Кичӱ ле орто аргачылыкка — болуш ла јӧмӧлтӧ

23.04.2020

Кичӱ ле орто аргачылыктыҥ предприятиелериниҥ ӧзӱмине јӧмӧлтӧ лӧ болуш јетирип турган республикан фонд коронавирусла колбой тура берген айалгаларда чине-чагы ла аргалары уйадаган предприятиелерге јеҥилтелер эдет. Бу иш бистиҥ тергееде Алтай Республиканыҥ башкарузыныҥ 2020 јылдыҥ кандык айыныҥ 6-чы кӱнинде чыгарган 197-чи таҥмалу јакааны аайынча ӧдӧт.

«Алтай-Актив-Турга» јаан арга

«Стандартный» деген кредитный продукт аайынча заёмды он сегис айга туризмниҥ бӧлӱгинде иштеп турган «Алтай-Актив-Тур» деп ООО база алган. Бу организацияныҥ ижин канча јылга улай Татьяна Зяблицкая једимдӱ башкарат. Бу компания Туулу Алтайдыҥ эҥ јараш јерлерине јӱрӱп турган эрчимдӱ јорыкчыларга јилбилӱ турлар тӧзӧп ӧткӱрет. Анайда ок «Таежник» деген туркомплекске улус јаттыргызарын јеткилдейт. Татьяна Сергеевна: «Бис туризмниҥ бӧлӱгинде 2002 јылдаҥ ала иштеп јадыс, Россия Федерацияныҥ туроператорлорыныҥ реестрине кирип, акча-манат јанынаҥ корулалган ла окылу темдектеткен туроператор болорыс» — деп куучындайт.

Коронавирусла колбой тура берген айалгаларда бистиҥ республикада бастыра туроператорлордыҥ ижи кичӱ изӱ айдыҥ баштапкы кӱнине јетире токтодылган. Оноҥ улам туризмниҥ бӧлӱгинде иштеген аргачылар кӱӱк айга темдектеп алган иштерин база токтоткондор. Мындый айалгаларда «Алтай-Актив-Тур» ООО-ныҥ башкараачызына туристтердиҥ ажындыра тӧлӧп салган акчазын кайра јандырарга келишкен. Туркомплекстерге улус јаттыргызып, ол учун бронь алары база токтогон. Бир сӧслӧ, тергеениҥ туроператорлоры бӱгӱнги кӱнде акча јок как-куру отургылап јат.

«Биске Сбербанк отстрочканы тӧрт айга берген. Компанияныҥ керектерин токтотпой иштедерге, кичӱ ле орто аргачылыкты јӧмӧп турган фондтоҥ кредитке ӱзеери акча аларга јадырыс. Анайда ок улустыҥ ишјалын тӧлӧӧргӧ Сбербанкка проценттер јок кредит берзин деп баштанганыс» — деп, Татьяна Сергеевна айдат. Алтай Республикада туризмниҥ бӧлӱгинде јол-јорыктардыҥ турларын тӧзӧп ӧткӱрер иштер тулаан айдыҥ 28-чи кӱнинеҥ ала кичӱ айдыҥ 1-кы кӱнине јетире токтодылган деп айдар керек.

Артыбашта јаткан аргачыга

Таҥынаҥ аргачы Елена Шевелёва Турачак аймакта Артыбаш јуртта јадып ла иштеп јат. Оныҥ ижи база турагентстволо колбулу. Ол анайда ок балдарга ла јаан улуска ӱзеери ӱредӱ берерин јеткилдейт, аргалары кирелӱ улуска јадар јер бербезинеҥ јонјӱрӱмдик болуш јетирет. Елена Викторовна југуш оорула колбой кичӱ аргачылыкта бастыра ижим туруп калган деп айдат. Туризмниҥ бӧлӱгинде иштер кичӱ изӱ айдыҥ баштапкы кӱнине јетире токтодылган, је оныҥ оноҥ ары аайы кандый болоры база јарты јок. Балдарга ӱзеери ӱредӱ берер бӧлӱкте, чокымдап айтса, јербойыныҥ болчомдорына тӱште јӱрер лагерьлер тӧзӧп ачары јанынаҥ иштер база туруп калган. Темдектеп алган ӧскӧ дӧ иштер удурумга токтогон.

Аргачы келин «бюджетте де, пенсияда да эмес кижи эмди иш те, ишјал да јок отурып јадым» деп куучындайт. Мынаҥ ары канайып јадатаныныҥ аайы-бажы база јок. Арга јокто јеҥилтелер сурап, фондко баштанарга келишкен. Фонд ого удура барып, отстрочканы ӱч айга берген, је оныҥ ӧйин алты да айга узадар арга бар деп айдат. Бу аргачы келин заёмды дезе «социальный» продукт деген кредит аайынча јирме тӧрт айга алган. Займныҥ кеми — 848 000 салковой. Оныҥ тӧлӧп чыгатан акчазыныҥ кеми эмди 212 муҥ салковой. Елена Шевелёва кӱч айалгаларда кичӱ ле орто аргачылыктыҥ ишчилерине јеҥилтелер ле болуш јетирип турган фондко алкыш-быйанын айдат.

