Настройки отображения

Размер шрифта:
Цвета сайта:
Ностройка изображения
Ностройка изображения

Настройки

Алтайдын Чолмоны

База катап каланныҥ сакылталу јаҥы режими керегинде

07.07.2020

Јаан изӱ айдыҥ 1-кы кӱнинеҥ ала Россияныҥ ончо тергеелеринде јаткандар бойына иштеп турган деп статус алар ла ол аайынча аҥылу калан режимге кӧчӧр аргалу. «Профессионал кирелтеге калан» («налог на профессиональную деятельность»/НПД) деп адалган бу аҥылу режим каландарды ак-чек тӧлӧп тургандардыҥ (таҥынаҥ аргачылардыҥ, юридический лицолордыҥ) јӱрӱмин јеҥилтерге ле, база бир јанынаҥ, иштеп алган кирелтелеринеҥ государстволо ӱлешпей тургандарды ачык-јарык иштеерге јилбиркедерге эдилген.

Минфинниҥ јетиргениле, тургуза ӧйдӧ Россияда 741 муҥнаҥ кӧп кижи бойына иштеп турган деп керелелген. Тоолу јыл кайра каландардыҥ бу режими аайынча шӱӱжӱлер ӧдӱп турарда, ол 15 млн кижиге келижип турган деп айдылган. РФ-тыҥ вице-премьерлериле јуунда премьер-министр Михаил Мишустинниҥ айтканыла, јаҥы калан режимге кӧчкӧндӧрдиҥ јарымынаҥ кӧби — кирелтелерин ачык-јарык јарлабаган ла мынаҥ озо кайда да окылу иштебеген.
Бойына иштеп тургандардыҥ калан режими таҥынаҥ аргачылыктыҥ режимдерин јеҥилтип солыыр санаала эдилген. Олорго кӧрӧ, јаҥы калан режимде кӧп неме канча кире јеҥил ле эптӱ: кассовый аппарат керек јок, каландар аайынча отчет этпес, регистрация ӧдӧри јеҥил. Је јаҥыс бу режимге ончозы кӧчӱп болбос. Кижи чын ла бойы бойына иштеер керек, ондо јалдаган ишчилер болбос учурлу. Онойдо ок оныҥ јыл туркунына иштеп алган кирелтелери 2,4 млн салковойдоҥ ашпас керек.
Профессионал кирелтеге калан керегинде јасакта бу калан системага алдында берилген ууламјыларла иштер кирбес, олор аайынча НПД-ны тузаланарга јарабас:
— акцизтерлӱ товарлар садары;
— товарларды бир јердеҥ алып, такып садары;
— јердеҥ тузалу казынтылар табары.
Бойына иштеп тургандар аҥылу калан тӧлӧйдилер. Кӧп улус ӱренип калган НДФЛ-даҥ ол билдирлӱ аҥыланып јат. Кӧп саба россияндардыҥ ишјалынаҥ 13% айрып турган болзо, бойына иштеп тургандар физ-лицолорло иштеп алган кирелтелеринеҥ 4% тӧлӧп турган ла юрлицолорло, таҥынаҥ аргачыларла иштеп алган кирелтелеринеҥ — 6%. Оноҥ башка кыйалтазы јок тӧлӧмирлер јок, онойдо ок отчет табыштырары база некелбейт ле пенсиялык тӧлӧмирлер эдилбейт. Мындый ставкалар 2028 јылга јетире темдектелип калган.
Калан тӧлӧӧр јаҥы системага регистрация ӧткӱрип турган јерлерге барбай, аҥылу мобильный приложение ажыра окылу кирип аларга јараар. Оныҥ кийнинде бойына иштеп тургандар кирелтелерин, каланныҥ кемин чоттодып, декларация табыштырып баспас. Акча тӧлӧбӧзинеҥ тузаланылып турган «Мениҥ каланым» («Мой налог») деген мобильный приложение ончозын бойы чоттоп салар. Улуска јӱк ле јӧптӧжӱ эмезе ол јогынаҥ алган кирелтениҥ кемин ле кыскарта нениҥ учун алганын темдектеп турар керек болор. Калан јуур ӧйдиҥ учында приложение оныҥ кемин бойы чоттоп салар. Оны јӱк кӧчӱрип ийери артар.
Онойдо ок НПД-ны тузаланып тургандар пенсионный ла медициналык страхование учун темдектелип калган тӧлӧмирлерди тӧлӧбӧс аргалу болор (је онызы кемге јакшы, кемге јаман). ПФР-га тӧлӧмирлер јогынаҥ бу улус јажы јетсе, пенсияныҥ эҥ ас кемин алар. Пенсияныҥ јуулып турган кеми јок болор. Онойдо ок пенсияныҥ страховой кеми бу улуска, тӧлӧмирлерди улайынча тӧлӧгӧн улуска кӧрӧ, беш јылга орой берилип баштаар.
Калан јуур ӧйдиҥ туркунына кирелтелер алылбаган болзо, кандый да тӧлӧмирлер болбос. Ол ок ӧйдӧ бойына иштеп тургандар кыйалтазы јок медициналык страхование системаныҥ туружаачылары болот ло акча тӧлӧбӧзинеҥ эмчилик болуш алар аргалу.
НПД-режимге айдыҥ кандый кӱнинде кирери — башказы јок. Каланды кажы ла айдыҥ 25-чи кӱнине јетпей тӧлӧӧр керек. Автоплатеж тургузып алар арга бар.
Башка-башка калан режимдерди бир уунда тузаланарга да јараар. Темдектезе, ишмекчи јӧптӧжӱ ажыра иштӱ улус ӱзеери бойына иштеп турганын керелеп, текши ижиле коштой профессионал ижинде иштеер аргалу. Ол тушта НПД-ныҥ кеми олордыҥ текши ижиндеги ишјалынаҥ камааны јок болор ло стажы ӱзӱлбес.
Президенттиҥ јакааныла бойына иштеп турган улустыҥ јажы 18 јаштаҥ 16 јашка јабызадылар.
Бу калан режимди тузаланып јаҥы ла баштап јаткандарга кеми 10000 салковой баштамы калан капитал берилер. Онойдо ок олорго РФ-тыҥ президентиниҥ јакааны аайынча ишјалдыҥ эҥ ас кемине турар — 12130 салковой акча — ӱзеери калан капитал берилер. Ол бойына иштеп турган деп 2020 јылдыҥ учына јетире керелелгендерге берилер.
Бу режимниҥ база бир эптӱзи — ижиниҥ ууламјызын приложениеде ле канча ла катап солыырга јараар болгоны.

