Настройки отображения

Размер шрифта:
Цвета сайта:
Ностройка изображения
Ностройка изображения

Настройки

Алтайдын Чолмоны

«Јондык шиҥдеечилер турумкай ла нак иштегендер»

07.07.2020

Најылыктыҥ туразында Россия Федерацияныҥ Конституциязына кубулталарды јарадар сурак аайынча текшироссиялык ӱнбериштиҥ тергеедеги турулталары керегинде пресс-конференция ӧткӧн. Ондо Алтай Республиканыҥ Јондык палатазыныҥ председателиниҥ ижин бӱдӱреечи Андрей Ищенко, Алтай Республиканыҥ Талдаачы комиссиязыныҥ аппарадыныҥ баш специализи Галина Аникина, «Единая Россия» политический партияныҥ тергеелик исполкомыныҥ башкараачызыныҥ баштапкы ордынчызы Татьяна Щеголькова, Алтай Республиканыҥ Јондык палатазыныҥ аппарадыныҥ башкараачызы Артур Сабин, Алтай Республиканыҥ Јондык палатазыныҥ јербойында башкарынарын ӧскӱрери, тап-эриктер корыыр органдарла колбу тудары ла јондык шиҥдеечилерле иш аайынча комиссиязыныҥ председатели Денис Власенко, Эликманар ла Чамал јурттарда ӱн берер участоктордыҥ јондык шиҥдеечилери Алефтина Баннова ла Светлана Митькина ла ӧскӧ дӧ окылу улус туруштылар. Олор Россия Федерацияныҥ Конституциязына кубулталарды јарадары аайынча бистиҥ тергееде ӧткӧн текшироссиялык ӱнбериштиҥ турулталары ла тергеениҥ ӱн берер участокторында иштеген јондык шиҥдеечилердиҥ (наблюдатели) ижи керегинде јетирӱ эттилер.

