Алтайдын Чолмоны

Ээжи-некелтелерди бӱдӱрзебис — бу да јоболды јеҥерис

14.05.2020

Јаҥы коронавирус оору телекейдиҥ бастыра толыктарына једип калды. Ол керегинде кажы ла кӱн јаҥы јетирӱлер јарлалат. Тергеебисте де текши эл-јон кӱнниҥ аайыла јилбиркеген чылап ок, республикада коронавирусла колбой айалга кандый болгонын  ајаруда тудат. Бистиҥ редакция бу сурак аайынча чокым каруулар угарга, COVID-19 вирустаҥ улам оорыгандарга тӧзӧлгӧн госпитальдыҥ башкараачызы Наталья ЛАТЫШКОВАГА баштанды. Ол госпитальдагы айалга, пациенттердиҥ су-кадыгы ла медишчилердиҥ ижиниҥ аайы керегинде телефон ажыра јетирди.

Бу госпиталь республикан эмчиликтиҥ балдардыҥ хирургиялык бӧлӱгиниҥ туразында тӧзӧлгӧн. Бӱгӱнги кӱнде ондо коронавирус оорулу деп темдектелген 30 кижи јадып, эмдеш алат. Олордыҥ тоозынаҥ тогус кижиде пневмония табылганы томография шиҥжӱ ӧйинде јарталган. Бу пациенттерде ӧкпӧниҥ оорузы билдирбезинеҥ ӧдӱп јат. Андый да болзо, олорго бактерияларла тартыжар ӱзеери терапия эдилет, анализтери јаантайын шиҥжӱде тудулат. Бир пациентте оору уур кеминде ӧдӱп турган. Ол тыҥыдылган терапияныҥ кыбында јаттыргызылган, је ИВЛ аппарат эм тургуза ого керек јок, ол чыктыдылган кислородло тумчугы ажыра тынат. Пациент 45 јашту.

Госпитальда 17 јашту бала база јаткан. Ол эмдеш алып јазылган, эмчиликтеҥ чыгарылган. Ончо јазылып, госпитальдаҥ чыгарылгандардыҥ тоозы 20 кижи (кӱӱк айдыҥ 13-чи кӱнине).

Текши республикада COVID-19 вирусла оорыган 65 кижи (кӱӱк айдыҥ 14-чи кӱнине) темдектелген. Оорыган кезик улус Турачак аймакта ла келиштире јазалган эмчилик турада эмдеш алган. Олор јеҥил кеминде оорыган. Тургуза ӧйдӧ ондо јӱк бир кижи эмденип јат, арткандарын чыгарып ийген. Оорыган кезик улус СПИД оорула тартыжарыныҥ ла оноҥ коруланарыныҥ тӧс јеринде аҥылу бокстордо јадып эмденет.

Госпиталь текши тооло 72 кижи јадар јерлӱ. Ол тоодо 12 реанимациялык јер. Је эм тургуза реанимация кемге де керек јок болгон. Ондо 12 ИВЛ аппарат (ӧкпӧгӧ кей јетирип, кижини тындырар јазал) бар. Ого ӱзеери «ару зонада» база ИВЛ-дар бар, олор эмдештер ӧткӱрерине јеткилинче.

Аҥылу эмчиликте 5 бригада иштейт, ол тоодо 4 эмчи, 4 посттогы эмчилик ишчи, 2 реанимациядагы эмчилик ишчи ле кичӱ эмчилик персонал. Олорго ӱзеери госпитальда лаборанттар, дезинфекторлор, УЗИ-эмчи, башкараачы медсестра, југуш оорулар аайынча эмчи иштейдилер. Мында иштеп тургандардыҥ текши тоозы 94 кижи. Олор сменалар аайынча иштейт, бир сменаныҥ ӧйи 6 саат.

Мында иштеп турган улус ончозы бойыныҥ кӱӱниле јуулган. Олорго бир канча кӱнниҥ туркунына ӱредӱ ӧткӱрилген, ол тоодо бойын корулаары аайынча.

