Алтайдын Чолмоны

Карындажыс ла јерлежис Георгий Гребенщиков

14.04.2020

Јарлу журналист Владимир Кыдыевтиҥ «Бистиҥ карындажыс ла јерлежис Георгий Гребенщиков» деген бичимелинде (кыскарта кӧчӱрилген) Алтайдыҥ улу јаан бичиичизи Георгий Гребенщиковтыҥ тазыл-тамыры, ада-ӧбӧкӧзи Алтайдаҥ, алтай кижидеҥ барганы,

онойдо ок Георгий Гребенщиковтыҥ ла атту-чуулу алтай јурукчы Г. И. Чорос-Гуркинниҥ јуук колбуда ла чындык најылар болуп, јайаандыкта бӱдӱрген иштери керегинде. Туулу Алтайдыҥ је ле деген эки уулыныҥ албатызына энчилеп артыргысканы — келер ӱйелерге.

«Алтайда ӱргӱлеген калмыктыҥ тегиннеҥ тегинге кимиректенип сыылатканын уксаар — слер ийделӱ алкыштыҥ кӱӱзин, сӧзин угарар.

Оныҥ кеен јаражыла, куулгазын ийдезиле јӱк ле Байрон эмезе Лермонтов тӱҥдежер-теҥдежер аргалу.

«О, Ак-јайык, Ак ээ, Кадын-Бажыныҥ ширеезинде јӱргендер. Ол сен јер-энеге сениҥ чындык уулдарыҥ чечектеген кобы-јиктерди сугарарга ап-ару ла јарык тамчы-сууны ийедиҥ.

Ол сен сӧзине турбастарды јалкыннаҥ ӧӧргӧн камчыҥла кезедип јадыҥ…»

Г. Гребенщиков

Владимир Андреевич Росов, тӱӱки билимдердиҥ докторы, Кӱнчыгыштыҥ албатыларыныҥ Санадыныҥ Государственный музейиниҥ билим ишчизи, Москва

Г. Д. Гребенщиковтыҥ«Великий художник Алтая» деген очерки керегинде

Сибирь тергеезиниҥ классиги Георгий Гребенщиковтыҥ «Великий художник Алтая» деп адалган очерки јурукчы Г. И. Чорос-Гуркинге учурлалган. Калганчы онјылдыктарда алтай эл культураны јуунадары аайынча иш ӧдӧт. Шак бу учуралда адалган очерк јылыйган энчи-байлыкты толтырат. Бойыныҥ ӧйинде Сибирь ле оныҥ келер ӧйи учун иштеген ады јарлу Г. Н. Потанин јиит алтайлардыҥ – бичиичи Г. Д. Гребенщиковтыҥ, јурукчы Г. И. Чорос-Гуркинниҥ ле поэт И. И. Тачаловтыҥ кӧгӱс байлык најылыгына јолды ачкан. Олордыҥ кажызыныҥ ла учурыла, кемиле јаан јайалтазын сескен, кӧргӧн. Онызы текши јарлу. Олор «Алтайский альманах» (1913) деген чӱмдемел јуунтыны тӧзӧӧриниҥ чике бажында турган. Олор ӱчӱлези оныҥ авторлоры болуп турушкан, Гуркин дезе оны бойыныҥ јураган јуруктарыла кееркеткен. Јурукчы бу иштеҥ озо онойдо ок Густав Зелинскийдиҥ «Киргиз» (1910) деген туујызына Гребенщиковтыҥ кӧчӱргениле (поляк тилдеҥ) база јуруктар јураган.

Гуркинниҥ Гребенщиковло танышканын 1910 јылдыҥ тулаан айына келиштире айдарга јараар. Качан алтай јурукчы бойыныҥ кӧрӱзин белетеерге Томск јаар келген тужында. Шак ла бу ӧйдӧҥ ала оныҥ јаҥы ла јолын алынып јаткан бичиичиле најылыгы ла ӧмӧ-јӧмӧ ижи башталат. Келер јылда, качан «Киргиз» деген туујыныҥ кӧчӱрмези ак-јарыкка чыгып каларада, Гребенщиков Онос јуртта јаткан Гуркинге јетире келип јӱрген. «Сибирское слово» деген газеттиҥ коштончызында бу јол-јорык керегинде «В усадьбе Гуркина» деп адалган репортаж чыккан.

