Алтайдын Чолмоны

Јасактарга — кубулталар

09.06.2020

Бу кӱндерде Алтай Республиканыҥ Эл Курултайыныҥ аграрный политика аайынча комитединиҥ ээчиде јууны ӧткӧн. Оны комитеттиҥ председатели Рустам Байдалаков баштап ӧткӱрген.

Јуунда Эл Курултайдыҥ комитединиҥ ишмекчи кӱреезиниҥ турчылары „Алтай Республикада бир кезек категориялу граждандарга акча тӧлӧбӧзинеҥ јердиҥ участокторын чыгарары керегинде“ республикан јасакка кубулталар эдери, Алтай Республиканыҥ бир канча јасакчы акттары бойыныҥ чыдуларын јылыйтып јатканы керегинде ле „Алтай Республикада адару тударын ӧскӱрери керегинде“ јасактардыҥ ӱлекерлерин кӧрӱп шӱӱшкендер. Бу јуунныҥ ижинде Эл Курултайдыҥ су-кадыкты корыыры ла јонјӱрӱмдик политика аайынча комитединиҥ јааны Алена Казанцева, Алтай Республиканыҥ депутады Петр Попошев, Алтай Республиканыҥ ар-бӱткенниҥ байлыктары, экология ла туризм аайынча министриниҥ ордынчызы Сергей Растворов, экономикалык ӧзӱмниҥ министриниҥ баштапкы ордынчызы Владимир Лацков, јурт ээлем аайынча министрдиҥ баштапкы ордынчызы Владислав Таханов, Алтай Республиканыҥ башкарузыныҥ Бирлик аппарадыныҥ бӧлӱгиниҥ јааны Олеся Сташкова, Россия Федерацияныҥ юстициязыныҥ Алтай Республикадагы башкартузыныҥ бӧлӱгиниҥ јааны  Наталья Лукиных, Алтай Республиканыҥ Эл Курултайыныҥ аппарадыныҥ государственно-правовой башкартузыныҥ јааны Ольга Попова, каланыҥ администрациязыныҥ ар-јӧӧжӧ аайынча башкартузыныҥ јааны Валентина Челтугашева ла юридический бӧлӱгиниҥ јааны Виталий Дробот турушкандар.

Рустам Байдалаков ишмекчи кӱреениҥ ижин баштап тура, „Алтай Республикада бир кезек граждандарга акча тӧлӧбӧзинеҥ јердиҥ участокторын чыгарары керегинде“ республикан јасакка кубулталар эдери, Алтай Республиканыҥ бир канча јасакчы акттары бойыныҥ чыдуларын јылыйтып јатканы керегинде ле „Алтай Республикада адару тударын ӧскӱрери керегинде“ јасактарды шӱӱжӱге Алтай Республиканыҥ Эл Курултайыныҥ аграрный политика аайынча комитеди белетеп чыгарган деп темдектеген. Бу суракты комитеттиҥ јуунына чыгарганыныҥ тӧзӧлгӧзинде улустыҥ ла бир кезек категориялу граждандарга акча тӧлӧбӧзинеҥ јердиҥ участокторын чыгарарын шиҥжӱде тудуп турган чыдулу органдардыҥ кӧп тоолу баштанулары туруп јат.

Парламентарий баштапкы јасакка кубулталар јонјӱрӱмдик корулашты ла кӧп балдарлу билелерге болушты тыҥыдар амадула эдилип јат деп айткан. Јарамыкту јаны јаар ууландырылган јаҥыртулар кӧп балдар ӧскӱрип турган билелерге чаптык эдип турган бир кезек токтодуларды „чечип“, олордыҥ јадын-јӱрӱминиҥ айалгаларын јарандырар аргалар тӧзӧӧри болуп јат. Алтай Республиканыҥ 68-чи таҥмалу јасагында бар бир кезек токтодулар јеҥилтелерле тузаланып турган билелерге, ол тоодо балдары кӧп билелердиҥ балдарына башка-башка шылтактардаҥ улам јердиҥ участогын аларга буудагын јетирип јат.