Иш ӧйинде медишчилер корулап турган аҥылу костюмдар, маскалар, канча кат перчаткалар, очкилер кийет. Алты сааттыҥ туркунына олор оны бир де уштыбайдылар. Кӧп катап кийер ле бир катап кийер костюмдар госпитальдыҥ ишчилеринде јеткилинче. Бастыра бойы туйук костюмдарлу иштеерге кӱч, анчада ла кичӱ эмчилик персоналга — олор ижи аайынча кӧп кыймыктанып турган учун. Медишчилерди сменаныҥ кийнинде автобуска отургызып, олор јадарына белетелген јерлер сайын јетиредилер. Эмчилерди тартып турган автобустыҥ тискинчизи база аҥылу јерде јадып јат. Олордыҥ ижиниҥ бу айалгада база бир уур-кӱчи — олор билезиле, јуук улузыла узак ӧйгӧ кӧрӱшпей турганы. Је андый да болзо, медишчилер бойыныҥ молјуларын турумкай ла каруулу, комыдал-кородош јоктоҥ бӱдӱредилер.

Госпитальдыҥ ишчилери неделеде бир катап COVID-19 барын-јогын илелеер анализтер табыштырат. Тургуза ӧйдӧ эмчилер ончозы су-кадык. Бригадаларга кӧстӧлгӧн бир эмчи госпиталь ачылардаҥ озо бу оорула оорый берген. Ол ижинде эмес, башка шылтактардаҥ улам оорыганы илелелген. Тургуза ӧйдӧ бу эмчи јазылып калган ла госпитальдаҥ чыгарылган. Онойдо ок бригадалардыҥ база бир эмчилик ишчизи госпиталь ачылардаҥ озо ижиле колбулу эмес шылтактардаҥ улам оорый берген болгон.

Госпитальдыҥ кыптарында пациенттер эки, ӱч эмезе тӧрт кижидеҥ јадат. Олордо аҥылу диета јок, азыраш јанынаҥ айалга јакшы, пациенттерге берип турган аш-курсак јарайт. Госпитальда оорыгандарды эмдейтен препараттар, эм-тус јеткилинче.

Тергееде оорыгандарды эмдеп тура, эмчилер олор ончозы бир кеминде, јажы аайынча аҥылулар јогынаҥ оорыганын темдектейт. Ооруныҥ ӧдӱжи хронический ооруларлу улуста, су-кадык болгондорго кӧрӧ, уур болот. Анчада ла ӧкпӧ јанынаҥ хронический оорулар бар болзо. Бу југуш ооруныҥ ӧдӱжи су-кадыгы бек болгондордо орто кеминде, јаан симптомдор јогынаҥ ӧдӧт. Оору јеҥил кеминде ӧдӱп турган учуралдарда да улус керектӱ эмдешти бӱткӱлинче алат. Эмчилер пациенттиҥ су-кадыгыныҥ айалгазын кӧрӱп, онынчы кӱнде пациенттеҥ анализтер алат. База бир-эки кӱннеҥ такып анализтер алылат. Анализтер југуш оору јок деп эки катап кӧргӱскен кийнинде кижини госпитальдаҥ чыгарып јат.  Ас ла салза, пациенттер госпитальда он тӧрт кӱн јадат.

Оорыган улус ортодо психологтыҥ болужы керек болгондоры болбоды. Ончо улус турумкай ла аайлу-башту, айалганы јакшы оҥдоп јат. Олор санааркап, кандый бир сурактар бар болзо, эмчилерге баштанат. Эмчилер олорго керектиҥ аайын, канайда, нени эмдеп турганын јартап берет.

Наталья Николаевнаныҥ темдектегениле, југуш ооруларла тартыжарында эҥ ле артыгы — ол кыптарга улайынча ару кей кийдирери, бойын, анчада ла колдорын, ару тудары. Онойдо ок витаминдер јип, тышкартынаҥ келгенде душка кирип, кийимин солып, тумчукты тусту суула јунып, содалу изӱ суула ингаляциялар эдип чеберленгени де тузалу.

