Алтайдын Чолмоны

Су-кадыкты сыйлаары — агару молју «Медицинадаҥ тузалу санат јок»

16.06.2020

(Гай Плиний Секунд)

Чындап та, Гай Плиний Секундтыҥ айткан сӧзи бӱгӱнги де кӱнде тереҥ учурын јылыйтпаган. Ак-јарыкка келген кажы ла кижини эҥ ле озо колы быйанду, јӱреги јалакай, ак халатту-кептӱ улус ӧкпӧӧрип, сӱӱнип уткыйт. Баштапкы кӱнинеҥ ала бастыра јӱрӱмине кажы ла кижи олорло бек ле јуук колбуда јӱрет. Албаты-јон ортодо «Кудайдыҥ кийнинеҥ ак халатту улус турат» деген эрмек база бар. Биске јӱзӱн-башка оору-јобол, кыјык-кымыр табарып, уур-кӱч, туйук боло бергенде, јаныста эҥ ле озо бистиҥ кӱндӱлӱ, тоомјылу эмчилерис, медишчилерис болот. Олор болушка ӧйинде келет. Шак ла бу ак халатту, агару улус бойыныҥ профессионал молјузына чындык артар ла олорго болушка баштанган улузы учун акту кӱӱндеринеҥ јӱреги-ӧзӧги сыстап јӱрет.

Эл-јонго, улуска су-кадыкты сыйлаары — бистиҥ ак халадын кийген — килемјиниҥ медишчилериниҥ агару кереги. Ајару ла килемји деген сӧстӧр олорго јаан ла тереҥ учурлу. Медицинаныҥ ишчилериниҥ профессионал байрамы алдында бистиҥ Кан-Оозы аймактыҥ, онойдо ок аймактыҥ эмчилигиниҥ ле Јабагандагы јурт јеезениҥ медишчилерине уткуулду, учурлу, быйанду сӧстӧрди айдарга турум.

Бӱгӱн мен Јабаган јурттыҥ врачебный амбулаториязында ак-чек ле једимдӱ иштеп јаткан нак ӧмӧликтиҥ ижи јанынаҥ бичип јадым. Бис олорды ајарыҥкайы, кӱӱнзеги ле јеҥил эмес, је быйанду ижи учун тооп, баалап јӱредис. Јурттыҥ врачебный амбулаториязын врач-педиатр Алевтина Согодина башкарат. Ол бойыныҥ ижине сӱреен каруулу ла некелтелӱ, јурт амбулаторияныҥ туура салбас сурактарын бойыныҥ ӧйинде бӱдӱрет. Алевтина Николаевна јурт јеезениҥ депутады, јондык иштиҥ эрчимдӱ туружаачызы ла оогош болчомдордыҥ, балдардыҥ јалакай, керсӱ эмчизи. Ол мединститутты божодоло, тӧрӧл јуртына иштеп келгенине јурттыҥ эл-јоны сӱреен быйанду јӱргилейт. Амбулаторияда онойдо ок узак јылдарга иштеп койгон байлык ченемелдӱ медишчилер ле кичӱ техперсонал уур-кӱчтер де болуп турза, иштеер јерлерин артыргыспай, кичеенип иштеп јадылар. Јаанга-јашка эҥ ле јаан байлыкты — су-кадыкты сыйлаары база јаан ырыс ине. Јалакай јӱректӱ, колы быйанду эмчилерис бисти кӧп немедеҥ корып, чеберлеп алат.

Су-кадыкты корыырыныҥ 95 јылдыгыла колбой, бистиҥ јуртыста јаан сӱӱнчи ле сый болгон. Амбулаторияныҥ туразыныҥ сӱреен јакшы капремонты болгон, ол 2019 јылдыҥ кӱзинде башталган. Бу учурлу керекке јаан јолды оноҥ озо бистиҥ аймакка Алтай Республиканыҥ јааны Олег Хорохординниҥ ишмекчи јол-јорыгы берген деп айдарга јараар. Јол-јорыкта таланыҥ башчызыла кожо су-кадыкты корыырыныҥ министерствозыныҥ башкараачы ишчилери, Кан-Оозы аймактыҥ администрациязыныҥ чыгартулу улузы ла аймактыҥ баш врачы Т. Сазанкин турушкан. Олор бистиҥ амбулаторияга келип, оныҥ айалгазыла јууктада танышкандар. Шак бу ӧмӧ-јӧмӧ јорык ӧйинде јурттыҥ медишчилерине ле оору улузына ончо ээжи-некелтелерге келижип турган айалганы тӧзӧӧри јанынаҥ јӧп јарадылган.

