Электроэнергияга тарифтер јабызаар ба?

30.06.2020

Кичӱ изӱ айдыҥ 25-чи кӱнинде республикан парламентте «Алтай Республикада электроэнергияга тарифтерди аайлу-башту эдери керегинде ле Алтай Республиканыҥ јеринде энергосистеманыҥ иштеер айалгазы ла сурактары» деген тема аайынча башкаруныҥ чазы ӧткӧн.

Республикан парламенттиҥ спикери Владимир Тюлентин башкарып ӧткӱрген бу јуунда Алтай Республиканыҥ башчызыныҥ ла Алтай Республиканыҥ башкарузыныҥ бирлик аппарадыныҥ јааны Анатолий Донской, АР-дыҥ тергеелик ӧзӱм аайынча министриниҥ ордынчызы Виктор Емельянов, «МРСК Сибири» ПАО-ныҥ филиалы — «Горно-Алтайсктыҥ электрический сетьтериниҥ» директорыныҥ молјуларын бӱдӱреечи Николай Шепырев, «Алтайэнергосбыт» АО-ныҥ Горно-Алтайсктагы филиалыныҥ директоры Дмитрий Рязанов, Федерал антимонопольный службаныҥ Алтай Республика аайынча башкартузыныҥ јааны Андрей Гостюшев турушкандар.

Кӧрӱлип јаткан сурак аайынча јетирӱни АР-дыҥ тарифтер аайынча комитединиҥ јааны Наталья Селищева эткен. Оныҥ темдектегениле, эл-јонго ло ого тӱҥейлештирген категория тузаланаачыларга, анайда ок электрический энергияны аткарары аайынча јеткилдештерге бааларды (тарифтерди) АР-дыҥ тарифтер аайынча комитеди Россияныҥ федерал антимонопольный службазы јӧптӧгӧн тарифтер аайынча тургузат. «Алтай Республиканыҥ юридический лицолордый ла таҥынаҥ аргачылардый тузаланаачыларга электроэнергияныҥ бааларыныҥ эҥ бийик кеми 2020 јылдыҥ кӱӱк айында бир кВт саат учун НДС јогынаҥ 6,16 салковой (ас ла дезе, 670 кВт тузаланып турган тузаланаачыларга) болгон. Мынызы ӧткӧн јылдыҥ бу ок ӧйине кӧрӧ 2,5 процентке бийик» — деп, ол айткан. Профильный комитеттиҥ председатели бойыныҥ куучынында электрический энергияга эҥ бийик баа кандый кӧргӱзӱлердеҥ тӧзӧлип турганына ајару эткен.

Наталья Селищева анайда ок юридический лицолордый ла таҥынаҥ аргачылардый тузаланаачыларга тургузылган баалардыҥ кеми аайынча Алтай Республика тургуза ӧйдӧ ӱчинчи јерде болгонын темдектеген. Бистеҥ озо Красноярский край ла Кемеровский область турат. Тарифтер аайынча республикан комитеттиҥ јааны эл-јонго ло ого тӱҥейлештирген категория тузаланаачыларга берилип турган электрический энергияга тарифтердиҥ кемин айткан: каланыҥ эл-јонына (электрический плита јок болгондорго) 2020 јылдыҥ баштапкы јарымјылдыгында бир кВт саат учун НДС-ла кожо 5,23 салковой, 2020 јылдыҥ экинчи јарымјылдыгында бир кВт саат учун (НДС-ла кожо) 5,36 салковой, каланыҥ электроплиталу ла јурт јердиҥ эл-јонына 2020 јылдыҥ баштапкы јарымјылдыгында бир кВт учун НДС-ла кожо 3,76 салковой, 2020 јылдыҥ экинчи јарымјылдыгында бир кВт учун НДС-ла кожо 3,92 салковой.

Наталья Александровна Алтай Республиканыҥ энергосистемазыныҥ эҥ курч сурактарына ајару эткен. Баштапкызы – Алтай Республикадӧӧн электрический энергияны Алтайский крайдыҥ сетьтери ажыра экелип турганы. Оныҥ айтканыла болзо, 2016 јылдаҥ ала «МРСК Сибири» ПАО-ныҥ филиалы «Алтайэнергого» керектӱ болуп турган валовый кирелтедеҥ Алтайский крайдыҥ тарифтер аайынча башкартузы Алтай Республикадӧӧн «МРСК Сибири» ПАО-ныҥ филиалы – «Горно-Алтайсктыҥ электрический сетьтериниҥ» сетьтери ажыра аткарган электрический энергияныҥ чыгымдарын айрып алат.

РФ-тыҥ Ӱстиги јаргызыныҥ 2018 јылдыҥ кӱӱк айыныҥ 21-чи кӱнинде берген јартамалы аайынча, Алтайский крайдыҥ тузаланаачылары Алтай Республиканыҥ тузаланаачыларына аткарылган электроэнергияныҥ перетогыла колбулу чыгымдарды тӧлӧбӧс учурлу. Мынайып, Алтайский крайдыҥ тарифтер аайынча башкартузыныҥ чоттомолыла 2014-2018 јылдар учун «МРСК Сибири» ПАО-ныҥ кирелтезинеҥ 921,128 миллион салковой тӱжӱп калган. Алтай Республика мынызы экономический тӧзӧлгӧлӱ болгон деп, олордыҥ биске тургускан чотло јӧп эмес. Бир сетевой организацияныҥ сетьтери аайынча одоштой турган эки тергее ортодо электрический энергияныҥ перетогыла колбулу чыгымдарды чокымдаарыныҥ методиказы јок болгонынаҥ улам, мындый блааш-тартышту айалга тӧзӧлгӧнин Наталья Селищева айткан.