Коронавирус ооруны илелеери аайынча анализтерди оору улусла јуук болгондор, ОРВИ ооруныҥ симптомдоры бар болгон улус табыштырат. Кӱӱнзеген улус поликлиникага барып, анализтер табыштырар аргалу.

ОРВИ-ниҥ кандый бир симптомдоры табылган кийнинде бойы бойын эмдебей, тӱрген медболушка телефон согуп, айалганы јартап айдар керек. Эмчилер телефон ажыра кижиниҥ симптомдоры, јорыктаганы, оорыган улусла јуук болгоны керегинде угуп, керектиҥ аайын шӱӱп, оноҥ ары нени эдерин бойлоры билип ийер. Ооруны эрте илелезе артык.

Бу чочыдулу айалга, југуш оору тӱрген ӧтсин деп, ончо эл-јон коруланарыныҥ ээжи-некелтелерин кыйалта јогынаҥ бӱдӱрер учурлу. Айылдаҥ тегин чыкпас, улус јуулган јерлерде маскалар кийер, бой-бойынаҥ ыраак турар, ару-чек болор керек.

Э. КУДАЧИНА белетеген

Таҥынаҥ тузаланатан эп-аргалар — медишчилерге

#МыВместе деген ӱлекердиҥ туружаачылары таланыҥ медишчилерине таҥынаҥ чеберленетенине јарамыкту эп-аргаларды табыштырды. Республикан эмичиликте белетелген моногоспитальга коруланарыныҥ медициналык маскаларын, антисептикалык эп-аргаларды, коруланарыныҥ кӧп катап кийетен он костюмын экелген.

«Бис бӱгӱнги кӱнде медиктер јӱрӱмине јеткерлӱ аҥылу айалгада болгонын јакшы оҥдоп јадыс ла шак бу таҥынаҥ коруланатан эп-аргалар слердиҥ ижердиҥ чочыдулу айалгазын јабызадар деп иженедис. Слерге турумкай ла каруулу ижигер учун јаан быйан» — деп, таланыҥ штабыныҥ башкараачызы Мария Рылеева айтты.

#МыВместе деген ӱлекер «Волонтеры-медики» деген бастырароссиялык јондык кыймыгуныҥ, волонтерлордыҥ тӧс јериниҥ ассоциациязыныҥ, Текшироссиялык албаты фронттыҥ ӧмӧ-јӧмӧ ижиниҥ шылтузында ичкери јолын алынган. Ол коронавирустыҥ пандемиязы ӧйинде јаан јашту, су-кадыгыныҥ аргалары уйан улусты ла медишчилерди јӧмӧӧргӧ ууламјылалган. Россияныҥ ончо талаларында волонтерлор эрчимдӱ иштеп, эм-тусты, курсак-тамакты јетиргилейт.

Алтай Республикадаҥ бу ӱлекерде 500-теҥ ажыра волонтер туружат.

Курсак-тамакты, эм-тусты, эҥ ле керектӱ не-немени садып алары ла јетирери керегинде угузу бичиктерди тӱни-тӱжи иштеп турган ээжиле «кызу линияныҥ» 8 800 200 3411 телефоны ажыра алып јат. Онойдо ок болушка «ОНФ. Помощь» деген мобильный приложение ажыра баштанарга јараар.

Республиканыҥ 18 јаштаҥ ала 50 јашка јетире улузы волонтер болор аргалу. Регистрацияны мывместе2020.рф. деген сайт ажыра ӧдӧргӧ јараар.

Таланыҥ эмчилерине курсак-тамак табыштырган

«Единая Россия» партияныҥ Алтай Республикада волонтерлорыныҥ тӧс јери коронавирусла ӧдӱп јаткан тартыжуныҥ туружаачылары медишчилерге аш-курсактыҥ 488 наборын белетеген.