Гребенщиков баштапкы телекейлик јуу-чак башталган кийнинеҥ фронтто болгон ло катап ойто тӧрӧл јерине бурылбаган. Ол эмиграцияга барарда, Гуркин дезе Алтайында артат. Салымдар кӱӱн-табыла олордыҥ најылык колбулары качанныҥ качанга ӱзӱлет. Јурукчыныҥ ак-јарыктаҥ ырааганынаҥ ала јети јыл ӧдӧрдӧ, Гребенщиков 1944 јылда «Новое русское слово» (Нью-Йорк) газеттеҥ бойыныҥ јерлежи амырап калганы  керегинде кычырган ла эземин кереестеген. Ол байагы ла газетте «Великий художник Алтая» деген јаан очеркин јарлаган. Гуркин керегинде эске алыныштарга шылтак, учурал деп, совет туулык инженер ле бичиичи Иван Ефремовтыҥ «Озеро горных духов» деген куучыны болгон. Бу куучында Оносто алтай јурукчыла сакыбас јанынаҥ болгон туштажуныҥ тӱӱкизи керегинде бичилген. Сакыбаган туштажуныҥ шылтузында Алтайдыҥ кырларында сӱреен кайкамчылу мӧҥӱн сууныҥ (ртуть) јерлери ачылган.

Гуркин керегинде очерк Ефремовтыҥ куучыны газетте јаралалган ла кийнинеҥ бичилген. Гребенщиков 1944 јылдыҥ ӱлӱрген айыныҥ 20-чи кӱнинде «Новое русское слово» газеттиҥ баш редакторы М. Е. Вейнбаумга самара  аткарган. Самарадаҥ бичиичи бойын арайдаҥ ла тудунып, ӧкпӧӧрип турганы иле, јарт сезилет. «Слерге чочып ла јимиреп, бойымныҥ бичимелимди аткарадым». Бу ла самаразында баш аай ол бойыныҥ «Хан-Алтай» деген чӱмдемели керегинде база айдат. Бичиичиниҥ бойыныҥ айтканыла, поэтикалык ишти чӱмдегени алтай кай чӱмдемелле колбулу. Кайдыҥ бойыныҥ аҥылузы бар ла онойдо ок Гуркинниҥ сӧзи мында база бар (јурукчыныҥ онойдо ло «Хан-Алтай» деп адалган јуругын ла эзедип ийгени јеткил). Бу санаа-шӱӱлтени Гребенщиков бойыныҥ очеркинде толо кӧргӱзет. «Хан-Алтай» деген чӧрчӧкти чӱмдегениниҥ шылтагы  шиҥжӱчилерге јарты јок керек болуп јат, чӱмдемел ачылта аайлу болот.

(Бичимел Г. И. Чорос-Гуркинниҥ 140 јылдыгына учурлалган билим-практикалык конференцияныҥ

материалдарыныҥ јуунтызынаҥ)

Ӧткӧн чактыҥ јетен јылдарында Иркутсктыҥ университединиҥ журналистика бӧлӱгиниҥ баштапкы курсына «Истории Сибири» деген курс кычырылатан. Бу предметти билгири тереҥ ле куучындаарга јайалталу Л. С. Любимов ӧткӱрген. Ол мени Туулу Алтайдаҥ деп угала, јурукчы Г. И. Чорос-Гуркин керегинде куучынды баштаган эди. Је мен ол тушта, эби јогы да коркышту, улу јаан јерлежим керегинде анаҥ-мынаҥ ла айткам. Чала тарынган Леонид Степанович меге азиат чырайлу, чичке кӧстӧрин чала шыкаган айас кӧрӱп турган база бир эр кижиниҥ фотојуругын кӧргӱзип, «бу улу јаан бичиичи Гребенщиков болор. Ол база Алтайда чыккан» деп айтты. Је революцияныҥ кийнинеҥ Америка јаар эмиграцияга барган ла ондо ло мӧҥкӱзи јуулган. Куучын-эрмектиҥ учкары ӱредӱчи ус сабарын ӧрӧ кӧдӱрип: «Улу јаан јерлештердиҥ јӱрӱмдик јолын, кӧрӱмин билер керек. Тӱӱкиде ончо неме эбирилтелӱ. Университеттиҥ библиотеказыныҥ газеттер фондына барыгар. Чактыҥ башталганында чыккан газеттерде олордыҥ ады-јолдоры бар. Олор экӱлези Г. Н. Потанинниҥ ӱренчиктери болгон».