Тергеебисте
Јылдыҥ бажында, бу калан режим бистиҥ тергееге јеткелекте, ол керегинде элбеде бичиген эдибис. Бӱгӱн республикада бу сурактыҥ аайы-тӧӧйи аайынча Алтай Республиканыҥ туризмниҥ ле аргачылыктыҥ ӧзӱминиҥ тӧс јериниҥ јааны Айдар Мызинге баштандыс.
— Калганчы ӧткӧн сессияда Алтай Республиканыҥ депутаттары бойына иштеп турган улустыҥ кирел-телерине «профессионал кирелтеге калан» («налог на профессиональный доход», НПД) керегинде республикан јасакты јараткандар. Бистиҥ аргачылар, анчада ла олордыҥ јеткилдештер бӧлӱкте иштеп тургандары, бу јаҥыртуны тыҥ сакыгандар. Депутаттар ончозы бу јасакты јӧмӧгӧн.
Бистиҥ тӧс јерде юридический лицолор, таҥынаҥ аргачылар болуп иштеп тургандардыҥ тооломы бар, оны шиҥдеп кӧргӧндӧ, бу аргачылардыҥ канча кирези бойына иштеп, профессионал кирелтеге каланныҥ системазына кӧчӱринери темдектелет.
Бойына иштеп турганын керелегени билдирлӱ канча кире аргалар берет. Эҥ учурлузы ол, байла, андый аргачылар, юридический лицолорго ло таҥынаҥ аргачыларга чылап ок, госјӧмӧлтӧ, кандый бир јеҥилте алар, бойыныҥ иш-керегин ӧскӱрер аргалу болор ло недеҥ де чочыбай, ак-чек иштеер аргалу болор.
Тургуза ӧйдӧ аргачылар јаҥы-јаҥы ла бу режимге кӧчӱп баштап јадылар.
Андыйлардыҥ бирӱзи бухгалтер Ирина Зяблицкая. Ол биске бойыныҥ ижи, јаҥы каланга кӧрӱми, ого кӧчӱп јаткан шылтактары керегинде куучындады:
— Тургуза ӧйдӧ мен бойым таҥынаҥ аргачы болуп, башка таҥынаҥ аргачылардыҥ ла тӧзӧлмӧлӧрдиҥ бухгалтерский учетторын эдип иштейдим. Бӱгӱнги кӱнде мен ижим аайынча кирелтелеримнеҥ јеҥилтилген системала калан тӧлӧйдим. Оныҥ кеми 6 процент. Бу система аайынча страховой тӧлӧмирлер тӧлӧйдим, кеми 40 муҥ салковой акча кире.
Меге НПД-га кӧчкӧнинде страховой тӧлӧмирлерди тӧлӧбӧзи јилбиркедет. Онойдо ок кассовый аппарат тургузары некелбей турганы база јакшы, нениҥ учун дезе оныҥ бойыныҥ баазы 20-30 муҥ салковой кире болот, ого ӱзеери оны тузаланарын јеткилдеерге јылына 10 муҥ кире салковой чыгат. Јаҥы калан режимге кӧчсӧм, канча кире акча кымакайлап аларым.
Онойдо ок кассовый аппарат керек јок тушта ончо чоттомолдор мобильный приложение ажыра эдилет ле кандый бир ширтӱ болзо, кассовый чек согулбай артып калган деп чочыду јок болоры јакшы. Декларация-эш табыштырбас, каланды приложение бойы чоттоор. Кӧп аргачыларга бухгалтердиҥ ижи керек јок болор, олор приложениени аайлап ла алза, ончозын бойы эдип турар.
Тургуза ӧйдӧ бойына иштеп турган деп кереленгендердиҥ эҥ кӧби улус тартып, арендага квартиралар берип, тудум иштерде, репетиторлор болуп, маркетингте ле рекламада иштейдилер.
Э. Кудачина белетеген

