Алтайдын Чолмоны

Коронавирус бистиҥ Јеҥӱбисти уурдап болбоды

14.05.2020

Коронавирустаҥ улам быјыл Улу Јеҥӱниҥ 75 јылдыгы элкем байрам јогынаҥ темдектелген. Алтай Республиканыҥ башчызы Олег Хорохордин тергеениҥ эл-јонын бу јаан байрамла уткуп тура, Улу Јеҥӱниҥ кӧдӱриҥилӱ парады, «Ӱргӱлјик полктыҥ» базыды ла темдектелген ӧскӧ дӧ акциялар эпидемиялык айалгалар оҥдолгон кийнинде кыйалтазы јогынаҥ ӧдӧр деп темдектеген.

Улу Јеҥӱниҥ Кӱнин јаҥы айалгаларда канайда байрамдаганы керегинде бойлорыныҥ кӱӱн-санааларыла ветерандар, јондык ишчилер, политиктер, волонтерлор, журналисттер ле јашӧскӱримниҥ биригӱлериниҥ чыгартулу улузы ӱлежет.

Јаҥы бӱдӱмдерди келер ӧйгӧ чеберлеп алар керек

Бистиҥ тергее, коронавирустаҥ коруланар тартыжуда, арткандарына кӧрӧ, калганчы патронго јетире «адыжып», узак ӧйгӧ чыдашкан. Бу айалганы ајаруга алып, албатыныҥ сӱӱген учурлу ла јаан байрамдарыныҥ бирӱзин канайып та болзо, темдектеер керек болгон деп, Алтай Республиканыҥ ветерандарыныҥ биригӱзиниҥ председатели, Россияныҥ Журналисттер бирлигиниҥ Алтайдагы тергеелик бӧлӱгиниҥ башкараачызы, јарлу јондык ишчи Борис Алушкин темдектейт.

Ветерандардыҥ организациязыныҥ башкараачы-зыныҥ айтканыла, бистиҥ тергее темдектелген керек-јарактарды јаҥы формат-бӱдӱмде бийик кеминде ӧткӱрген. «Сетьтерде не болгонын ончозын ширтегем, меге анайда ок Владимир Кончев башкарган госоркестрдиҥ онлайн-концерти база јараган. Анчада ла Кӱлер Тепуковтыҥ «Јеҥӱниҥ Кӱни» деп јарлу кожоҥды алтай тилге кӧчӱргени тереҥ тӱӱкилик ле культуралык учур алынып јат. Оны госоркестрдиҥ кожоҥчылары кижини ӧкпӧӧртӧр тӧрӧлчи кӱӱн-тапла бийик кӧдӱриҥиде кожоҥдогондор» — деп, ол айткан.

Борис Алушкин Алтай Республиканыҥ бастыра эл-јоныла кожо Улу Јеҥӱниҥ «айылдарда» отурып ӧткӱрген акцияларында эрчимдӱ турушкан. Ол: «Мен баркаларымла кожо балконго Россияныҥ ла Алтай Республиканыҥ мааныларын, бистиҥ айылдаҥ «Ӱргӱлјик полкто» туружып турган портреттерди тудунала чыкканыс, «Јеҥӱниҥ Кӱни» деп кожоҥды ла ӧскӧлӧрин де кожоҥдогоныс. Бу јаан байрамдарды уткыйтан јаҥы формат-бӱдӱм болуп јат. Бис олорды ундыбай, мынаҥ да ары тузаланар учурлу» — деген.

Бистиҥ албатыга кандый да ченелтелер коркымчылу эмес

Россияныҥ Јондык палатазыныҥ турчызы, «Эл Алтай» ГТРК-ныҥ директоры Татьяна Кончева быјылгы Јеҥӱниҥ Кӱни албаты-јон ӧбӧкӧлӧргӧ лӧ олордыҥ ат-нерелӱ керектерине чебер ле чындык болуп артканын база катап иле кӧргӱскен деп айдат: «Коронавирус Јеҥӱниҥ парадын, «Ӱргӱлјик полктыҥ» базыдын, каланыҥ тӧс тепсеҥинде байрамдык јаан концертти ӧткӱрерге бербеди. Је бис бу кӱч айалгалардаҥ јеҥӱлӱ чыктыс. Эл-јон кӧп тоолу флешмобтордо турушкан, олор айылдарыныҥ кӧзнӧктӧрин ачып, балкондорына чыгып, јуу ӧйиниҥ кожоҥдорын кожоҥдогондор, јондык сетьтерде фронтовиктердиҥ портреттерин салгандар, јуучылдардыҥ ӧткӧн јӱрӱми ле ат-нерелӱ керектери керегинде куучындагандар».