Керек-јарактар ортозында, оок-тобырлары да кӧп лӧ болгон, библиотеканыҥ газеттер фондында мен меҥдей-шиҥдей бир канча ла катап болгом. Кӧп лӧ јаны Гуркин керегинде материалдарды бедирегем. Гребенщиковты дезе кийнине артыргыскам. Је бот, эмди «Дик и чуден Алтай…» деген јуунтыны белетеп тура, Туулу Алтай керегинде кичӱ жанрдыҥ јаан эмес, је јаркынду, учурлу чӱмдемелдерин кийдирер деген амадула Г. Д. Гребенщиковтыҥ телекейине кӧмӱле бердим.

Бичиичи ле ойгор шӱӱлтечи Григорий Дмитриевич Гребенщиков Бийский уездтиҥ Николаевский рудник деген јуртында чыккан. Јада-тура бу јурт јаҥы тӧзӧлгӧн Змеиногорский уездтиҥ гран-кыйузында арткан. Бичиичиниҥ чыккан ӧйи блаашту, је кӱӱк айдыҥ 6-чы кӱни деп чокымдалган. Чык-кан јылы јанынаҥ башка-башка шӱӱлтелер: кезиги 1882 јыл, ӧскӧлӧри — 1883, ӱчинчилери 1884 јыл деп айдып јадылар. 19-чы чактыҥ учкары Николаевский рудник, Рахманиновские ключи чилеп ок, Томский губернияныҥ болгон. Гребенщиков бойы јаантайын оныҥ чыккан-ӧскӧн јери Алтай деп чокымдап, аҥылап айдатан.

Темдектезе, бистиҥ прессада улай ла чыгып турган 1910 јылдыҥ јарлу, танылу фотојуругы керегинде Георгий Дмитриевич мынайда бичиген: «Бис ол тужында ӱч алтай болгоныс: Гуркин Бийский уездтеҥ, мен дезе Змеиногорскийдеҥ ле бойы ӱренген (самоучка) поэт Иван Тачалов Барнаульский округтаҥ. Бис ӱчӱ онойып фотојурукка тӱшкенис, байагы ла Г. Н. Потанинниҥ јакылтазыла. Бу јурук, айса болзо, кайда-кайда Сибирьде чеберлелген болордоҥ маат јок, Је менде бойымда ол јок». (Фотојурук јарлалат).

1912 јылдыҥ јазында Г. Н. Потанинниҥ шӱӱлтезиле Барнаулдыҥ «Жизнь Алтая» деген газединиҥ редакторы Гребенщиков болгон. Гребенщиков 1917 јылдыҥ октябринде болгон керектерди јаратпаганы јарлу. Ол граждан јууныҥ јылдарын Крымда ӧткӱрген. 1920 јылда эмиграцияга барган. Озо баштап Францияда јаткан. Парижте Н. Рерихле, Ф. Шаляпинле, К. Бальмонтло јуук таныш болгон. 1924 јылдаҥ ала — США-да. Коннектикут штатта Чураевка јуртты тӧзӧгӧн…. «Чураевы» деген романы аайынча ижин улалткан.

1930 јылдарда Гребенщиков Америкада орус эмиграцияныҥ кӧгӱс байлыктыҥ кӧрӱмдӱ-кӧгӱстӱ озочыл улузыныҥ бирӱзи болгон. Ол А. Купринле, И. Бунинле, Н. Рубакинле, Романовтордыҥ ук-тукумыныҥ чыгарутулу улузыла бичишкен. Одузынчы јылдардыҥ учкары Флорида, Лейкленд јаар кӧчкӧн, университетте орус литератураны ӧткӱрген. Экинчи телекейлик јуу ӧйинде тӧрӧлчи кӱӱн-тапла башкарынган. Оныҥ калганчы бичиги «Егоркина жизнь» деген повесть. Ол 1964 јылда божогон.