А. Г. Ищенко:
—Россия Федерацияныҥ Конституциязына кубулталарды јарадары аайынча бистиҥ тергееде ӧткӧн текшироссиялык ӱнбериш кичӱ изӱ айдыҥ 25-чи кӱнинеҥ ала јаан изӱ айдыҥ 1-кы кӱнине (бу кӱн јаба) јетире ӧткӧн. Текши тооло республикада ӱн берер 236 участок иштеген. Ӱн берер участокторго келген ӱнбереечилердиҥ 66,16 проценти (55 муҥ 291 кижи) ӱндерин Конституцияга кубулталарды јарадары учун берген. Ӱнбереечилердиҥ 32,83 проценти (27 муҥ 433 кижи) Конституцияга кубулталарды јаратпазы учун болгон.
Алтай Республиканыҥ Јондык палатазына текшироссиялык ӱнбериште иштейтен јондык шиҥдеечилер кӧстӧӧр, политический ӱч партияла, јондык биригӱлерле шиҥдеечилерин тургузарында колбулар тудар јаан каруулу иш молјолгон. Јондык шиҥдеечилер кӧстӧӧр иште јондык 18 организация турушкан. Текши тооло текшироссиялык ӱнбериштиҥ ижин шиҥжӱде тударында 2127 јондык шиҥдеечи турушкан. Ватсапта шиҥдеечилерле колбу тудар группа тӧзӧлгӧн лӧ эрчимдӱ иштеген. Јети кӱнге улалган ӱнбериштиҥ ачык, ак-чек ӧдӧри олордыҥ ижинеҥ база камаанду болгон деп айдар керек. Бӱгӱнги эпидемиялык курч айалганы ајаруга алып, шиҥдеечилердиҥ су-кадыгыныҥ айалгазы база кыракы шиҥделгенин темдектеер керек. Темдектезе, југуш оору тыҥ таркаган аймакта 210 шиҥдеечиге кичӱ изӱ айдыҥ 24-чи кӱнинде тест ӧткӱрилген ле тӧрт кижиде југуш вирус бары јарталган, олор ончозы ӧскӧлӧриле солылган.
Алтай Республиканыҥ Јондык палатазында Ситуационный тӧс јер тӧзӧлгӧн лӧ јакшы иштеген. Тӧс јерге бастыразы 117 баштану болгон, је олордыҥ кӧбизинде улус ӱнберишле колбулу кандый бир јартамал аларга баштангандар. Олордыҥ бастыразына керектӱ јартамалдар эдилген. Онойдо ок мобильный группалар иштеген. Олордыҥ турчылары Чамал, Кӧксуу-Оозы аймактарда ла Горно-Алтайск калада ӱн берер участокторго барып јӱрген. Талдаачы комиссиялардыҥ ижине комыдалдар болбогон.
Јондык шиҥдеечилерге јаан быйан айдып турубыс. Олор беш кӱнге кажы ла кӱн 12 сааттыҥ туркунына, јаан изӱ айдыҥ 1-кы кӱнинде дезе 16 сааттыҥ туркунына турумкай иштеген. Онойдо ок быйанысты партиялардыҥ, анчада ла «Единая Россияныҥ», јондык организациялардыҥ шиҥдеечи болгон чыгартулу улузына, талдаачы комиссияларга айдар керек. Ӱн берер бастыра ла участоктордо удурлажу-тартыжулу керектер, оҥдошпостор болбогон.
Г. А. Аникина:
—Алтай Республиканыҥ Талдаачы комиссиязыныҥ адынаҥ јондык шиҥдеечилерге, бу ишти тӧзӧп апарган каруулу улуска јаан быйан. Шиҥдеечилер чын јаан ла кӱч иш эткен, јаашту да, изӱ де кӱндерде маскалу иштеери јеҥил ле болбогон. Шиҥдеечилер бойыныҥ граждан молјуларын ак-чек ле турумкай бӱдӱргендер.
Д. А. Власенко:
—Мен Президенттиҥ талдаштарында талдаачы комиссияныҥ председатели болгом ло ӱнбериштиҥ ижинде ченемелим бар. Ол тушта бистиҥ тергее талдаштарды јакшы тӧзӧгӧн 8 тергеениҥ тоозында болгон.
Је јети кӱнге улалган ӱнбериштиҥ аҥылузы ла уур-кӱчтери јеткилинче болгоны јарт. Је ого белетениш, ол тоодо јондык шиҥдеечилерди белетеери јакшы кеминде ӧткӧниниҥ шылтузында ол јакшы ӧткӧн деп айдар керек. Ватсапта шиҥдеечилердиҥ 11 группазы тӧзӧлгӧн лӧ кажы ла талдаачы участокто бойыныҥ бригадири болгон. Турумкай шиҥдеечилердиҥ, Алтай Республиканыҥ национальный политика ла јондыкла колбулар аайынча комитединиҥ, Алтай Республиканыҥ Јондык палатазыныҥ шиҥдеечилерле иштеген турчыларыныҥ, «Единая Россияныҥ» каруулу турчыларыныҥ бир колбуда ижин темдектеер керек. Јондык палатаныҥ аппарадыла удур-тедир колбу бийик кеминде тӧзӧлгӧн. Олор ончозы бу кӱндерде јондык шиҥдеечилерле эрчимдӱ ле јуук колбуда иштеген.
А. С. Сабин:
—Јондык палатаныҥ Ситуационный тӧс јериниҥ ижи – ол шиҥдеечилерле иштеери, ӱнбереечилерле јеткер јок болорын, талдаачы участоктордо иш амыр ла токыналу айалгада ӧдӧрин ајаруда тудары болгон. Шиҥдеечилердеҥ ӱнбериштиҥ ӧйинде 12 муҥ фотојуруктар келген: бис кайда не болуп турганын, кажы шиҥдеечиниҥ су-кадыгыныҥ айалгазы кандыйын, кемди де солыырын ӱзезин ајаруда тутканыс, билип турганыс. Мобильный группалар иштеген, мында бис Алтай Республиканыҥ национальный политиканыҥ ла јондыкла колбулардыҥ комитедине ле Алтай Республиканыҥ спорт ло физкультура аайынча комитедине јаан быйанысты айдадыс. «Единая Россия» партияга јондык шиҥдеечилерле ишти тӧзӧмӧлдӱ ӧткӱргени учун быйан.
Т. Н. Щеголькова:
—Алтай Республиканыҥ Јондык палатазы јондык шиҥдеечилер јууп белетеери керегинде тулаан айда јарлаган. «Единая Россия» партияныҥ тергеелик бӧлӱгиниҥ качызы Татьяна Гигель Јондык палатала шиҥдеечилер кӧстӧп, јаба иштеери керегинде јӧптӧжӱге кол салган. Кичӱ изӱ айда партиядаҥ 1405 активист-шиҥдеечиниҥ тооломы тургузылган. Бис слерге мындый јаан учурлу тӱӱкилик керекте туружар арга бергенеер учун быйанду артадыс.
С. А. Митькина:
—Бис, Чамал јурттыҥ шиҥдеечилери, Артур Семенович Сабинле Ватсапла улайын ла колбу тудуп иштегенис. Башкараачыныҥ тӧзӧмӧлдӱ, кайда да сӧслӧ дӧ, керекле де јӧмӧлтӧлӱ ижиниҥ шылтузында јети кӱнниҥ туркунына кӱч те болзо, ак-чек ле нак иштедис. Мен јуртта ветерандардыҥ совединиҥ председатели, оныҥ учун ветерандарга, пенсионерлерге ӱнбериш јанынаҥ кӧп болужарга, керектӱ јартамалдар эдерге келишкен. Ӱнберишти тӧзӧӧчилердиҥ, кожо иштеген ӧскӧ дӧ туружаачылардыҥ јӧмӧлтӧзи учун олорго быйан.
А. А. Баннова:
—Талдаачы комиссияныҥ турчылары, шиҥдеечилер нак ла турумкай ижиле мени кайкаткан. Бистиҥ аймак туристтер кӧп келетен аймак болуп јат. Оныҥ учун прописказы бар, је бойлоры јуртта јатпай турган улус кӧп болгоны ӱнбериште турушкан ӱнбереечилердиҥ тоозына салтарын јетирген деп бодойдым. Бис ӱн берер участокко једип болбос улустыҥ угузуларыла айылдарга база јӱргенис.