Татьяна Кончева анайда ок «Эл Алтай» ГТРК-ныҥ ӧткӱрген онлайн-концерттине белетеништӱ иштер канайда ӧткӧни керегинде куучындаган: «Артисттер куру отургыштарга баштанып кожоҥдогондор. Оноҥ улам айландыра саҥ-башка айалгалар тӧзӧлгӧн, артисттердиҥ јанынаҥ кемзиниш те болгон. Је кожоҥчылар јаҥы айалгаларга тӱрген темигип, мындый драйвка ӱрениже бергендер. Артисттер кӧрӧӧчилерди кӧрбӧй јат, је олор чаҥкыр экранныҥ ары јанында онлайнда сӱрекей кӧп улус отургылап јат деп јарт сескендер. Мындый эп-марла ӧткӧн концертти ол кӱн 4,5 муҥ кӧрӧӧчи кӧргӧн. Мынча кире улус «Спартак» стадионго јуулышкан болзо, бадышпас эди».

Ветерандардыҥ «Боевое братство» деген бастырароссиялык јондык организациязыныҥ Алтайдагы республикан бӧлӱгиниҥ јааны Александр Вилисов Алтай Республиканыҥ эл-јоны Улу Јеҥӱниҥ кӱнин коронавирустыҥ пандемиязыныҥ ӧйинде нак ла бирлик айалгада уткыгандар деп темдектейт: «Интернетте «Ӱргӱлјик полкты» онлайнда ӧткӱрерге бир канча площадкалар темдектелгени керегинде јарлалган јетирӱ сӱӱндирген. Улус јонјӱрӱмдик сетьтерде бойлорыныҥ ветерандарыныҥ фотојуруктарын салганын, олордыҥ бӱдӱрген ат-нерелӱ керектери ле јуучыл јӱрӱми керегинде оморкоп куучындаганын кӧргӧм» — деп, ол айдат.

Оныҥ угусканыла, быјылгы Јеҥӱниҥ байрамы бистиҥ албаты кандый да уур-кӱчтердеҥ коркыбай турганын база катап кӧргӱскен, албаты-јон кандый да айалгаларда нак ла бирлик калык болуп артып јат, бис ӧбӧкӧлӧристиҥ бӱгӱнги амыр ла ырысту јӱрӱм учун берген ат-нерелӱ керектерин качан да ундыбазыс. «Јалтанбас јерлештеристиҥ сӧӧктӧри калапту јуулар ӧткӧн јалаҥдарда эмдиге јетире јатканча. Бис андый јерлерде бедирештӱ иштер ӧткӱрип, јуучылдардыҥ мӧҥкӱзин чыккан-ӧскӧн јерлерине, тӧрӧӧн-туугандарына ойто кайра јандырып турус. Бисте кем де, не де ундылбас учурлу» — деп, ол айткан.

Кенек улустыҥ бастырароссиялык обществозыныҥ тергеелик бӧлӱгиниҥ председатели Людмила Рыспаева коронавирусла тартыжу ӧдӱп турган ӧйдӧ байрам јакшы ӧткӧн деп база темдектейт: «Јадып турган тура-дворымда Ада-Тӧрӧл учун Улу јууныҥ туружаачызына учурлай концерт ӧткӧн. Мен оны база кӧргӧм. Јӱрексирегем ле ӧкпӧӧргӧм. Улу ороонныҥ ат-нерелӱ керектериле колбулу болгонымла оморкогом. Фашист јутпаны кӧмӧ баскан таадаларыска бис тӧлӱлӱ јӱрӱп јадыс. Коронавирусла колбой улустыҥ кӧп сабазын айылда отурзын деп молјоп салгандар. Эл-јон бу ээжилерди бӱдӱрип јат. Мындый айалгаларда темдектелген Јеҥӱниҥ Кӱни мени бир де чӧкӧтпӧди. Ийдебис, бирлигис ле турумыс эмди де бек деген санаалар артып калды».