Эҥ баштапкы мындый комплекттер кӱӱк айдыҥ 7-чи кӱнинде республикан инфекционный эмчиликтиҥ ле медицинаныҥ катастрофалар аайынча Тӧс јериниҥ медишчилерине табыштырылган.

Мынаҥ озо волонтерлор, олордыҥ тоозында јиит гвардеецтер, «Јеҥӱниҥ волонтерлорыныҥ», «Боевое братствоныҥ» ла Сибирьдиҥ казактарыныҥ войсковой биригӱзиниҥ бӧлӱгиниҥ турчылары талада бу инфекцияла тартыжуда туружып турган врачтардыҥ ла медишчилердиҥ тоозын чокымдап јууган. Бойыныҥ кӱӱниле болужын јетиреечилер курсак-тамактыҥ комплекттерин кӧлӱктерге коштоп тӱжӱрерге, онойдо ок керектӱ јерге јетирерге јаан болужын јетиргендер.

Белетелген курсак-тамактыҥ тоозында конфет, печенье, чай, пряник, кофе – иштеер јерде иштиҥ ортозынаҥ ла ашкарынарга эптӱ.

«Единая Россия» партияныҥ талалык бӧлӱгиниҥ качызы Татьяна Гигельдиҥ айтканыла, партия #СпасибоВрачам» деген акция ӧйинде республиканыҥ медучреждениелерине эки јаҥы кӧлӱкти табыштырган.

«Курсак-тамактыҥ наборы – ол бистиҥ медишчилерге јетирген болужыс. Учурал келижерде, олорго эҥ ле озо бек су-кадык кӱӱнзейдим. Шак олор бӱгӱнги кӱнде бойлорыныҥ јӱрӱми јеткердиҥ кырында да болзо, ӧскӧ улустыҥ јӱрӱмин аргадап, ак-чек ле турумкай иштеп јат» – деп, Татьяна Гигель айтты.

Алтай Республиканыҥ медицинаныҥ катастрофалар аайынча Тӧс јериниҥ јааны Сергей Земцов волонтерлорго јетирген јӧмӧлтӧ-болужы учун јаан быйанын айтты. «Тургуза ӧйдӧ бис ончобыс сӱреен каруулу, бийик некелтелӱ ээжиде иштеп јадыс. Болушка айттырула барып јада – та бийик температура эмезе ОРВИ-ниҥ база ӧскӧ темдектери болзын, је коронавирусный инфекция да болордоҥ маат јок ине. Кажы ла катап мындый айттыруга барып јаткан бистиҥ ишчилер, олордыҥ тоозында тискинчи, аҥылу костюмдарды, маскаларды, респираторлорды кийип јат. Ол дезе ӱзеери јӱк. Је анчада ла мындый айалгада ороонныҥ да башкартузы, онойдо ок «Единая Россия» партия да эмчилерди ундыбай, јӧмӧп-болужып јатканы јарамыкту ла јакшы» – деп, ол чокымдады.

Россияныҥ коронавирусла тартыжып јаткан эмчилерин курсак-тамакла јеткилдеери аайынча баштаҥкайла парияныҥ Генеральный совединиҥ качызы Андрей Турчак таныштырганын темдектеер керек.

Тургуза ӧйдӧ талада партийецтердиҥ ле волонтерлордыҥ болужыла самоизоляцияныҥ айалгазындагы чочыдулу бӧлӱкке кирип турган улуска болушты јетирери аайынча иш кӧнӱ улалат. «Единая Россия» партияныҥ волонтерлорыныҥ тӧс јеринде јажы јаан ла кенек улустарга болужарга кӱӱнзегендерге «кызу линия» ажыра угузу-заявлениелерди алып јат. Угузу бичигин артыргызып саларга јараар эмезе тӧс јерде бойыныҥ кӱӱниле иштеерге кӱӱнзеген кижи мындый телефонго согорго јараар: 8 (800) 302-12-63. Онойдо ок «Единая Россия» партияныҥ талалык бӧлӱгиниҥ сайтына бу ла суру-ссылкала баштанарга јараар.