Оныҥ темдектегениле, бӱгӱнги кӱнде тӧзӧлӧ берген мындый айалгадаҥ чыгар ла эки тергеениҥ тузаланаачыларына ӱзеери тарифный јӱк салбас амадула Алтай Республиканыҥ ла Алтайский крайдыҥ башкарулары РФ-тыҥ башкарузыныҥ председатели М. В. Мишустинге Алтай Республиканыҥ јерине электроэнергия аткарары аайынча јеткилдештерге тарифтер бир уунда тыҥ кӧдӱрилбезин деп, «МРСК Сибири» ПАО-го электроэнергияныҥ транзидине барган чыгымдарды бӧктӧӧргӧ федерал бюджеттеҥ субсидия берзин деген баштану белетегендер.

Комитеттиҥ јааныныҥ ајару эткен экинчи учурал 150 кВт ийделӱ энергия алар эдимдерге баштану эткендерге технологический колбу эдер тушта ТСО-доҥ таштала берип турган кирелтелерле колбулу. Наталья Селищеваныҥ айтканыла, јеҥилтелӱ категориялу улусты электроэнергияга колбоорыла, Алтай Республиканыҥ јербойында сетевой организацияларына капитальный ууламјылу чыгымдарды јандырарыла колбулу чыгымдарды тарифке кийдирип турганынаҥ улам, Алтай Республикада электроэнергияга баалардыҥ бийиктеери аайынча айалга курч болуп артат. «Оноҥ башка электросетевой ээлемниҥ тудулып турган объекттерине акча чыгымдалат, «МРСК Сибири» ПАО-ныҥ филиалы — «Горно-Алтайсктыҥ электрический сетьтерине» электроэнергияга колбозын деген баштанулар јеҥилтелӱ категориялу граждандардаҥ келип ле јат. Је тузаланып турган электрический энергияныҥ кеми ол ло бойы артканча. Мынаҥ улам «таштала берип турган кирелтелердиҥ» сурагы тура берет.

Јуунда кӧрӱлген сурак аайынча АР-дыҥ тергеелик ӧзӱм аайынча министриниҥ ордынчызы Виктор Емельянов, «МРСК Сибири» ПАО-ныҥ филиалы — «Горно-Алтайсктыҥ электрический сетьтериниҥ» директорыныҥ молјуларын бӱдӱреечи Николай Шепырев, «Алтайэнергосбыт» АО-ныҥ Горно-Алтайсктагы филиалыныҥ директоры Дмитрий Рязанов айткандар.

Алтай Республиканыҥ депутаттары Аскар Тулебаев, Владимир Кухтуеков, Герман Чепкин, Артур Кохоев, Асет Заргумаров, Владимир Тюлентин, Александр Груздев, Юрий Суртаев, Сергей Тимошенский ӧрӧ адалган улуска сурактарын берген. Спикер Владимир Тюлентин крестьяндар электроэнергияга тарифтер јабызаарына иженип, бойлорыныҥ пайга келишкен јерлерин кӱнниҥ чогыныҥ ийдезиле иштеер электростанциялар тутсын деп бергенин темдектеген. Артур Кохоевтиҥ айтканыла, баалар јабызабайт, бир ле јерде айланып тургандыйыс, электроэнергияга тарифтерди јабызадарга производствоны ӧскӱрер керек, је электроэнергияныҥ баазы бийик болгонынаҥ улам тергееге јаан инвесторлор келбес.

Јуунныҥ учкары Владимир Тюлентин бу курч сурак республиканыҥ парламентиниҥ шиҥжӱзинде турганын темдектеген.

АР-дыҥ Эл Курултайыныҥ пресс-службазы

ТОП

«Баатырларыс ойгонып калды…»

(Башталганы 1-кы номерде) «Алтын-Эргек» кай чӧрчӧкти сценада «Ээлӱ кайдыҥ» турчыларыла кайлап отурыс. Ол тушта мениле саҥ башка учурал болгон. Кандый да ӧйдӧ сӱнем чыга бергендий, бойымды ӱстинеҥ тӧмӧн ајыктап турум. Топшуур согуп турганымды кӧрӧдим. Ол ло ок ӧйдӧ коштойындагы, алдыгы, ӱстиги телекейлерге јӱрӱп, олордо не болуп турганын, ондогы јӱрӱмди база кӧрӱп турум. Ончо ло бойым

Малдыҥ сӧӧк-тайагыла тудуш јаҥдар

Кыптунак Малды сойгон кийнинде эҥ ле озо этле кожо кыптунакты кайнадар учурлу. Јаак Эки јаакты айрыйла, бирӱзин тургуза ла кайнадар. Оноҥ башка эки јаак јадала, «арткан этти јип салар». Ол тушта этти јизе, курсакка бодолбос. (К. И. Санин) Кары Карыны энедеҥ јаҥыс бӱткен кижи јарбас керегинде албатыда чӱм-јаҥ бар. Оныла колбулу мындый кеп-куучын арткан: «Бир

Јаҥарыс бистиҥ Алтайга јаҥыланзын

Јаҥы Койон јылдыҥ бажында телеҥит јаҥарыс коштойындагы Алтай крайда профессионал студияда јыҥыраганын интернетле «нӧкӧрлӧжип» турган улус уккан-кӧргӧн лӧ болбой. Оны кӧргӧн кижиниҥ база ла катап «Улаган тыҥ!» деп, кӧксине чабынар кӱӱни келер. Бу узак јолды кӱчсинбей, Улаган аймактыҥ кеендикти, узанышты ла спорттыҥ албаты бӱдӱмдерин элбедер тӧс јериндиҥ башкараачызы Мерген Тельденовко, Алтай Республиканыҥ ат-нерелӱ артисттери Марина