Капремонттыҥ кийнинеҥ бистиҥ амбулаторияныҥ тӱште эмденер стационарла кожо айалгазы, бӱдӱми чик јок кубулган, јаранган. Бистиҥ бала-баркабыс «эмчилигис јарык ла јараш, каланыҥ ла эмчиликтери ошкош» деп сӱӱнгилеп, акту кӱӱндеринеҥ айдыжат. Бис те, јаан улус, мындый јаҥыртуга сӱӱнедис.

Коронавирусный инфекция ӧйинде бистиҥ медиктер эл-јонло санитарный да, јартамалду да ишти эрчимдӱ ӧткӱрет. Јуртта ооруны болдыртпазы јанынаҥ јаан иш ӧдӧт. Улустыҥ сурактарына јартамалдар, каруулар берип, ӧскӧ талалардаҥ келгендерле база тыҥытту иштегилеп јат.

Амбулаторияда кандый да ӧйдӧ јылу, ару. Иштеп јаткан ӧмӧлик јакшы. Канча јылдарга ак-чек ле једимдӱ ижи учун аймактыҥ, таланыҥ су-кадыкты корыыр министерствозыныҥ, АР-дыҥ башкарузыныҥ Кӱндӱлӱ грамоталарыла Л. Я. Борина, Т. П. Бадуева, А. С. Меркулеева, С. Н. Орусова, Н. А. Ютукова, О. Ю. Оштушева кайралдаткандар. Олордыҥ кӧп јаны Алтай Республиканыҥ иштиҥ ветерандары. Олор кӧп јылдардыҥ туркунына иштеп јадарда, бис те олорго ӱренижип калганыс. Онойдо ок олор до бистиҥ кажы-бысты ла јакшы билер. Темдектезе, медишчилердиҥ ортозында терапевттиҥ јиит медсестразы Юлия Кази-това иштеп јат. Ол кыска ӧйдиҥ туркунына бойыныҥ ижине каруулу, чек болгонын кӧргӱсти. Бойы јиит те болзо, је јаан јашту улузына-пациенттерине ајарыҥкай, чебер. Јаан улус оогош балдар ошкош ине, кажызына ла ајару керек. Школдо ло детсадта бистиҥ болчомдорыстыҥ су-кадыгы ла курсак-тамагы учун ээжи-некелте аайынча јалакай ла керсӱ Эльза Ерутина каруулу. Ол балдарды оогоштоҥ ала су-кадык јӱрӱмге, ару-чек јӱрерине таскадат.

Иштеер јерде ару, јылу болоры учун кичӱ техперсонал каруулу. Ӧмӧликте ондый ак-чек, чыйрак улустыҥ тоозында Сынару Согонокова ла Лариса Шагаева. Олор база тузалу, ак-чек ижи учун Кӱндӱлӱ грамоталарла кайралдаткан. Сурлана Удукова медишчилердиҥ кеп-кийими, тӱштеги стационарда тӧжӧк-јастык учун каруулу. Ӧйлӱ-ӧйинде јунатаны, ажындыра белетеп салатаны Сурлана Кошкеновнаныҥ ижиниҥ база бир аҥылузы.

Тӱрген болуш јетирер кӧлӱктиҥ тискинчизи Виктор Баин сӱреен чек, иштеҥкей, ижине каруулу. Эбире јылына тӱн де, тӱш те болзын, јут-јулакай, соок то болзын, оныҥ темир ады јорыкка, болушка белен. Кӧлӱги де јаантайын ару, јурт јеезеге кирип турган ӱч јурттыҥ медиктериле эптӱ-јӧптӱ иштеп јат.

Иштеер јерде јылу болзо, ончо улуска јакшы ине. Мында кочегарлар Игорь Попондыевке, Карим Казитовко комыдал јок. Олор онойдо ок амбулаторияны, оныҥ турган јерин јазаар, арчыыр иште јаантайын эрчимдӱ туружат

Ӧмӧликтиҥ ӧмӧ ижиниҥ шылтузында биске де јакшы. Бис билерис — бистиҥ су-кадыгыс чындык ла каруулу улустыҥ колында. Медишчилердиҥ ӧмӧлиги јурттыҥ јӱрӱминде, кӧдӱриҥилерде јаантайын туружат. Быјыл ӧткӧн Чага байрамда олордыҥ ӧмӧлиги јаанына баштадып, эрчимдӱ турушкан. Кӧрӱ-маргаандарда байгалу јерлерге де чыккан. Ончозы алтай кеп-кийимдӱ болгон.

Аймактыҥ ла Јабаган јурттыҥ амыралтада медишчилерин, онойдо ок иштеп јаткан медишчилерди эл-јонныҥ ла ветерандардыҥ адынаҥ уткуп, бек су-кадык, једимдер, ачык јолдор ло ырыс-кежик кӱӱнзейдим.

Г. КЕСТЕЛЕВА,

РФ-тыҥ иштиҥ ветераны,

Јабаган јуртта ветерандардыҥ совединиҥ јааны