Гребенщиков Николай Рерихле Францияда јуукташкан. Бир канча тӧс-азиат јерлерди бириктиретен «Новая Странаны» тӧзӧӧри, Оймон ичинде алтай Звенигородты тудары, Кадын-Бажыныҥ јуугында Шамбала-Беловодье јаар јолды ачары — келер ӧйгӧ олор, бот мындый јаан керектер темдектеген. Олордыҥ шӱӱлтезиле, Алтайды јаан келер ӧй сакыган. Георгий Дмитриевич 1924 јылдыҥ бажында Америка јаар кӧчӱп, мында бичик басманыҥ јааны боло берген. Кӱскиде Н. К. Рерих Америка келерде, олор экӱ картага Алтай јаар јол-маршруттар салган. 1925 јылда Гребенщиков Нью-Йорктоҥ ыраак јокто јерди садып алала, Чураевка деген орус јуртты тӧзӧгӧн. Мында бичиичи «Чураевы» деп роман-эпопеязы аайынча ижин улалтат. Мында ла ол «Моя Сибирь» деп бичигин бичиген. Бу бичигинде соојыҥдардыҥ поэтикалык сӱр-кеберлерин документтерле чыдулалган керектерле колбой бириктирген ле бойыныҥ кичӱ тӧрӧли Алтайына, оныҥ улузына ла ар-бӱткенине мактулу кожоҥын кожоҥдоды. 1927 јылда бу бичиктиҥ «Хан-Алтай» деп адалган бажалыгы «Перезвон» деп рижский журналда кепке базылган. Эмигранттар кӱдӱчи Урсул-Ойрот ло оныҥ сӱӱген Катын-Су керегинде туујызын сӱреен кӧдӱриҥилӱ уткыган. Оныҥ «Алтай — жемчужина Сибири» деген бажалыгы английский тилле 30-чы јылдарда кепке базылган. Бу бичикти бӱткӱл бойынча 2002 јылда Алтайский госуниверситет чыгарган. Шиҥжӱчи В. А. Росов бичиктиҥ кире сӧзинде: «Америка сибиряктыҥ ӧзӧгин бойына албаган, је мӧҥкӱзин Флориданыҥ јеринде кӧдӱрип салды. Алтай «Кадын-Бажыныҥ  уулын» бойына алар ла Сибирь керегинде јаан ишти јолду ла чындык баалаар» деп бичип јат.

Гребенщиков Г. Потанинниҥ јӧп-сӱмезиле 1910-1911 јылдарда Туулу Алтайда болгон. «Великий художник Алтая» деген очеркин 1944 јылдыҥ октябрь айында бичиген. Гуркинниҥ божогоны керегинде Георгий Дмитриевич јети јылдыҥ бажында «Новое русское слово» (Нью-Йорк) деп газеттеҥ кӧргӧн. Мынаҥ кӧргӧндӧ, олор 1910 јылдыҥ март айында танышкан. Ол тушта Гуркинге Г. Н. Потанинниҥ болужыла Томскто бойыныҥ јуруктарыныҥ экинчи кӧрӱзин тургузарга келишкен. Гребенщиков бойыныҥ очеркинде: «…чынынча кӧрӱде баштапкызы сыны узун, чала эмеш каркак, кара чачын кыскарта кескен, бийик сопокту, пиджагыныҥ алдында сукно орус чамчалу, айла, пиджагыныҥ алдынаҥ чачакту куры кӧрӱлип турган, ӧскӧ укту-тӧстӱ эр болды. Ол кыҥыс эдип унчукпай ла каа-јаада ла сурактарга каруулар берет. Керек дезе кӱлӱмзиренбес те, је качан айткажын, сӧстӧри чындык ла табылу, токыналу, јарт, байа ӧскӧ ороонныҥ орус тилди бойындыйы ла чылап билер кижидий. Тили, эрмек-куучыны сӱрекей јарт. «Айдарда… — деп, ол чала чӧйӧӧ айдып турды, качан кандый бир тоомјылу кижиниҥ јана баспай берген сурактарына каруузын кыйышпай берер керек болгондо — кӧрӱгер. Јуруктар… олорды сӧстӧрлӧ јартаары кӱч. Јуруктар бойлоры бойын јартап айдар учурлу…».

Гребенщиков бу ла јылдарда бойын «Алтаич» деп аданган (псевдоним), оныҥ Алтайла колбулу база бир ады — Тарухан. Ол «Моя Сибирь» деген бичигинде Сибирьди Улу келерликтиҥ орооны деп кӧргӱскен. Бу культурологиялык тӱп-шӱӱлтеде тӧс јер Алтайга берилген. Георгий Дмитриевич «Алтайды Сибирьдиҥ эрјинези» деп чотогон ло онойдо ок Алтай – кижиликтиҥ тӧрӧли — «кижиликтиҥ кабайы» деген билим учурлу шӱӱлте эткен.