Фитнес-клубка — болуш

Фондтоҥ болушты Светлана Черникова база алган. Бу аргачы келинге заём «стандартный» продукт деген кредит аайынча он сегис айга берилген. Ого ижи токтодылганыла колбой микрозаймды јандырары аайынча отстрочка алты айга узадылган. Светлана Евгеньевнаныҥ улуска су-кадыгын тыҥыдарга болужып турган физкультура аайынча фитнесклубы Горно-Алтайскта туку 2008 јылдаҥ бери иштеп јат. Тӧзӧлӧрдӧ, оныҥ ады «Гуарана» ФК» болгон, 2017 јылдаҥ ала дезе «Спортивный клуб Республика» деп адалат. Фитнес-клуб он эки јылдыҥ туркунына башка-башка ӱлекерлерде једимдӱ турушкан. Ол јашӧскӱримниҥ тӧс јериле, физкультура ла спорт аайынча комитетле, Роспотребшиҥжӱниҥ башкартузыла, ӧскӧ дӧ организацияларла кожо ӧмӧ-јӧмӧ кӧп маргаандар ӧткӱрген.

2019 јылдыҥ јаан изӱ айынаҥ ала «Спорт — норма жизни» деген федерал программага кирип, оныҥ «Активное долголетие» деген ӱлекеринде эрчимдӱ туружып јат. Фитнес-клубка јаан да јашту улус, оогош то балдар кӱӱнзеп јӱрӱп јадылар. Олор мында су-кадыгын тыҥыдат. Светлана Черникованыҥ башкарып турган фитнес-клубы анайда ок «Национальное фитнес-сообщество» деген национальный ӱлекерде база туружат. Бу программа аайынча 30 јаштаҥ ӧрӧ улуска јеҥилтелер тӧзӧлгӧн, пенсионер улус дезе фитнеске акча тӧлӧбӧзинеҥ јӱрӱп јадылар. Эки клуб калада эки башка јерде иштеп јат. Арендага алып турган залдардыҥ текши кеми 1000 кв. метр. Клубтыҥ башкараачызы ол учун акча тӧлӧп јат.

Бир залдыҥ ээзи аргачы келинниҥ айалгаларын оҥдоп, арендага каникулдар јарлаган, экинчи кижи аренда учун акчаны тургуза ла тӧлӧзин деп некеп јат. А фитнес-клуб дезе тулаан айдыҥ 28-чи кӱнинеҥ бери иштебей јат. Светлана Евгеньевна бистиҥ калада аренда учун тӧлӧп турган акчаныҥ кеми јабыс эмес деп айдат. Улус тургуза ӧйдӧ фитнес-клубка јӱрбей јат. Ол бӧктӧлип калган. Аренда учун тӧлӧйтӧн акча база јок. Сыгын айга јетире оныҥ кеми билдирлӱ кӧптӧп калар. Аргачы келин: «Фонд бистиҥ уур-кӱчтеристи оҥдоп, удура алтам эдерде, ого сӱрекей тыҥ сӱӱнгенис» — деп айдат. Эмди микрозаймды тӧлӧйтӧн јӧптӧжӱниҥ ӧйи алты айга узадылган. Фитнес-клуб бу кандык айдаҥ ала оныҥ јӱк ле проценттерин тӧлӧп јат.

П. КАБАР белетеген

ТОП

«Баатырларыс ойгонып калды…»

(Башталганы 1-кы номерде) «Алтын-Эргек» кай чӧрчӧкти сценада «Ээлӱ кайдыҥ» турчыларыла кайлап отурыс. Ол тушта мениле саҥ башка учурал болгон. Кандый да ӧйдӧ сӱнем чыга бергендий, бойымды ӱстинеҥ тӧмӧн ајыктап турум. Топшуур согуп турганымды кӧрӧдим. Ол ло ок ӧйдӧ коштойындагы, алдыгы, ӱстиги телекейлерге јӱрӱп, олордо не болуп турганын, ондогы јӱрӱмди база кӧрӱп турум. Ончо ло бойым

Малдыҥ сӧӧк-тайагыла тудуш јаҥдар

Кыптунак Малды сойгон кийнинде эҥ ле озо этле кожо кыптунакты кайнадар учурлу. Јаак Эки јаакты айрыйла, бирӱзин тургуза ла кайнадар. Оноҥ башка эки јаак јадала, «арткан этти јип салар». Ол тушта этти јизе, курсакка бодолбос. (К. И. Санин) Кары Карыны энедеҥ јаҥыс бӱткен кижи јарбас керегинде албатыда чӱм-јаҥ бар. Оныла колбулу мындый кеп-куучын арткан: «Бир

Јаҥарыс бистиҥ Алтайга јаҥыланзын

Јаҥы Койон јылдыҥ бажында телеҥит јаҥарыс коштойындагы Алтай крайда профессионал студияда јыҥыраганын интернетле «нӧкӧрлӧжип» турган улус уккан-кӧргӧн лӧ болбой. Оны кӧргӧн кижиниҥ база ла катап «Улаган тыҥ!» деп, кӧксине чабынар кӱӱни келер. Бу узак јолды кӱчсинбей, Улаган аймактыҥ кеендикти, узанышты ла спорттыҥ албаты бӱдӱмдерин элбедер тӧс јериндиҥ башкараачызы Мерген Тельденовко, Алтай Республиканыҥ ат-нерелӱ артисттери Марина