Настройки отображения
Настройки шрифта:
Выберите шрифт Arial Times New Roman
Интервал между буквами (Кернинг): Стандартный Средний Большой
Выбор цветовой схемы:
Алтайдын Чолмоны
Бӱгӱн — Россияныҥ Кӱни!
11.06.2020
РСФСР-дыҥ албаты депутаттарыныҥ 1990 јылдыҥ кичӱ изӱ айыныҥ 12-чи кӱнинде ӧткӧн баштапкы съездинде Россияныҥ государственный суверенитеди керегинде Декларация јӧптӧлгӧн.
Бу декларацияда Россияныҥ Конституциязы ла оныҥ јасактары јадын-јӱрӱмде тузаланатан ла башкарынатан документтердиҥ тоозында тӧс јерде туруп турганы керегинде окылу јарлалган. Декларацияны јарлаган ӧй СССР-дыҥ республикаларыныҥ кӧп сабазы бойлорыныҥ суверенитедин јарлап, таҥынаҥ башка государстволор болуп айрылып турган кидим ӧйгӧ келишкен. Бир сӧслӧ, Декларация јолын кӱчтӱ ле ийделӱ ороонныҥ карындаштык республикалары бойлорын кемнеҥ де камааны јок ороондор деп јарлаган тегин эмес айалгаларда баштаган деп айдарга јараар.
Бу ӧйдӧ Россияныҥ Федерациязы (Россия) деген јаҥы ороон тӧзӧлгӧн. Ол ӧйдӧ тӱӱкилик учурлу бу јаан керек российский государственностьты тыҥыдарына сӱрекей јаан арга ла учур берген. Шак ла кичӱ изӱ айдыҥ 12-чи кӱнинде Россия «кемнеҥ де камаанду эмес» ороон деп јарлалып, ол эҥ баштапкы президентту государство боло берген. 1991 јылда дезе ороонныҥ албаты-јоны јаҥы тӱӱкиде болгон талдаштарда баштапкы ла катап бойыныҥ президентин туткан. Ол тушта талдаштарда јеҥӱни Б. Н. Ельцин алган.
1998 јылда бу байрамды темдектеген кӱнде Борис Ельцин оны Россияныҥ Кӱни деп јарлаар баштаҥкай эткен. Анайып, бу байрам Россияныҥ Кӱни деп окылу 2002 јылдыҥ кочкор айыныҥ 1-кы кӱнинде РФ-тыҥ иш аайынча јаҥы кодекси чыккан кийнинде адалган.
Россияныҥ президенти Владимир Путин 2001 јылда Кремльде Россияныҥ суверенитеди керегинде Декларацияны јаратканына учурлалган кӧдӱриҥилӱ јуунда «Россияныҥ јаҥы тӱӱкизи шак ла бу документти тузаланып баштаган кӱннеҥ ала башталган» деп темдектеген.
Бӱгӱнги кӱнде бу байрам Россияда элбеде темдектелет. Ол телкем ороонныҥ башка-башка укту калыктарын бириктирип, эл-јонныҥ тӧрӧлчи ле најылык кӱӱнин тыҥыдат. Байрам кӱнде Россияныҥ президенти Владимир Путин ороонныҥ јарлу улузына Россия Федерацияныҥ Государственный сыйын табыштырат. Россияныҥ Кӱнинде эҥ јаан байрамдык керек-јарактар ороонныҥ тӧс калазында — Москвада ӧдӱп јат деп айдар керек. Бу кӱнде тӧс тепсеҥ кеен-јараш кебин тартынып, танылбас болуп кубулат. Эҥирде дезе Москваныҥ теҥеризин байрамдык салюттыҥ јӱзӱн ӧҥдӧри јарыдат.
ТОП
«Гуркин» деген телекей: ачылталар ла јажыттар
Г.И. Гуркин ӱйи Мария Агафоновнала Оносто садында Атту-чуулу алтай јурукчы, политикалык ла јондык ишчи Григорий Иванович Чорос-Гуркинниҥ чыккан ӧйин ле јерин чокумдаган јаҥы документтер табылган. «ХХ чактыҥ башталарында Туулу Алтайда эҥ јарлу јон-политикалык ишчилердиҥ бирӱзи, јурукчы Григорий Иванович Чорос-Гуркин 1870 јылдыҥ чаган айыныҥ 12-чи кӱнинде Улалуда чыккан деп чотолот. Је Алтай Республиканыҥ Государстволык архивинде Улалудагы
«Јурукчыныҥ јуртын орныктырары – тӧс иш»
Јурукчыныҥ Оностогы јуртында Атту-чуулу алтай јурукчы, ады јарлу јондык ла политикалык ишчи Григорий Иванович Чорос-Гуркинниҥ чыкканынаҥ ала 155 јылдыгыла колбой тергеебисте кандый иштер темдектелгени керегинде Алтай Республиканыҥ А. В. Анохинниҥ адыла адалган Эл музейиниҥ директоры Римма ЕРКИНОВА куучындайт. – Г. И. Чорос-Гуркинниҥ юбилейине белетенери ле оныла колбой быјыл ӧткӱретен иштер керегинде Алтай Республиканыҥ башкарузыныҥ јакааны
«Баатырларыс ойгонып калды…»
(Башталганы 1-кы номерде) «Алтын-Эргек» кай чӧрчӧкти сценада «Ээлӱ кайдыҥ» турчыларыла кайлап отурыс. Ол тушта мениле саҥ башка учурал болгон. Кандый да ӧйдӧ сӱнем чыга бергендий, бойымды ӱстинеҥ тӧмӧн ајыктап турум. Топшуур согуп турганымды кӧрӧдим. Ол ло ок ӧйдӧ коштойындагы, алдыгы, ӱстиги телекейлерге јӱрӱп, олордо не болуп турганын, ондогы јӱрӱмди база кӧрӱп турум. Ончо ло бойым