Эмди слерле биске, Туулу Алтайдыҥ эл-јонына, јилбилӱ, солун керектерле ӱлежип ийерге турум. Бичиичиниҥ јӱрӱмиле, ижиле колбулу материалдарла таныжып тура, бир айалгага ајару эттим. Л. Н. Толстой 1909 јылдыҥ тулаан айыныҥ 20-зинчи кӱнинде Гребенщиковло тушташкан, туштажуныҥ кийнинде бойыныҥ дневнигинде: «Јерине бурылып јаткан интеллигент-калмык, литератор» деп бичиген. А. М. Горький Гребенщиковтыҥ «калмык кеберин» база темдектеген. Кезик шиҥжӱчилер «оныҥ адазы калмык каан-кӧчкӱндердиҥ калдыктарынаҥ» деп бичиген. Барнаулдаҥ Д. С. Калмыков деп ӧбӧкӧлӱ шиҥжӱчи «…Гребенщиков кӧп балдарлу (6) тул арткан казачканыҥ ла туулык ишмекчиниҥ, крестьяндардаҥ чыккан, ук-тукумы калмыктар болгон, улустыҥ кызыныҥ билезинде чыккан» деп бичип јат. Гребенщиковтыҥ Барнаулдаҥ 1914 јылдыҥ тулаан айыныҥ 5-чи кӱнинде В. Г. Короленкого бичиген самаразы бар. Ондо мынайда айдылат: «Мен ӧскӧ ук-тӧстӧҥ чыккан (инородец) крестьянин кижи болорым. Меге 30 јаш».

«Бодолында,  ол Алтайда чыккан деп бичип турарда, кайда ла Алтайдыҥ улу кеенин чокымдап ла бойы керегинде ӧскӧ укту-тӧстӱ деп айдарда, оныҥ ада-ӧбӧкӧлӧри алтай тазыл-тамырлу болордоҥ айабас» деп, мен бойым шӱӱп кӧрдим. Байа 19-чы чактыҥ учкары тӱштӱк Сибирьде орустар алтайларды калмыктар деп адаган ине. Оноҥ эреҥистӱ-алаҥзулу санаалар табылды: Кӱнчыгыш-Казахстанский областьтыҥ сайтында ӧткӧн чактыҥ тогузон јылдарыныҥ тал-ортозы кирезинде бичимелге учурадым. Бичимел «Писатель из Казахстана Георгий Гребенщиков уступил Нобелевскую премию Ивану Бунину» деп адалган. Ондо мындый бир  эрмекке учурадым: «Бичиичиниҥ угы-тӧзи база тегин эмес болгон: энези казак, је адазы јанынаҥ таадазы Тарухан (эмезе Тарлыкан) деп казахтыҥ уулы». Је ондо ло Георгий Гребенщиковтыҥ бойыныҥ «Странички автобиографии» деп адалган эске алынганы јарлалган. Оныҥ экинчи бажалыгы «Мои деды и отцы» деп адалат. Бот мында чып ла чын «калмык» бойы чыгып келет. Бу јерди бӱткӱлинче алдым: «Ол (Гребенщиковтыҥ ада јанынаҥ таадазы 96 јашка јетире јӱрген — В. К.) божоорго јеткелек ӧйинде мениҥ сураганымла бойыныҥ ӱркене јинјидий јараш бичижиле самаразын «Кӱндӱлӱ јааныс-государь Егор Дмитриевич» деген сӧстӧрлӧ баштаган. Самара бойы сӱреен кыска, јуунада бичилгени карамду. Мени эҥ ле тыҥ кайкатканы мениҥ улдамды (прадед) бойыныҥ бӱткӱл ӱӱр јылкызыла орус аҥчылар Бий сууныҥ бажы тужындагы јерлердеҥ тутканы. Олјолоткон деп, олор оны Кузнецкий уездтиҥ Сузунныҥ заводына јетирген. Оныҥ јажы кайда да онго јуукташ болгон. Бир јымжак кылык-јаҥду руда казаачы бойына алган, крестке тӱжӱрген, тилге ӱреткен, угы-тӧзи руда казаачылардаҥ деп бичиткен, бойына уулсынып бичидип алган. Оныҥ кийнинде орус кысты алып берген. Бистиҥ ӧбӧкӧбисти мениҥ улдам бойыныҥ азыранты адазынаҥ, байла, алган болор. Ол дезе таадамныҥ бодоштырганыла, тарак эдеечиниҥ уулы болгон. Тарактыҥ устары Сибирь јаар староверлерле кожо келген болор. Мынаҥ, байла, мениҥ узун, тырмап турар ӧбӧкӧм табылган».