Н. БЕЛЬЧЕКОВА
Е. БУТУШЕВТИҤ фотојуругы

ТОП

«Баатырларыс ойгонып калды…»

(Башталганы 1-кы номерде) «Алтын-Эргек» кай чӧрчӧкти сценада «Ээлӱ кайдыҥ» турчыларыла кайлап отурыс. Ол тушта мениле саҥ башка учурал болгон. Кандый да ӧйдӧ сӱнем чыга бергендий, бойымды ӱстинеҥ тӧмӧн ајыктап турум. Топшуур согуп турганымды кӧрӧдим. Ол ло ок ӧйдӧ коштойындагы, алдыгы, ӱстиги телекейлерге јӱрӱп, олордо не болуп турганын, ондогы јӱрӱмди база кӧрӱп турум. Ончо ло бойым

Малдыҥ сӧӧк-тайагыла тудуш јаҥдар

Кыптунак Малды сойгон кийнинде эҥ ле озо этле кожо кыптунакты кайнадар учурлу. Јаак Эки јаакты айрыйла, бирӱзин тургуза ла кайнадар. Оноҥ башка эки јаак јадала, «арткан этти јип салар». Ол тушта этти јизе, курсакка бодолбос. (К. И. Санин) Кары Карыны энедеҥ јаҥыс бӱткен кижи јарбас керегинде албатыда чӱм-јаҥ бар. Оныла колбулу мындый кеп-куучын арткан: «Бир

Јаҥарыс бистиҥ Алтайга јаҥыланзын

Јаҥы Койон јылдыҥ бажында телеҥит јаҥарыс коштойындагы Алтай крайда профессионал студияда јыҥыраганын интернетле «нӧкӧрлӧжип» турган улус уккан-кӧргӧн лӧ болбой. Оны кӧргӧн кижиниҥ база ла катап «Улаган тыҥ!» деп, кӧксине чабынар кӱӱни келер. Бу узак јолды кӱчсинбей, Улаган аймактыҥ кеендикти, узанышты ла спорттыҥ албаты бӱдӱмдерин элбедер тӧс јериндиҥ башкараачызы Мерген Тельденовко, Алтай Республиканыҥ ат-нерелӱ артисттери Марина