Рустам Байдалаков темдек эдип Чамал аймакта болгон учуралды эске алынган. 23 јашту јиит кижи аймактыҥ администрациязына „јиит биле“ деген категорияга кирип турум деп, олорго тӧлӧбӧзинеҥ јердиҥ участогын аларга турганы керегинде баштанган. Је администрацияда ого слерде андый арга јок деп айткандар. Мында ла бу јиит кижиге ол бала тужында „балдары кӧп“ деген категорияга кирип турган биледе ӧскӧни учун јердиҥ участогынаҥ јаан эмес ӱлӱӱ берилгени јарталган. 18 јажы једерде дезе ол „јиит“ ол эмезе „кӧп балдарлу биле“ деген категорияга кирип турганы учун тӧлӧбӧзинеҥ јер алар госјӧмӧлтӧни јылыйткан. Парламентарий олор јасактыҥ бу тизимине кубулталар кийдирзе, ол Россия Федерацияныҥ Конституциязына келижип, андый категориялу улуска јонјӱрӱмдик болуш јетирер аргалар тӧзӧӧрине јакшы болор эди деп темдектеген.

Экинчи кубулта јанынаҥ парламентарий база јартамал эткен. Ол тергеениҥ кӧп балдарлу билелери Алтай Республиканыҥ 68-чи таҥмалу јасагын јӱрӱмде тузаланып, олорго акча тӧлӧбӧзинеҥ јердиҥ участогын берзин деп учетко тургулап јат. Је ӱч ле оноҥ кӧп балдар азырап турган билелердиҥ  документтерин кӧрӧр тушта олордыҥ башка-башка аймактарда, Алтай Республиканыҥ каладагы округында ол эмезе республиканыҥ тыштында јадып турганы јарталат. Мынаҥ улам олорды учеттоҥ чыгарып турган учуралдар кӧп болуп јат.

Парламентарий: „Россия Федерацияныҥ 1993 јылдыҥ кичӱ изӱ айыныҥ 25-чи кӱнинде јараткан јасагында Россия Федерацияныҥ граждандары олор Россия Федерацияныҥ кажы јеринде јадатанын бойлорыныҥ кӱӱниле акту бойлоры талдап, јадып јадылар. Ол керегинде кижиниҥ тап-эриктерин керелеген телекейлик акттарда база айдылган“ — деп темдектеген. Айдарда, граждандардыҥ учетко турар тужында тап-эриктери бузулбас учурлу.

Комитеттиҥ јуунында кӧрӱлген сурактар аайынча бойлорыныҥ шӱӱлтелерин Алена Казанцева, Петр Попошев, Владимир Лацков, Валентина Челтугашева, Виталий Дробот, Ольга Попова ла Владислав Таханов айткандар. Кӧрӱлген баштапкы сурак аайынча Эл Курултайдыҥ профильный комитединиҥ јааны Рустам Байдалаков јасакка кубулталар кийдирери аайынча сурак ишмекчи кӱреениҥ јуунында мынаҥ ары база кӧрӱлер деп ајарган. Бу суракла ӧскӧ тергеелер канайда иштеп турганын лаптап шиҥдеп, ол јанынаҥ тӱп-шӱӱлтелерди чыгарып, оны кӱскиде болотон сессияда кӧрӧрине чыгарар керек деген.

Профильный комитеттиҥ јааны „Алтай Республикада адаруларды ӧскӱрери керегинде“ јасактыҥ ӱлекерин кӧрӧр баштаҥкайды Алтай Республиканыҥ прокуратуразы ла Эл Курултайдыҥ аграрный политика аайынча комитеди эткен, а оны  кӱреениҥ јуунында кӧрӧрине дезе парламенттиҥ аграрный политика аайынча комитеди белетеген деп айткан. Бу ӱлекер адару тудар ээлемде оныҥ правовой тӧзӧлгӧлӧрин тыҥыдар амадула белетелген. Алтай Республикада адару ӧскӱрип турган улустыҥ ла юридический лицолордыҥ тап-эриктерин быжулап јеткилдеер сурак база туруп јат.

Алтай Республиканыҥ јурт ээлем аайынча министриниҥ баштапкы ордынчызы Владислав Таханов адару ӧскӱрери керегинде јасактыҥ ӱлекерин јарадып турганы керегинде айдып, тергеениҥ парламентиниҥ сессиязы оны јаратса, бу ууламјыдагы иш бисте государстволык кемине јетире кӧдӱрилип, оныҥ учуры там бийиктеер эди деп темдектеген.

Алтай Республиканыҥ Эл Курултайыныҥ пресс-службазы