Айдарда, Г. Д. Гребенщиковтыҥ улдазы Алтайдыҥ бойыныҥ ӧс, тургун кижизи болуп јат. Гребенщиковтыҥ таадазына 1911 јылда 96 јажы кирген болзо, айдарда, ол кайда да 1815 јылда чыккан. Је бичиичиниҥ улдазын 19 чактыҥ бажында бистиҥ Бийдиҥ бажы тужындагы јерлердеҥ олјого бодоп туткан.

Новосибир областьтыҥ Сузун деген районыныҥ тӧс јери (калага тӱҥей) 1746 јылда тӧзӧлгӧн. Ол башка-башка јылдарда Томский губернияныҥ Барнаульский ле Кузнецкий уездтерине кирген. Олјолоткон уулчак руда казаачыныҥ билезинде чыдаган. Сузун дезе А. Демидовтыҥ Колывано-Воскресенский заводыныҥ шылтузында табылган. Оныҥ учун бичиичиниҥ таадазыныҥ билези кийнинде Томский губернияныҥ Змеиногорский уездиниҥ Николаевский руднигине келгени ол. Мында ла Георгий Гребенщиков чыккан.

Нениҥ учун бис бу ӧйгӧ јетире улу јаан бичиичи ле ойгор шӱӱлтечи Г. Д. Гребенщиков бойыныҥ угы-тӧзине ада јанынаҥ Алтайдаҥ, алтай кижидеҥ болгонын канайып билбегенис, бис кайтканыс? «Великий художник Алтая» деп адалган байагы ла очерктеҥ алылган: «Мен ару, ак санаамла ӧткӧн ӧйгӧ, онойдо ок ыраактагы јаш тужыма кайра кӧрӧрин јакшызынадым. Качан бис Гуркинле јуук најылар боло бергенисти, удабаган ӧткӧн ӧйисти эске аладым. Качан меге ӧткӧн ӧйлӧ Алтай керегинде романды да, онойдо ок јӱк ле ого ло учурлап прозалу туујыларды да бичиирге келишкенин эске алынадым. Темдектезе, Гуркинниҥ сӱр-кеберин ле оныҥ Кай чӧрчӧктӧрин кӧрӱп, мен Алтайды су-алтай ӧзӧктӱ озогы алтай кижиниҥ кӧрӱмиле кӧргӱзерге ченешкем. Шак оны мен Гуркинниҥ айтканынаҥ, оныҥ сӧзинеҥ уйгаштырузын, айдатаныныҥ марын, аайын алгам. Чӧрчӧк кептӱ эдип бойымныҥ «Хан-Алтайымды» бичидим. Кӧп тоолу кычыраачыларга ол јетпеген, јарты јок болуп артат. Мен оныҥ учун шак ла Гуркинле колбулу эске алыныштарла колбой бу чӧрчӧкти «Перезвон» деп журналдаҥ алып, «Новое Русское Слово» јарлаза, онызыла јӧпсинер эдим. Бойыныҥ ӧйинде бу чӧрчӧк Ригада «Перезвон» деген журналда сӱреен сӱрлӱ јуруктарла кееркедилип чыккан эди… Бот бу мынызы Алтайдыҥ аҥылу, башка ла танылу кайыла колбой темдектелер, кӧргӱзилер учурлу. Ол кай байа кӧп тоолу ук-калыктардыҥ Орус республикаларыныҥ биригӱзиниҥ ле анчада ла Ойроттыҥ бӧрӱк-короназындагы аҥылу баалу-чуулу ташка бодолду болор керек…».

Сананзам, бистиҥ Алтай Республиканыҥ анчада ла ады-чуузы элбеде јарлу улузыныҥ тоозына бистиҥ јерлежис Георгий Дмитриевич Гребенщиковтыҥ ады-јолын кыйалтазы јогынаҥ кийдирер керек. Онызы ӧзӱп јаткан јаш ӱйеге керектӱ.

Владимир Кыдыевтиҥ «Наш брат и земляк Георгий Гребенщиков»

(«АЧ» 2011.3.11) деген бичимели кыскарта кӧчӱрилген