Улу Јеҥӱ бастырабысты бириктирет

Улу Јеҥӱниҥ алдындагы јылдарга тӱҥей эмес быјылгы јаркынду байрамы Федерация Совединиҥ турчызы Татьяна Гигельдиҥ кӱӱн-санаазында база качан да ундылбас ис артыргыскан. Парламентарий јонјӱрӱмдик сетьтерде ӧкпӧӧрип мынайда бичиген: «Мынаҥ озо болгон байрамдар чек ӧскӧ айалгаларда темдектелген эди. Быјыл дезе кажы ла кижи ол герой-фронтовиктердиҥ ат-нерезин ле эзен-амыр јӱрген ветерандардыҥ јӱрӱмин канайып тооп ло баалап турганын кӧргӱсти. Коронавирустыҥ ӧйинде айылдарында отурган јаан јашту улуска, ол тоодо Ада-Тӧрӧл учун Улу јууныҥ туружаачыларына, килемји ле ајару, алдындагызына кӧрӧ, эки-ӱч катапка кӧп керек болгон. Бисте бир де ветеран ајару јок артпаган. Бис олордыҥ алдына качан да болзо, чӧгӧдӧп отурарыс ла бажысты јабыс эҥилтерис».

«Јеҥӱниҥ волонтерлоры» деген текшироссиялык кыймыгуныҥ чыгартулу кижизи Анна Пьянкова Улу Јеҥӱниҥ байрамы бисти бастырабысты бириктирген, а «Ӱргӱлјик полктыҥ» акциязы дезе байрамныҥ кажы ла туружаачызына јуук ла кару бӧлӱк болуп калган деп темдектеген.

Кожоҥчы ла журналист Владимир Попошев дезе айалгалар быјыл кандый да болгон болзо, ороон биригип, 9 Майды бийик кӧдӱриҥиде темдектеген деп айдат. «Коронавирусла колбой байрамныҥ тӧс керектерин токтодып та салган болзо, бис бир јудурук болуп јуулыжып, ӧбӧкӧлӧристи бийик тооп турганысты кӧргӱстис. Олордыҥ јарык эземин кереестеп јӱргенис бу байрамда сӱрекей иле болды» — деп, ол јонјӱрӱмдик сетьтерде бичиген.

Ада-Тӧрӧл учун Улу јууныҥ туружаачызы Николай Ефимович Янышкинниҥ барказы Катерина Гонохова Улу Јеҥӱниҥ байрамына учурлай оныҥ таадазыныҥ кӧзнӧгиниҥ алдында ӧткӧн концерт керегинде база оморкодылу айдат: «Мениҥ таадам јӱрӱмде јеҥил эмес јолдор ӧткӧн. Кӱӱк айдыҥ 9-чы кӱни ого јаантайын аҥылу кӱн болуп артар. Ол чындап та, Улу байрам, ол Јеҥӱниҥ сӱӱнчизи, ол бистиҥ албаты учун оморкош, ол јер-телекейге амыр-энчӱ экелген јалтанбас солдаттардыҥ ады-јолдорын кереестеген кӱн. Таадам балконго чыгып, јуу ӧйиниҥ кожоҥдорын уккан, јуучыл јолдорын ла нӧкӧрлӧрин эске алынган. Ветерандарды ундыбай турганын бис јарадып кӧрдис. Таадама мындый ајару сӱрекей јараган».

Россия Федерацияныҥ Государственный Думазыныҥ депутады Иван Белеков Улу Јеҥӱниҥ байрамы керегинде айдып тура, юбилейле колбой темдектелген тӧс керектер јада-тура кыйалтазы јогынаҥ элбеде ле бийик кӧдӱриҥиде ӧдӧр деген. «Бис «Јеҥӱниҥ Кӱнин», «Катюшаны» ла ӧскӧ дӧ кожоҥдорды кыйалтазы јогынаҥ ӧмӧ-јӧмӧ кожоҥдоорыс, кару фронтовиктерди кыйалтазы јогынаҥ кучактаарыс. Бу тегин эмес ӧйдӧ эл-јон бирлик ла јаба болгонын база катап иле кӧргӱсти. Бистиҥ кӧрӱм-турумысты ла ийде-кӱчисти кем де бузуп болбос, бистиҥ эземис ӱргӱлјик» — деп, ол темдектеген.

Алтай Республиканыҥ башкарузыныҥ пресс-службазы