День: 23.06.2020

Јайдыҥ бажы — Јараш каан, Кӱстиҥ бажы — Кӱреҥ каан

«Алтайдыҥ Чолмоны» газеттиҥ бӱктеринде башка-башка кычыраачылардыҥ калыктыҥ јаҥжыгуларыныҥ, чӱм-јаҥыныҥ Јажыл бӱр, Сары бӱр деген учурлу байрамдары јанынаҥ шӱӱлтелери, олорды ӧткӱретен аайы-ээжизи јарлалат. Нениҥ учун дезе, тогузон јылдарда такып ойто јолын алынган Јажыл бӱрдиҥ, Сары бӱрдиҥ байрамдары-мӱргӱӱлдери калганчы ӧйдӧ ӧткӱрилбей токтоп калган. Эл-јон бу байрамдарды јоктоп турганынаҥ улам бу бичимел јарлалат. Кӱреҥ кӱсте кенетийин келген

23 июня 2020

Сниффинг ол не, балдарга незиле јеткерлӱ?

Токсикомания — алкоголизм ле наркомания ошкош оору. Балдарда бу оору кандый бир психоактивный веществоны јыткарарга тузаланган тушта башталат: јелим-клейди, бензинди, айыл-јурттыҥ (бытовой) газын ла о. ӧ. Сниффинг — токсикоманияныҥ бӱдӱмдериниҥ бирӱзи — бу учуралда јиит улус айыл-јурттыҥ газын јыткарат. Азыйда бензинниҥ пар-буузы эмезе клей јарлу болгон болзо, эмди кажы ла толыкта садылып турган зажигалкалардыҥ

23 июня 2020

Санаада артканы самолет ошкош ӧтпӧк

Кӱндӱлӱ редакция, мен бу бичимелимде кару энем Мария Давыдовна Мендешеваныҥ бала тужынаҥ алынган ла качан да ундулбас элестерди бичидим. Энебис ӧрӧкӧн 80 jашка jедип калган, ортобыста эзен-амыр отуры. Ол бастыра jӱрӱмине колхозто мал-аштыҥ эмчизи, онойдо ок управляющий болуп ак-чек иштеген. Энебистиҥ јаш тужы Ада-Тӧрӧл учун Улу јууныҥ јылдарына келишкен. Ол ӱйениҥ балдарын «јууныҥ балдары» деп

23 июня 2020

Канду јууда тынын кысканбаган, јӱрӱм берген таадаларыс

Кажы ла јыл кӱӱк айда кунукчылду да, сӱӱнчилӱ де байрам јууктап келгенде, бистиҥ амыр јӱрӱмис ле ӱстистеги чаҥкыр теҥери учун јуулашкан, тартышкан јаандарысты, ада-ӧбӧкӧбисти катап ла эске аладыс. Бу да јол «Кӧмзӧ» деп папкамды ачып, јууп бичиген чаазындарды собырып, улдамныҥ колыла бичилген саргарып калган тетрадьты ачып, катуга сыныкпай, канча јылдарга јуулашкан таадаларыстыҥ салымын кайкап

23 июня 2020

«Кобыга толо ак-боро мал келген…»

Ада-Тӧрӧл учун Улу јууныҥ јылдарында Кан-Оозы аймактыҥ укту јылкы мал ӧскӱрген Јабагандагы заводынаҥ фронтко, окылу јетирӱлерле, јууда тузаланарга амадап белетеген 1,5 муҥ кире аттар аткарылган. Бу завод 1931 јылда тӧзӧлгӧн лӧ СССР-дыҥ коруланар министерствозыныҥ башкартузына кирип, аҥылу, јуучыл ээжилерле иштеген предприятие болгон. Байла, оныҥ да учун ол керегинде јетирӱлер сӱрекей ас. Ол „Јылкы мал ӧскӱрген

23 июня 2020

Келер ӱредӱлик јыл дистационный аайыла ӧдӧр бӧ?

Мындый суракла тергеебисте бийик ле орто профессионал ӱредӱлӱ тӧзӧлмӧлӧрдиҥ башкараачыларына баштандыс. Горно-Алтайсктагы экономикалык техникумныҥ директоры Елена ЯЛОНАКОВА: —Бистиҥ техникумга ӱредӱге алар камыс ижин кичӱ изӱ айдыҥ 15-чи кӱнинеҥ ала баштап салды. Профессионал ӱредӱлик тӧзӧлмӧлӧр очный аайыла иштейдис, ончо санитар-эпидемиологиялык ээжи-некелтелерди бӱдӱрип. Камыстыҥ ижи куран айдыҥ учына јетире улалар. Тургуза ӧйдӧ ыраак аймактардаҥ, ол тоодо коронавирустаҥ

