпогонын илеледис. Оныҥ, байла, кӧрӱлбей артып каларга иженген генеральный директорына протокол тургузылган ла ого кату кезедӱ болордоҥ айабас.

Кандык айдаҥ ала санитар-эпидемиологиялык ээжи-некелтелерди бусканы учун штраф-кезедӱлердиҥ кеми чик јок бийиктеп калганын темдектеер керек:

граждандарга — 15 муҥ салковойдоҥ ала 40 муҥ салковойго јетире; јамылу улуска — 50 муҥнаҥ ала 150 муҥ салковойго јетире; таҥынаҥ аргачыларга — 50 муҥнаҥ ала 150 муҥ салковойго јетире, эмезе ижин 90 кӱнге јетире токтодор кезедӱ; юрлицолорго —200 муҥ салковойдоҥ ала 500 муҥ салковойго  јетире, эмезе ижин 90 кӱнге јетире токтодор кезедӱ.

Ломбардтыҥ ишчизине “ороондо ло тергееде аҥылу айалгалу ӧйдӧ ломбардка улус келип турган ба” деген сурагыска садучы улус ол ло бойы келип, табыштырганын алып турганын айтты.

Рейд ӧйинде бистиҥ калада эл-јонныҥ кезиги бу оору аайынча айалганы јетире оҥдобой турган деп билдирди. Роспотребшиҥжӱниҥ ижиниҥ шылтузында аргачылар, садучылар маскалар кийип, дезинфекция ӧткӱрип, некелтелерди бӱдӱрип те турган болзо, тегин улус саду јерлерге маска јок келип турганын темдектедис. Кезик аргачылар: “Бис оны билбегенис” деп сӱмеленет. Бу улустыҥ кажызы ла: аргачы да болзын, тегин де кижи болзын, соотоп, Интернеттиҥ јондык сетьтерине кирип турган эмей. Онойып ла олор Роспотребшиҥжӱниҥ окылу сайтына кирип, керектӱ, учурлу јетирӱлер алар аргалу. Ондо болушту, тузалу калганчы јетирӱлер, јартамалдар, чочыдулу коронавирус оору аайынча телекейде, ороондо, тергееде кӧргӱзӱлер јаантайын берилет.

Роспотребшиҥжӱниҥ специалисттери кажы ла кӱн берилген участогыла јойу базып, садулу кажы ла јерге кирип, ширтӱлӱ, јартамалду иштер ӧткӱрет, ээжилер бузулбазын ајаруда тудат. Ороонныҥ президентиниҥ калганчы баштанузы аайынча самоизоляцияныҥ режими кандык айдыҥ учына јетире узадылган. Тергеениҥ башчызы Олег Хорохордин АР-дыҥ башкарузыныҥ белен болорыныҥ режимин кийдирери ле коронавирус југуш ооруныҥ таркаарын болдыртпазы аайынча иш-керектер керегинде јакаанына кубулталар кийдирген. Республикада самоизоляцияныҥ режими кандык айдыҥ 30-чы кӱнине јетире узадылган.

Бу чочыдулу айалгада албаты-јон бой-бойынаҥ камаанду, оныҥ учун кажы ла кижи су-кадыгына каруулу болор учурлу.

Э. КУДАЧИНА

Е. БУТУШЕВТИҤ фотојуругы