ТОП

«Баатырларыс ойгонып калды…»

(Башталганы 1-кы номерде) «Алтын-Эргек» кай чӧрчӧкти сценада «Ээлӱ кайдыҥ» турчыларыла кайлап отурыс. Ол тушта мениле саҥ башка учурал болгон. Кандый да ӧйдӧ сӱнем чыга бергендий, бойымды ӱстинеҥ тӧмӧн ајыктап турум. Топшуур согуп турганымды кӧрӧдим. Ол ло ок ӧйдӧ коштойындагы, алдыгы, ӱстиги телекейлерге јӱрӱп, олордо не болуп турганын, ондогы јӱрӱмди база кӧрӱп турум. Ончо ло бойым

Малдыҥ сӧӧк-тайагыла тудуш јаҥдар

Кыптунак Малды сойгон кийнинде эҥ ле озо этле кожо кыптунакты кайнадар учурлу. Јаак Эки јаакты айрыйла, бирӱзин тургуза ла кайнадар. Оноҥ башка эки јаак јадала, «арткан этти јип салар». Ол тушта этти јизе, курсакка бодолбос. (К. И. Санин) Кары Карыны энедеҥ јаҥыс бӱткен кижи јарбас керегинде албатыда чӱм-јаҥ бар. Оныла колбулу мындый кеп-куучын арткан: «Бир

Јаҥарыс бистиҥ Алтайга јаҥыланзын

Јаҥы Койон јылдыҥ бажында телеҥит јаҥарыс коштойындагы Алтай крайда профессионал студияда јыҥыраганын интернетле «нӧкӧрлӧжип» турган улус уккан-кӧргӧн лӧ болбой. Оны кӧргӧн кижиниҥ база ла катап «Улаган тыҥ!» деп, кӧксине чабынар кӱӱни келер. Бу узак јолды кӱчсинбей, Улаган аймактыҥ кеендикти, узанышты ла спорттыҥ албаты бӱдӱмдерин элбедер тӧс јериндиҥ башкараачызы Мерген Тельденовко, Алтай Республиканыҥ ат-нерелӱ артисттери Марина