23 июня 2020

«Алтай Кабай» — ич-кӧгӱс байлыктыҥ Тӧс јери

Бистиҥ јебрен Туулу Алтай телекейдиҥ ончо тӱрк калыктарыныҥ тӱӱкилик тӧрӧли, кабайы деп јолду айдыжат. Ыраак та, јуук та јаткан тӱрк калыктар кабайы болгон тӧрӧлине амадап келип, оныҥ калыктарыла, јебрен тӱӱкизиле, байлык культуразыла, санадыла, тереҥ ич-кӧгӱс учурлу чӱм-јаҥдарыла, јаҥжыгуларыла таныжадылар. Онойдо ок ӧскӧ дӧ укту калыктар бистиҥ кеен-јараш ар-бӱткендӱ, солун ла чӱмдӱ культуралу јерисле јилбиркеп келери

23 июня 2020

Школдо балдардыҥ курсагына — јаантайын ајару

Алтай Республиканыҥ школдорында ӱренген балдарды изӱ курсакла јеткилдеериниҥ сурактары Эл Курултайдыҥ Тӧргизиниҥ кичӱ изӱ айдыҥ 19-чы кӱнинде ӧткӧн јуунында кӧрӱлген. Тӧргиниҥ јуунында АР-дыҥ парламентиниҥ депутаттары, АР-дыҥ башкарузыныҥ Бирлик аппарадыныҥ јааны Анатолий Донской, тергеениҥ ӱредӱлигиниҥ министри Ольга Саврасова, республиканыҥ Шиҥжӱ-чоттош палатазыныҥ јааны Эжер Малчинов, АР-дыҥ прокурорыныҥ баш болушчызы Юлия Юркина ла о. ӧ. јамылу улус турушкан.

23 июня 2020

Тӧс јасакка кийдирилген кубулталар

Јаан изӱ айдыҥ баштапкы кӱнинде Россия Федерацияныҥ Конституциязына кубулталар кийдирерин јарадып турганы аайынча текшироссиялык ӱнбериш ӧдӧр. Бӱгӱн бис газеттиҥ кычыраачыларын ороонныҥ Тӧс јасагына кандый кубулталар эдилип јатканыла таныштырып турус. Билениҥ байлыктары Биле — россияндардыҥ бастыразына шыдарына — тӧс байлык. Балдар — ороонныҥ государственный полити-казында баштапкы јерлердиҥ бирӱзинде туруп јат. Конституцияга кийдирилетен кубулталар баланы јакшыга

23 июня 2020

Коронавирусла тартыжып турган врачтарды уткыган

Алтай Республиканыҥ башчызы Олег Хорохордин тергеениҥ коронавирусный инфекцияла тартыжып турган медишчилерине быйан айдып турган акцияда турушкан. Горно-Алтайсктыҥ ла Майманыҥ медициналык учреждениелеринде тӧзӧлгӧн моногоспитальдардыҥ тураларыныҥ кӧзнӧктӧриниҥ алдында медиктерге учурлалган концерттер #МыВместе деген ӱлекер аайынча ӧткӧн. Тергеениҥ башкараачызы медицинаныҥ ишчилерин профессионал байрамыла уткуп, бойыныҥ ижине каруулу, турумкай, оны сӱӱп турганы учун быйан айткан. «Слердиҥ ижигер Алтай Республиканыҥ

23 июня 2020

1 2

ТОП

«Гуркин» деген телекей: ачылталар ла јажыттар

Г.И. Гуркин ӱйи Мария Агафоновнала Оносто садында Атту-чуулу алтай јурукчы, политикалык ла јондык ишчи Григорий Иванович Чорос-Гуркинниҥ чыккан ӧйин ле јерин чокумдаган јаҥы документтер табылган. «ХХ чактыҥ башталарында Туулу Алтайда эҥ јарлу јон-политикалык ишчилердиҥ бирӱзи, јурукчы Григорий Иванович Чорос-Гуркин 1870 јылдыҥ чаган айыныҥ 12-чи кӱнинде Улалуда чыккан деп чотолот. Је Алтай Республиканыҥ Государстволык архивинде Улалудагы

«Јурукчыныҥ јуртын орныктырары – тӧс иш»

Јурукчыныҥ Оностогы јуртында Атту-чуулу алтай јурукчы, ады јарлу јондык ла политикалык ишчи Григорий Иванович Чорос-Гуркинниҥ чыкканынаҥ ала 155 јылдыгыла колбой тергеебисте кандый иштер темдектелгени керегинде Алтай Республиканыҥ А. В. Анохинниҥ адыла адалган Эл музейиниҥ директоры Римма ЕРКИНОВА куучындайт. – Г. И. Чорос-Гуркинниҥ юбилейине белетенери ле оныла колбой быјыл ӧткӱретен иштер керегинде Алтай Республиканыҥ башкарузыныҥ јакааны

«Баатырларыс ойгонып калды…»

(Башталганы 1-кы номерде) «Алтын-Эргек» кай чӧрчӧкти сценада «Ээлӱ кайдыҥ» турчыларыла кайлап отурыс. Ол тушта мениле саҥ башка учурал болгон. Кандый да ӧйдӧ сӱнем чыга бергендий, бойымды ӱстинеҥ тӧмӧн ајыктап турум. Топшуур согуп турганымды кӧрӧдим. Ол ло ок ӧйдӧ коштойындагы, алдыгы, ӱстиги телекейлерге јӱрӱп, олордо не болуп турганын, ондогы јӱрӱмди база кӧрӱп турум. Ончо ло бойым