Алтайдын Чолмоны

Нацӱлекерлер: тудум иштер текшилей ӧдӧт

14.07.2020

Алтай Республиканыҥ башчызы Олег Хорохордин јаан изӱ айдыҥ 9-чы кӱнинде Шабалин аймакла јол-јорыкта болуп, кӧп тоолу объекттерди шиҥдеп кӧргӧн.

Башчы аймактыҥ тӧс јеринде балдардыҥ јаҥы садын тудары канайда ӧдӱп турганын шиҥдеп кӧргӧн. Бу объектти «Демография» деген нацӱлекер аайынча быјыл тузаланарына табыштырар керек. Детсадка 125 бала јӱрер, олордоҥ 60 јер ясельный группага берилер. Бастыра јети группа иштеер.

«Алтай Республикада балдардыҥ садтарын тудары эрчимдӱ ӧдӧт. Бӱгӱн республиканыҥ бастыразына јуук аймактарында мындый 13 объект тудулат, олор бастыразы ясельный јерлерле јеткилделер.

Бу тудулып јаткан детсад Шабалин јуртка јаан учурлу. Ол тудулган ла иштеп баштаган соҥында, јербойында детсадтаҥ эки айдаҥ ала ӱч јашка јетире балага јер алар деген очередь бӱткӱлинче јоголор» — деп, Олег Хорохордин айткан.

Объектти тудары былтыр кӱчӱрген айда башталган. Тургуза ӧйдӧ фундамент салылган, эки блокто экинчи этажка јетире стенелер кӧдӱрилип калган, ӱчинчи блокто баштапкы этажтыҥ ӱсти јабылат. Анайда ок кӧзнӧктӧр тургузылат, инженерный сетьтер ӧткӱрилет, тураныҥ ичин јарандырары јанынаҥ иштер башталган.

Нацӱлекер аайынча былтыр мында 60 бала јӱрер детсад тудулган болгон. Ол јерлердеҥ 40 јер ясельный группага берилген. Јаҥы тудулган объект 2020 јылдыҥ бажынаҥ ала иштеп баштаган. «Демография» деген нацӱлекер аайынча, оны бӱдӱрери 2019 јылда башталган, Алтай Республикада алты детсад тудулган — Горно-Алтайскта, Майма, Кӧксуу-Оозы ла Шабалин аймактарда.

2021 јылдыҥ учына јетире 1855 јерлӱ база 15 јаҥы детсад тудулар, олордоҥ 895 јер — ясельный группаларга.

Анайда ок тергеениҥ башкараачызы  Шабалиннеҥ Каспа јаар јолды јазаары канайда ӧдӱп турганын шиҥдеп кӧргӧн, бу иш «Јеткер јок ло чыҥдый автомобильный јолдор» деген нацӱлекер аайынча ӧдӧт.

«Былтыр мен јербойыныҥ эл-јоныла туштажарымда, олор бу јолды јазазын деп сураган. Мында узуны 14,7 километр јол јазалар. Јазашту иштер јакшы кеминде барып јат, ай-кӱн качалаҥын јетирбезе, ишти ӧйинеҥ озо бӱдӱрип салары темдектелет — бу јылдыҥ куран айыныҥ учы кирезинде» — деп, тергеениҥ башкараачызы айтты.

Тургуза ӧйдӧ объектте јолдыҥ јер-полотнозы (30%) орныктырылат, суу агып ӧдӧр темир трубалар салары, јолго уратан таш-кумакты белетеери аайынча иштер ӧдӧт.

«Шабалин — Каспа» деген јолды јазаары аайынча «Сибирский Континент» деген ООО-ныҥ подрядный организациязыла госјӧптӧжӱ тургузылган (генеральный директоры И. В. Воронцов).

Јӧптӧжӱ-контракттыҥ баазы 61,4 млн салковой (АР-дыҥ талалык бюджеди), тургуза ӧйдӧ 6,1 млн салковой акча-манат тузаланылган.

Шабалиндеги јурт јеезе «Формирование комфортной городской среды» деген прграмма аайынча јурттыҥ эл-јоны ортодо ӱнбериш ӧткӱрип, эки јондык јерди јазаары аайынча јӧпкӧ келген: сквер ле Мактыҥ галереязы јаҥыртылып јазалар. Бу программаны јӱрӱмде бӱдӱрерге республиканыҥ бюджединеҥ софинансированиеге 28 муҥ салковой чыгарылган. Скверди јазаарына 608 муҥ салк., Мактыҥ галереязына парковкала кожо 1,22 млн салковой чыгарылган. Подрядчиги ООО «Алтайспецстрой» (башкараачызы А. А. Карасев). Программа аайынча иштерди подрядчик јакшы кеминде бӱдӱрип турганын темдектеер керек.

Мактыҥ галереязы 2002 јылда тудулган, сквердиҥ јеринде тротуардыҥ плиткалары салылар, тротуарда брусчатка салар, парковка јарандырылар, фотојуруктар јаҥыртылар, ӧзӱмдер отургызылар. Сквер 2010 јылда тудулган ла ол черӱчил-интернационалисттерге, «изӱ точкаларда» јуу-согуштарда турушкандарга учурлалган. Оныҥ јерине тротуарный плиткалар салылар, амырап отурарына керектӱ отургыштар тургузылар.

Олег Хорохордин эки объектте иштер эрчимдӱ ӧдӱп турганын бийик баалаган. Олордо иштер сыгын айдыҥ башталганы кирезинде тӱгенери темдектелет. Тергеениҥ башчызы јаҥыс ла тудум иштердиҥ ӧйин эмес, је анайда ок чыҥдыйын база кату шиҥжӱде тутсын деп айткан.

Башчы Ӱстиги-Апшыйакту јуртта тергеениҥ баштапкы башчызы Валерий Чаптыновтыҥ адыла адалган музейде јаҥыртулу иштер канайда ӧдӱп турганын база шиҥдеп кӧргӧн. Музейдиҥ туразы 1950 јылда тудулган, оныҥ учун оны јаҥырта јазаары керектӱ болгон. Музейдиҥ кичеемелинде 50-ге шыдар экспонат: В. Чаптыновтыҥ фотојуруктары, документтери, тудунган-кабынган не-немелери, иштиҥ кайралдарыныҥ копиялары.

Ӱстиги-Апшыйакту јурттагы В. И. Чап-тыновтыҥ адыла адалган тӧс текшиӱредӱлик школдыҥ туразында капремонт иш ӧткӧн кийнинеҥ, 2019 јылдыҥ јаҥар айынаҥ ала, кӧрӱ-выставка удурумга школдыҥ коридорында тургузылган.

Мынаҥ ары музейдиҥ экспозицияларын кӧптӧдӧри, В. И. Чаптыновтыҥ ла јурттыҥ эл-јоныныҥ материалдары аайынча шиҥжӱлӱ ишти ӧткӱрери темдектелет.

Музейдиҥ туразын тудуп учына чыгарга ӱзеери 3533930 салк. акча-манат керек.

«Бис Алтай Республиканыҥ баштапкы башчызы керегинде эземди чеберлеп аларга, бастыра аргаларды тузаланарыс. Бу тураны јаҥырта јазаарыс, ол јаҥыдаҥ тудулып јаткан деп айдарга јараар. Тургуза ӧйдӧ стенелер, јабынтыныҥ стропильный системазы  тургузылган. Мен ӱзеери акча-манат тапсын, оны бу ишти улалтарына чыгарзын деп јакылта бергем. Валерий Чаптыновтыҥ чыкканынаҥ ала 75 јылдыгы темдектелип турган ӧйдӧ бис бу объектти тузаланарына табыштырып салар учурлу» — деп, Олег Хорохордин куучындаган.

Оныҥ айтканыла, эпидайалга оҥдоло берзе, быјыл Валерий Чаптыновтыҥ тӧрӧл јеринде, Ӱстиги-Апшыйактуда, юбилейлик керекле колбулу кӧдӱриҥи болор. «Келер ӱйелер Алтай Республиканыҥ баштапкы башчызы бистиҥ субъекттиҥ государственнозыныҥ ӧзӱмине кандый камаанын јетиргенин билип јӱрер учурлу» — деген.

Ишмекчи јол-јорык ӧйинде республиканыҥ башкараачызы јашӧскӱримниҥ биригӱзиниҥ чыгартулу улузыла тушташкан — «Мы вместе» акцияныҥ волонтерский штабыныҥ башкараачызы Алена Казанцевала, instaqram-блогер Ирбис Шинжинле. Туштажу ӧйинде аймактагы башка-башка јашӧскӱрим ӱлекерлерди бӱдӱрери, јашӧскӱримге амыраар ла соотоор айалга тӧзӧӧри, волонтерлордыҥ ижи јанынаҥ куучын-эрмек ӧткӧн.  Волонтерлордыҥ ижи анчада ла бӱгӱн, коронавирусный инфекция таркап турган ӧйдӧ,  јаан учурлу.

Туштажу ӧдӧр тушта Ирбис Шинжин тергеениҥ башкараачызына спортло тазыктырынары  јашӧскӱрим ортодо там јарлу болуп бараатканын айдып, ол ок ӧйдӧ Шабалин јуртта стадионды јазаары ла јарандырары јанынаҥ суракка ајару эткен. Олег Хорохордин объектти кӧрӱп, физический культура ла спорт аайынча республикан комитетле кожо бу объектти федерал адылу программалардыҥ бирӱзине кийдирери јанынаҥ иш ӧткӱрзин деп јакылта берген.

АР-дыҥ башкарузыныҥ

пресс-службазы